آنوريسم مغزى چیست؟

آنوريسم مغزى به صورت بالقوه يك عارضه مرگبار است كه ممكن است در هر سنى رخ دهد. اگر آنوريسم مغزی پاره شود، یعنی فرد دچار شرايط اورژانسى شده است و ممكن است به سكته مغزى و يا آسيب مغزی ختم شود؛ حتى اگر به موقع به حال بيمار رسيدگی نشود ممكن است به مرگ بيمار ختم شود. البته همه آنوريسم ها پاره نمی شوند.طى بررسى هاى صورت گرفته، تخمين زده شد كه حدود ٥٠ تا ٨٠ درصد از كل آنوريسم ها در طى طول عمر بيمار پاره نشده اند و چهل درصد از پارگى هاى آنوريسم مغزی به مرگ ختم می شود.

علت ایجاد آنوریسم مغزی چیست؟

عوامل زیادی به عنوان دلایل و فاکتورهای مستعد کننده ایجاد آنوریسم برشمرده میشوند. برخی آنوریسمها از زمان تولد وجود دارند؛ در واقع در دوران جنینی و در دوره تشکیل رگهای مغزی، قسمتی از دیواره رگ دچار اشکال و برجسته شده و به صورت آنوریسم در می آید. اما آنوریسمهایی وجود دارند که به تدریج در طی زندگی ایجاد شده و رشد میکنند؛ در این حالت قسمتی از جدار یک رگ که ضعیف است در اثر جریان ضرباندار و مکرر خون، برجسته و در نهایت به شکل یک ساک یا بادکنک در می آید. بعضی بیماریهای ژنتیکی (مثل سندروم مارفان، اهلر دانلوس و …) باعث ایجاد نقاط ضعف در جدار عروق میشوند. پلاکهای چربی یا همان “آترواسکلروز” که سبب تنگی عروق قلب و مغز میگردند، ضربه به مغز یا رگهای آن خصوصا در اثر ورود اجسام تیز به داخل جمجمه، فشار خون بالا و مصرف سیگار نیز عوامل مستعد کننده برای ایجاد و رشد آنوریسمهای مغزی هستند. از طرفی با گذر زمان و بالا رفتن سن، طبیعی است که شاهد رشد آنوریسم باشیم؛ مثل بادکنکی که به صورت تدریجی به داخل آن آب وارد کنیم، انتظار میرود که دیواره بادکنک کشیده شده و اندازه آن بزرگ شود و این دقیقا اتفاقی است که برای آنوریسمها هم در اثر جریان مداوم خون می افتد و سرانجام آن در نهایت پاره شدن آنوریسم خواهد بود.موارد نادری وجود دارند عفونت رگهای مغزی در اثر باکتریها و قارچها باعث خرابی دیواره رگ و ایجاد آنوریسم میشود.بطور خلاصه باید گفت که یا آنوریسمها از بدو تولد وجود دارند و یا در اثر عوامل ژنتیکی مستعد کننده، فشار خون، سیگار، عفونت رگها و ضربه مغزی ایجاد شده و رشد میکنند.

انواع آنوريسم مغزى چیست؟

آنوريسم مغزى مى تواند اَشكال مختلفى داشته باشد.

1- آنوريسم های ساكولار

سازمان مراقبت هاى بهداشتى استنفورد اعلام كرد كه ٩٠ درصد از آنوريسم ها ساكولار، يا اصطلاحا توت هستند.

در اين نوع از آنوريسم، كيسه اى در شريان خونى مغز شكل مى گيرد كه ظاهرى مانند توت دارد.

2- آنوريسم فوزيفورم (دوک مانند)

يك نوع آنوريسم نامتداول است كه باعث مى شود كل شريان خونی متورم شود.

3- آنوريسم ديسكتينگ (تشريحى)

عارضه اى است كه در آن يک پارگى درونى در يكى از شراين خونى ايجاد می شود. اين مساله سبب مى شود خون به ديگر لايه ها نشت كند و باعث مسدود شدن شريان يا متورم شدن شريان شود.

