آنچه باید درباره سندروم رینود بدانید.

سندروم رینود یکی از مشکلات دستگاه گردش خون است. در واقع این سندروم بروز حالتی است که طی آن واکنش بدن به سرما یا حالات عاطفی به طرز اغراق آمیزی دست خوش تغییر می شود. این واکنش اغراق آمیز نیز منجر به بروز اسپاسم های غیر طبیعی در رگ های خونی موجود در دست و پا که آرتریول نام دارد، می شود.

در حالت کلی سندروم رینود معمولا انگشتان دست و پا را تحت تاثیر قرار می دهد. اما در برخی از مواقع امکان درگیر شدن بخش های انتهایی بدن نظیر گوش، بینی، نوک سینه ها، زانو و … نیز وجود دارد.

هنگام بروز عارضه رینود معمولا اسپاسم ناشی از کاهش جریان خون منجر به تغییر فاحش رنگ پوست و ناراحتی و درد در این نواحی می شود.

سندروم رینود عموما به صورت بازه ای بروز پیدا می کند. بنابراین بهبود شرایط عاطفی و یا دور شدن از موقعیت سرما می تواند طی یک بازه زمانی ۱۵ دقیقه ای به تدریج شرایط را به حالت عادی بازگرداند.

نکته قابل توجهی که در خصوص سندروم رینود باید به آن توجه شود این است که این سندروم بسیار متفاوت تر از سرمازدگی است. اصلی ترین نشانه تمیز آن از سرمازدگی نیز سفید و یا آبی شدن نوک انگشتان است که با بی حسی و حالت سورن سوزن شدن همراه باشد.

انواع پدیده یا سندرم رینود

دو نوع پدیده رینود وجود دارد: اولیه و ثانویه

• بیماری رینود اولیه : طبق یک مطالعه موثق در سال 2020 از میان افرادی که علائم بیماری رینود داشتند، مشاهده شد که 80 تا 90 درصد از آنها به نوع اولیه این بیماری مبتلا بوده اند. این نوع بیماری علت مشخصی ندارد و اصطلاحا ایدیوپاتیک است.
• سندرم رینود ثانویه : وجود یک بیماری زمینه ای یا درمان های خاصی باعث ایجاد سندرم رینود ثانویه می شود. برای مثال، اسکلروز سیستماتیک می تواند علت ایجاد پدیده رینود باشد و غالبا اولین علامت این بیماری است. افراد مبتلا ممکن است این علائم را از متوسط تا شدید تجربه کنند.

نشانه های سندرم رینود

سندرم رینود به صورت دوره ها یا حمله هایی از بیماری اتفاق می افتد. نواحی خاصی از بدن را تحت تاثیر قرار می دهد که در میان آنها انگشتان دست و پا شایع تر هستند.وقتی بروز بیماری محرز شد، پیشروی به صورت علائم زیر قابل مشاهده است:

• ناحیه تحت تاثیر بیماری به دلیل کمبود جریان خون، رنگ پریده یا سفید است.
• ناحیه آسیب دیده همراه با احساس سردی و بی حسی به رنگ آبی کبود درمی آید که به دلیل از دست رفتن اکسیژن در بافت می باشد.
• وقتی فرد گرم می شود و گردش خون دوباره جریان می یابد، فرد احساس ناراحتی، قرمزی، تورم دارد.
• در موارد شدید ممکن است به زخم های پوستی یا قانقاریا و بی حسی انگشتان دست منجر گردد.

در ابتدا شخص ممکن است علائم را فقط در یک انگشت دست یا پا تجربه کند. اما بعدا می تواند در سایر بخش های ذکر شده هم بروز کند و احتمال دارد هر حمله از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.سندرم رینود معمولا بر انگشتان دست اثر می گذارد. در نوع اول بیماری، در انگشت شست علامتی دیده نمی شود. اما اگر انگشت شست تحت تاثیر قابل توجهی قرار گیرد، شخص به نوع ثانویه پدیده بیماری مبتلاست.نوع ثانویه بیماری ممکن است به سایر بخش های بدن نیز حرکت کند که شامل موارد زیر است:

• صورت
• گوش ها
• زانوها
• نوک سینه ها

دو دوره از این بیماری، حتی در یک فرد هم کاملا مشابه هم نیستند.

