سیاه دانه
از لحاظ تاریخی، سیاه دانه برای سردرد، دندان درد، گرفتگی بینی، آسم، آرتروز و کرمهای روده ای استفاده میشده است. این گیاه همچنین برای درمان چشم صورتی که التهاب ملتحمه یا کنژنکتیویت (conjunctivitis) نیز خوانده می شود (قرمزی و التهاب غشای شفاف پوشاننده سفیدی چشم و غشای بخش داخلی پلک)، عفونت و انگل استفاده شده است. امروزه از سیاه دانه برای آسم، دیابت، فشارخون بالا و بسیاری از شرایط دیگر استفاده می شود.
نحوه ی عملکرد آن چیست؟
شواهدی مبنی براینکه سیاه دانه به تقویت سیستم ایمنی بدن، مبارزه با سرطان، پیشگیری از بارداری، کاهش تورم و کاهش واکنشهای آلرژیک باعمل کردن بعنوان آنتی هیستامین، کمک میکند وجود دارد؛ اما لازم به ذکر است که هنوز اطلاعات کافی درمورد تاثیر این موارد بر انسان وجود ندارد.
آیا سیاه دانه سمی است؟
سیاه دانه اگر به مقدار کم بصورت خوراکی استفاده شود مانند طعم دهنده ی غذا، به احتمال زیاد برای بیشتر افراد بیخطر است. پودر و روغن سیاه دانه وقتی برای مقادیر پزشکی کوتاه مدت استفاده شوند احتمالا بیخطر هستند. اطلاعات کافی درمورد مقادیردارویی بیشتر در دسترس نیست. سیاه دانه وقتی بصورت خوراکی مصرف شود یا روی پوست قرار گیرد، موجب ایجاد دانه های آلرژیک میگردد. وقتی خورده شود، ممکن است موجب ناراحتی معده، استفراغ و یا یبوست شود. همچنین میتواند احتمال تشنج را در برخی افراد بالا ببرد.
عوارض سیاه دانه برای چه کسانی جدی تر است؟
عوارض سیاه دانه در افراد و موقعیت های مختلف ممکن است متفاوت باشد. سیاه دانه، ممکن است برای یک فرد، هیچ گونه عارضه خاصی نداشته باشد اما در فرد دیگری عوارض جدی ایجاد کند. این امر، به سن و سال فرد، موقعیت او، بیماری های او، داروهای مصرفی اش و سایر عوامل بستگی دارد. ما در ادامه، شرایط منع مصرف سیاه دانه، ضررهای آن و عوارض روغن سیاه دانه برای افراد مختلف را با شما درمیان می گذاریم.
- عوارض سیاه دانه در بارداری: مصرف مقادیر بالا از سیاه دانه در بارداری، ممکن است خطرناک باشد. از مضرات سیاه دانه در بارداری، می توانیم به کندشدن یا جلوگیری از انقباض رحم اشاره کنیم. کاهش انقباضات ماهیچه در طول دوران بارداری موجب تولد زودرس و حتی سقط جنین می شود.
- عوارض سیاه دانه در شیر مادر: هنوز اطلاعات قابل اعتماد و کافی، برای دانستن ضررهای سیاه دانه هنگام شیردهی وجود ندارد. اما توصیه بر این است که جوانب را رعایت و در زمان شیردهی، از مصرف سیاه دانه خودداری کنید.
- عوارض سیاه دانه در کودکان: روغن سیاه دانه در صورت مصرف خوراکی کوتاه مدت، ممکن است برای کودکان بی خطر باشد؛ اما از آن جایی که کودکان آسیب پذیرترند، بهتر است قبل از مصرف حتما با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید تا کودک خود را از مضرات سیاه دانه مصون نگه دارید
- عوارض سیاه دانه در اختلالات خون ریزی: یکی از ضررهای سیاه دانه که مورد بحث است، کند کردن لخته شدن خون و افزایش خطر خون ریزی ست. سیاه دانه ممکن است اختلالات خون ریزی را بدتر و شدیدتر کند.
- عوارض سیاه دانه در جراحی: همان طور که در بالا گفتیم، یکی از عوارض جانبی سیاه دانه، کندکردن لخته شدن خون است. همچنین از دیگر ضررهای سیاه دانه، کاهش قند خون و افزایش خواب آلودگی در برخی افراد است. این امر، می تواند با داروهای مورد استفاده در حین و بعد از عمل جراحی تداخل داشته باشد. تداخل سیاه دانه با داروهای مختلف، ممکن است سبب عوارض جانبی شدیدی شود.