علل و علائم آنوریسم مغزی

علل آنوریسم مغزی ناشناخته هستند، اما برخی از عوامل ممکن است این عارضه را در شما افزایش دهند.

آنوریسم پاره شده

سردرد شدید ناگهانی از علائم کلیدی آنوریسم پاره شده است. این سردرد اغلب به عنوان “بدترین سردرد” شناخته می شود.علائم و نشانه های یک آنوریسم پاره شده شامل موارد زیر است:

• سردرد ناگهانی و شدید
• تهوع و استفراغ
• گرفتگی گردن
• تاری دید یا بینایی
• حساسیت به نور
• تشنج
• اشک آمدن از چشم
• از دست دادن هوشیاری
• گیجی

نشت آنوریسم

در بعضی موارد یک آنوریسم ممکن است مقدار کمی خون را نشت کند. این نشت (خونریزی دهنده) ممکن است فقط باعث یک سردرد ناگهانی و شدید،پارگی شدیدتر، اغلب همراه با نشت است.

آنوریسم پاره نشده

آنوریسم مغز پاره شده، ممکن است علایمی نداشته باشد، به خصوص اگر کوچک باشد. با این حال، یک آنوریسم پاره نشده بزرگ، ممکن است بر روی بافت ها و اعصاب مغز، اثر بگذارد و احتمالا باعث این موارد شود:

• درد در بالا و پشت یک چشم
• چشم از حدقه بیرون زده
• تغییر بینایی یا دو بینی
• رنگ پریدگی در یک طرف چهره

چه زمانی برای مراجعه به پزشک مناسب است؟

اگر کسی که از سردرد ناگهانی ، شدید یا از دست دادن هوشیاری یا تشنج شکایت می کند، فورا برای او، با اورژانس تماس بگیرید. آنوریسم مغزی در نتیجه نازک شدن دیواره رگ های شریانی ایجاد می شود. اغلب آنوریسم ها به شکل چنگال یا شاخه، بیرون از شریان ها به وجود می آیند، زیرا آن بخش از رگ ها ضعیف تر هستند.اگرچه آنوریسم ها در هر نقطه ای از مغز ممکن است ظاهر شوند ، اما در شریان های موجود در پایه مغز شایع تر هستند.

عوارض آنوریسم مغزی

هنگامی که آنوریسم مغزی پاره می شود ، خونریزی معمولا فقط چند ثانیه طول می کشد. این خون می تواند باعث آسیب مستقیم به سلول های اطراف خود شود و همچنین، این خونریزی می تواند به سلول های دیگر نیز آسیب برساند یا سلول های دیگر را از بین ببرد. همچنین فشار داخل جمجمه را افزایش می دهد. اگر فشار بیش از حد افزایش یابد، کاهش انتقال خون و اکسیژن به مغز ممکن است به از دست دادن هوشیاری یا حتی مرگ بیانجامد. عوارض جانبی که می تواند پس از پارگی آنوریسم ایجاد شود عبارتند از:

خونریزی دوباره : یک آنوریسم که پاره شده یا نشت کرده است، ممکن است در معرض خطر خونریزی دوباره قرار گیرد. خونریزی مجدد می تواند سبب آسیب بیشتر به سلول های مغزی شود.

وازوسپاسم : پس از انقباض آنوریسم مغزی، رگ های خونی مغز شما ممکن است بطور ناگهانی باریک شوند (وازوسپاسم). این وضعیت می تواند جریان انتقال خون به سلول های مغز (سکته مغزی ایسکمیک) را محدود کند و موجب آسیب و از دست دادن سلول های اضافی شود.

هیدروسفالی : هنگامی که پارگی آنوریسم موجب خونریزی در فضای بین مغز و بافت اطراف آن می شود (خونریزی سوباراکونوئید)- در اغلب موارد- این لخته خونی می تواند مانع گردش خون مایع اطراف مغز و نخاع (مایع مغزی نخاعی) شود. این وضعیت می تواند منجر به افزایش بیش از حد مایع مغزی نخاعی شود که فشار مغز را افزایش می دهد و می تواند به بافت ها آسیب برساند (هیدروسفالی).