علت های بیماری رینود

پزشکان به طور کامل از علت بیماری رینود اولیه اطلاعی ندارند. بدن با محدود کردن انتقال جریان خون به سمت پوست به هوای سرد یا استرس عاطفی واکنش نشان می دهد.اگرچه این روش بدن برای کنترل دمای خود طبیعی است، اما پدیده رینود با بازنگرداندن جریان خون به حالت طبیعی موجب تاخیر در انجام این واکنش می شود و در نتیجه فرد علائم این بیماری را تجربه می کند.با تمام این تفاسیر، علت این بیماری هنوز ناشناخته است و عوامل دخیل دیگری نیز به بروز آن کمک می کنند، مانند:

• ژنتیک : طبق یک مطالعه در 50 درصد افراد مبتلا به رینود، یکی از اعضای هم خون خانواده به بیماری مبتلاست.
• اختلال در گردش خون : اگر در فردی تون عروقی، یعنی میزان انقباض عروق خونی افزایشی است، وی مستعد ابتلا به پدیده رینود است.
• ارتباط نادرست سیستم عصبی : سیستم عصبی بدن وظیفه کنترل تنظیم خودکار دمای بدن را برعهده دارد، اما ممکن است در شرایط استرس زا و تغییرات دمایی صحیح عمل نکند و به تاخیر در انقباض عروق منجر شود.
• غلظت خون : خون ما از سلول های مختلفی تشکیل شده اند که بر غلظت و قوام آن تاثیر می گذارند. هرگونه ناهنجاری یا اختلال خونی ممکن است فرد را برای ابتلا به سندرم رینود اولیه مستعد نماید.

سندرم رینود ثانویه

رینود ثانویه معمولا با آن دسته از بیماری های زمینه ای یا عادات سبک زندگی مرتبط است که بر عروق خونی یا بافت های همبند فرد تاثیر می گذارند، شامل:

• سیگار کشیدن
• مصرف داروهایی که شریان های فرد را باریک می کنند مثل بتابلوکرها و آمفتامین ها
• آرتروز
• آترواسکلروز، که شریان ها را سخت می کند
• شرایط خودایمنی مانند لوپوس، اسکلرودرمی، آرتریت روماتوئید، یا سندرم شوگرن

از محرک های شایع ایجاد علائم بیماری رینود، هوای سرد و استرس عاطفی را می توان نام برد. بنابراین بهترین راه این ست که در شرایط استرس زا یا افت ناگهانی دما، به بدن خود و آنچه به شما می گوید توجه نمایید.

عواملی که ریسک ابتلا به سندرم رینولد اولیه را افزایش می دهند.

طبق گزارش موسسه ملی آرتریت و بیماری های اسکلتی و عضلانی و پوستی، عوامل بیماری زا در پدیده رینود شامل این موارد هستند:

• سابقه خانوادگی ابتلا به سندرم رینود : همانطور که قبلا ذکر شد، اگر در والدین یا خواهر و برادر شخصی ابتلا به رینود تشخیص داده شود، احتمال تشخیص علائم مشابه در همان نقاط زیاد است.
• زنان بیشتر از مردان پدیده رینود را تجربه می کنند : برای مثال، مطالعه ای در سال 2020 نشان میدهد که رینود در 2 تا 20 درصد زنان تاثیر می گذارد اما در مورد مردان این عدد بین 1 تا 12 درصد است.
• نوجوانان و جوانان بیشتر مبتلا می شوند : یافته ها نشان می دهد که این بیماری عمدتا در افراد کمتر از 30 سال اتفاق می افتد.
• قرار گرفتن مکرر در معرض هوای سرد : در موردافرادی که در محیط های سرد زندگی یا کار می کنند ریسک بالاتری در ابتلا به پدیده رینورد وجود دارد.
• شرایط خاص محیط کار : اگر شغل فرد مستلزم استفاده دائم از ابزار و ماشین آلات ارتعاشی مثل مته برقی و یا کار کردن با مواد شیمیایی خاصی باشد، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری است.

تشخیص سندرم رینود

وقتی به پزشک مراجعه می کنید، آنها ابتدا یک معاینه فیزیکی انجام می دهند، سابقه پزشکی شما را بررسی نموده و نتایج آزمایشات را بررسی می کنند. پزشک با در کنار هم قرار دادن نتایج این بررسی ها به تشخیص نهایی خواهد رسید.

معاینه بدنی

پزشک می خواهد انگشتان دست و پا را معاینه کرده و در عین حال نگاهی به پوست و ناخن های شما بیندازد. برای مثال ممکن است فشار ملایمی به کناره های ناخن بیاورد. با اندازه گیری زمان برگشت مجدد جریان خون او میزان گردش خون بدن را با چشم مشاهده می کند و این نشانگر خوبی برای اطلاع از سلامت رگ های خونی است.برای تعیین نوع بیمار رینود، پزشک احتمالا آزمایشات بیشری انجام می دهد و بررسی می کند که آیا احتمال دارد که سایر بیماری های زمینه ای عامل ایجاد رینود ثانویه شده باشند یا خیر.

سوابق پزشکی

وقتی علائم بیماری را توضیح می دهید، احتمالا پزشک درباره فاکتورهای خاص بیماری زا در سندرم رینود سوال خواهد کرد. بعد هم احتمالا واکنش شما به استرس و هوای سرد را بررسی می کند تا متوجه تغییرات بدن شود.برای مثال اینکه آیا به تازگی متوجه تغییر رنگ در انگشتان خود هنگام کار در زمستان شده اید یا خیر. پزشک از شما سوال می پرسد تا درباره بروز این نشانه ها مطمئن شوید.