- اگر سیاه دانه مصرف می کنید، بهتر است حداقل ۲ هفته قبل از عمل جراحی برنامه ریزی شده، مصرف آن را متوقف کنید.
- دیابت: سیاه دانه در برخی افراد سطح قند خون را پایین می آورد. اگر دیابت دارید، علایم قندخون پایین (hypoglycemia) و سطح قندخون خودتان را با دقت بررسی کنید و سپس از سیاه دانه استفاده نمایید.
- فشارخون پایین: سیاه دانه ممکن است فشارخون را پایین بیاورد. از نظرتئوری، سیاه دانه میتواند موجب کاهش زیاد فشارخون در افرادی که فشارخون پایین دارند، بشود.
- بیماری کلیوی: آزمایش های انجام شده روی موش ها نشان می دهد مصرف دوز بالایی از روغن سیاه دانه به کلیه ها آسیب می زند. همچنین افرادی که دچار بیماری کلیوی هستند باید در مصرف آن دقت کنند.
- مشکلات پوستی: روغن سیاه دانه با وجود خاصیت درمانی که برای پوست دارد. اما گاهی مصرف زیاد این روغن برای افرادی که آلرژی دارند عوارضی مثل قرمزی پوست ،التهاب ،تاول ،خارش را درکل بدن به همراه دارد که با مصرف درست می توان عوارض را به حداقل رساند.
- واکنش های آلرژیک : معمولا مصرف سیاه دانه با واکنش های آلرژیک ( خارش ، التهاب ، قرمزی پوست ) همراه است. اگر زبان ، لثه و صورت ملتهب شد بدانید نسبت به این دانه و روغن حساسیت دارید به محض اینکه متوجه حساسیت شدید فورا از مصرف آن اجتناب کنید.
- درماتیت تماسی: برخی از افراد حتی با لمس سیاه دانه نیز جوشهای قرمز پوستی می زنند که با خارش همراه هستند. درماتیت تماسی نوعی واکنش آسیب زا در برابر آلرژن ها یا مواد تحریک کننده است.
- تداخلات دارویی: سیاه دانه ممکن است در شیمی درمانی و پرتودرمانی سبب بروزاختلال شود. سیاه دانه در بدن مانند یک آنتی اکسیدان عمل می کند، بنابراین از تأثیر درمان های سرطان می کاهد.
چه زمانی باید در مصرف سیاه دانه محتاط عمل کنیم؟
برخی از داروها ممکن است با سیاه دانه سازگار نباشند و مصرف هم زمان آن ها با هم، موجب عوارضی شود. ما در این بخش، برخی از این داروها را برای شما جمع آوری کرده ایم. به یاد داشته باشید که برای دورماندن از عوارض جانبی سیاه دانه، به هیچ وجه آن را با داروهای زیر مصرف نکنید. این داروها عبارتند از:
- داروهای دیابت
- داروهای کاهنده فعالیت سیستم ایمنی
- داروهای فشار خون
- داروهای ضد انعقاد
- داروهای آرام بخش
- داروهای سروتونرژیک
توصیه های قبل از مصرف سیاه دانه و روغن آن
- قبل استفاده از این روغن حتما به پزشک مراجعه کنید و از سالم بودن روغن مطمئن شوید.
- روغن سیاه دانه را با شکم پر مصرف نکنید.
- هرگز بدون دستور پزشک روغن سیاه دانه را با داروهای دیگر ترکیب نکنید و مراقب باشید با داروهای دیگر تداخل نداشته باشد.
- حداقل دو هفته قبل از عمل جراحی، از مصرف سیاه دانه خودداری کنید زیرا موجب خون ریزی زیاد و بیهوشی می شود.
- همیشه روغن دانه سیاه را از چشم و غشا مخاطی دور نگه دارید زیرا ممکن است باعث سوزش شود.
سخن پایانی
همان طور که خواندید، سیاه دانه می تواند عوارض جدی و خطرناکی ایجاد کند. البته مصرف آن در مقادیر کم و کنترل شده و در افرادی که بیماری های زمینه ای ندارند مشکلی ندارد و حتی می تواند خواصی هم داشته باشد. اما مصرف زیاد آن، ممکن است شما را با عوارضی رو به رو کند. در واقع مضرات و خواص سیاه دانه، به مقدار مصرف آن و فردی که آن را مصرف می کند بستگی دارد.
تاثیر سیاه دانه بر تنظیم هورمون های بدن
