تیک یا اختلال تیک عصبی یک اختلال روانی است که شامل رفتارها، حرکات، تکان ها و صداهای ناگهانی است که پر تکرار و گاهاً پشت سر هم انجام می شود. این رفتارها سریع و غیر ارادی انجام می شود. این تیک ها ریتم خاصی ندارند و در بسیاری از افراد مانند کودکان ۳ تا ۵ ساله دیده می شوند. تیک عصبی که به مدت یکسال با انسان همراه شود، تیک مزمن نام دارد که به صورت حمله ای رخ می دهد. با افزایش استرس در افراد، تیک ها افزایش پیدا می کند و با افزایش تمرکز شخص، تعدد تیک ها کاهش می یابد.
انواع اختلال تیک
اختلال تیک دارای سه نوع سندرم توره، تیک موقت و تیک حرکتی مداوم و مزمن است. در نوع اول این اختلال، افراد مبتلا هم دارای تیک حرکتی و هم تیک صوتی هستند و این علائم در طول یکسال با آنها همراه بوده است. افراد مبتلا به نوع دوم، یا تیک حرکتی دارند و یا تیک صوتی و یا هر دو اما کمتر از یکسال این علائم را داشته اند. در نوع سوم این اختلال، تنها یکی از این تیک ها را دارند که حداقل یکسال همراه آنها است.
عوامل ایجاد تیک عصبی
وقتی کسی دچار تیک می شود و با این مشکل روبه روست، به عللی که باعث بروز این مشکل شده، فکر می کند، اما در این میان معمولا بیماری های جسمی نادیده گرفته می شود و هیچ کس تصور نمی کند مشکلات فیزیکی هم می تواند در ایجاد این تیک ها موثر باشد. علاوه بر زمینه ژنتیکی که در بروز این بیماری موثر است، برخی بیماری های جسمی مانند درگیری ارگان های خاصی در مغز هم می تواند در ایجاد تیک نقش داشته باشد. علاوه بر این ، استفاده از مواد خاصی مانند محرک ها و آمفتامین ها هم در این زمینه موثر است.
البته گاهی با انجام دادن فعالیت های خاص فیزیکی یا روانی و هنگامی که حواس فرد خیلی به تیک نیست، تعداد یا شدت این حرکات هم کاهش می یابد. در مقابل، ممکن است تیک ها به دلیل خستگی، هیجان، اضطراب یا گاهی هم بر اثر تماس با گرما افزایش پیدا کند. همچنین زمانی که بیماران تلاش می کنند تیک ها را کنترل کرده و آنها را کاهش دهند، معمولا نتیجه معکوس می گیرند و شدت یا تعداد تیک ها بیشتر می شود. حتی گاهی در خواب هم ممکن است این تیک ها باقی بماند و ادامه پیدا کند.
چه بیماری های می تواند همراه تیک عصبی باشد؟
بعضی از بیماری ها با تیک همراه خواهد بود، به عنوان نمونه در کودکان ممکن است تیک همراه با بیماری بیش فعالی یا اختلالات یادگیری اتفاق بیفتد. همچنین تیک می تواند همراه با وسواس بروز کند و گاهی اوقات این حرکات تکرار شونده مانند پرش عضلانی با وسواس رخ می دهد. بنابراین باید به بیماری های همراه تیک هم توجه داشته باشیم و آنها را مدنظر قرار دهیم. وزن کم هنگام تولد، کم رسیدن اکسیژن به جنین، تماس با گرما، عفونت و هورمون ها در زمان بارداری مادر و زایمان های سخت نیز از جمله عواملی است که احتمال دارد کودک را در آینده دچار تیک کند.
تشخیص اختلال تیک
تشخیص تیک عصبی در افراد بسیار دشوار است حتی اگر علائم آن را بتوان شناسایی کرد، باز هم چیزی مبنی بر قطعیت وجود ندارد. برخی از این تیک ها ممکن است با بیماری های دیگر مانند آلرژی همراه شود. بنابراین باید از سلامت جسمانی فرد اطمینان حاصل کرد. بسیاری از افراد به دلیل آبریزش های مکرر بینی به تیک دچار هستند که با رفع این علائم، تیک آنها رفع می شود بنابراین آنها را در این دسته نباید قرار داد. همچنین افراد مبتلا باید پیش از ۱۸ سالگی به این اختلال مبتلا شوند که این یکی از راه های تشخیص ابتلای افراد به اختلال تیک عصبی است. تکان دادن مکرر پاها، بازی با سر خودکار، تکرار یک سری حروف، پلک زدن های پشت سر هم و ضربه زدن به انگشت شصت را می توان از دیگر نشانه های تشخیصی این اختلال دانست.
درمان اختلال تیک
برای درمان افراد مبتلا می توان از راه کنترل شرایط بیماری پیش رفت. به این صورت که اضطراب ها و فشارهای روانی اطراف فرد را باید به حداقل ممکن رساند تا از تشدید این بیماری جلوگیری شود. همچنین حساسیت های بیش از حد خانواده ها را باید از روی فرد مبتلا کاهش داد. در صورت کلی، بسیاری از تیک ها گذرا بوده و پس از مدتی به طور کل رفع می شوند. اما تیک های دیگری نیز وجود دارند که به مرور زمان از بین نمی روند و ممکن است که شدت پیدا کند. درمان های ترکیبی از دارو و رفتار می تواند اختلالات تیکی را در فرد کنترل و درمان کند. داروهای ضد افسردگی به درمان و کاهش علائم اختلال تیک کمک بسیاری می کند. فرد با به کار بردن رفتارهای مدیتیشنی و مدیریت استرس می تواند از تشدید بیماری خود جلوگیری کند.
عوارض و خسارات ناشی از ابتلای فرد به بیماری تیک تا چه اندازه است؟
بسیاری از مبتلایان به تیک عصبی به علائم خود توجهی نمی کنند تا جایی که شدت پیدا می کند و درمان آن سخت و روند طولانی تری پیدا می کند. روند اختلالات تیک عصبی موجب ناراحتی مبتلایان می شود و بر عملکرد آنها تأثیر می گذارد. مختل شدن عملکرد افراد باعث می شود که انگیزه و اعتماد به نفس آنها را کم کند و در نهایت فرد را به انزوای اجتماعی و انواع تعارض ها مبتلا می کند. این افراد گاهاً به خود آسیب می زنند و به بیماری های عصبی مبتلا می شوند.
آنچه باید درباره آگنوزیا بدانید.