آزمایشات تشخیصی

آزمایش های مختلفی که احتمالا پزشک برای تشخیص قطعی بیماری برای شما تجویز می کند، این مواردند:

• تست تحریک سرما : یک دستگاه کوچک دمای انگشت را هنگام قرار گرفتن در معرض سرما و خروج از سرما اندازه گیری می کند.
• تست چین ناخن (نِیلفُلد)
• کاپیلاروسکوپی : یک قطره روغن روی ناخن از طریق میکروسکوپ بررسی می شود تا ناهنجاری ها تشخیص داده شود.
• آزمایش آنتی بادی ضدهسته ای (ANA) : پروتئین های خودایمنی در خون را بررسی می کند.
• آزمایش میزان رسوب گلبول قرمز (ECR) : سطح التهاب در بدن را اندازه می گیرد.
• آزمایش سطح پروتئین واکنشی (CRP): پاسخ کبد به التهاب را ارزیابی می کند.

درمان سندرم رینود

هیچ درمان قطعی برای رینود اولیه و ثانویه وجود ندارد. با این حال، راهکارهای درمانی مختلف و تغییر سبک زندگی می تواند برای کنترل علائم بیماری کمک کننده باشد و تعداد حملاتی که تجربه می کنید را کاهش دهد.راهکارهای درمانی برای علائم هردو نوع بیماری یکسان هستند.

تغییر سبک زندگی

تغییرات در سبک زندگی بخش بزرگی از روند درمان رینود را تشکیل می دهد. اولین راهکار درمانی اجتناب از مصرف مواد غذایی است که باعث انقباض رگ های خونی می شوند، مانند محصولات حاوی کافئین و نیکوتین.گرم نگهداشتن و ورزش نیز در جلوگیری یاکاهش شدت برخی حمله ها کمک کننده است. علاوه بر این، ورزش برای تقویت گردش خون و مدیریت استرس بسیار مفید است.

دارو درمانی

مصرف دارو برای درمان رینود جهت رقیق کردن خون یا گشاد کردن رگ های خونی است. این داروها عبارتند از:

• مسدودکننده های کانال کلسیم : اولین خط دفاعی و شامل آملودیپین و نیفدیپین است.
• مهارکنند فسفودی استراز (PDE) : سایر بیماری های گردش خون، از جمله اختلال نعوظ را درمان کرده و حاوی سیلدنافیل است.
• نیترات های موضعی : در پوست جذب شده و حاوی نیتروگلیسرین است.
• سایر داروهای فشارخون : از جمله لوزارتان و پرازوسینن.
• آسپرین با دوز پایین : 81 میلی گرم آسپرن در روز توصیه می شود.

تزریقات

زمانی که بیماری شدید بوده و بافت ها دچار آسیب شده باشند، احتمالا پزشک با توصیه به تزریق پروستاگلاندین به کمبود اکسیژن بافت های آسیب دیده کمک می کند. تزریق داخل وریدی این دارو در رقیق شدن خون در رگ ها و جلوگیری از انسداد موثر است.

عمل جراحی

موارد ابتلای شدید به رینود، حتی اگر زیاد هم طول نکشد می تواند آزاردهنده باشد. اگر پدیده رینود شدید زندگی شما را مختل کرده، پزشک در موارد نادر سمپاتکتومی را توصیه می کند. این عمل باعث انسداد عصب هایی می شود که رگ های خونی را منقبض می کنند. پس از چندین سال ممکن است به تکرار این عمل نیاز باشد.جراحی معمولا به ندرت توصیه می شود و تحقیقات بالینی چندانی درباره آن انجام نشده است. با پزشک خود در مورد همه روش های درمان سندرم رینود صحبت کنید.

عوارض سندرم رینود

اگر رینود ثانویه شدید باشد – که نادر است – کاهش جریان خون در انگشتان یا انگشتان پا می تواند باعث آسیب بافتی شود. شریان کاملا مسدود شده می تواند منجر به زخم (زخم پوست) یا مرگ بافت شود که درمان هر دو مشکل است. به ندرت ، موارد شدید درمان نشده ممکن است نیاز به برداشتن قسمت آسیب دیده بدن داشته باشد.

آیا امکان پیشگیری از بیماری رینود وجود دارد؟

هر چند عوامل متعددی در بروز بیماری رینود نقش دارند. اما انجام برخی از کارها می تواند در پیشگیری از ابتلا به این بیماری نقش مثبتی ایفا کند. در ادامه به بررسی برخی از این موارد می پردازیم:

• ترک مصرف سیگار
• انجام ورزش منظم
• انجام حرکات کششی
• کنترل استفاده از داروها و مواد کافئین داری که بر روی گردش و جریان خون تاثیر می گذارند.
• محافظت از دست و پا به وسیله دستکش و جوراب مناسب
• کنترل استرس
• کنترل تنش های عاطفی
• استفاده از لباس های گرم و مناسب در فصول سرد سال

آشنایی با اختلال تیک عصبی