هیپوناترمی : خونریزی سوباراکونویید حاصل از یک آنوریسم مغزی پاره شده، می تواند تعادل سدیم در خون را مختل کند. این ممکن است به دلیل آسیب دیدن هیپوتالاموس، که ناحیه ای در نزدیکی پایه مغز است، رخ دهد.افت سطوح سدیم خون (هیپوناترمی) می تواند منجر به ورم مغز و آسیب دائمی شود.

چه کسانی بیشتر در معرض آنوریسم مغزی قرار دارند؟

آنوریسم مغزى مى تواند براى هر كسى رخ دهد، اما افراد مبتلا به آترواسکلروز (تصلب شراين) ؛بيشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. سازمان آنوريسم مغزى همچنين اظهار داشت كه این بیماری بيشتر در بين افراد ٣٥ تا ٦٠ سال شيوع دارد.احتمال ابتلا به آنوريسم داخل جمجمه در زنان بيشتر از مردان است، چرا كه به دليل یائسگی سطح استروژن در زنان كاهش مى يابد.همچنين اگر فردی از خانواده به آنوريسم مبتلا باشد، ريسک ابتلا به آنوریسم در افراد آن خانواده بالا مى رود.سایر عوامل خطر (ريسک فاكتورها) برای آنوریسم مغزی عبارت است از:

• كهولت سن
• سوء مصرف مواد مخدر، به خصوص کوکائین
• سوء مصرف الکل
• مشکلات مادرزادی که بر ديواره شراين تاثير می گذارد، مانن سندرم اهلرز دانلوس (Ehlers-Danlos syndrome)
• آسيب به سر
• ناهنجاری شریانی مغزی
• تنگ شدگى مادرزادی آئورت (كوارک تاسيون)

تشخیص بیماری آنوریسم مغزی

انواع مختلفی از اسکن ها و آزمایش ها می تواند در تشخیص آنوریسم مغزی استفاده شود، این روش ها شامل موارد زیر است:

سی تی اسکن: در این آزمایش تصویری از مغز نشان داده می شود، برای این کار روی یک صندلی می نشینید و دستگاه دور سر شما می چرخد،ذممکن است تکنسین ماده ای را به سیاهرگ شما تزریق کند تا جریان خون واضح تر دیده شود.

ام.آر.آی.: در این آزمایش شما را داخل اسکنر حرکت می دهند.، در ام.ار.ای از امواج رادیویی و آهنربایی استفاده می شود تا تصاویر جزئی تری از مغز و رگ های خونی ایجاد شود.

ام.ار.ای و سی تی اسکن ها آنوریسم های بزرگ تر از 3 تا 5 میلی متر را نشان می دهند.

آزمایشات زیر نسبت به سی تی اسکن و ام.ار.ای رواج کمتری دارند. این آزمایش ها تصاویر کامل تر و واضح تری را از وضعیت آنوریسم در اختیار قرار می دهند.

آنژیوگرام: این آزمایش برای شناسایی آنوریسم از مطمئن ترین روش هاست و قسمت های ضعیف را در رگ های خونی نشان می دهد، در طول این آزمایش، شما بر روی اشعه ایکس دراز می کشید و به شما داروهای بی حسی می زنند و پزشک شما یک لوله کوچک و منعطف را بر روی رگ های خونی پای شما نصب می کند.

او این لوله را به سمت گردن هدایت می کند تا به مغز برسد، همچنین ماده رنگی ای را به رگ ها تزریق می کند تا تصاویر واضح تری داشته باشد، با این کار نقشه ای در اختیار پزشک قرار می گیرد و محل آنوریسم در آن مشخص می شود.

آزمایش مایع مغزی نخاعی: اگر دکتر به پارگی آنوریسم مشکوک باشد، این آزمایش را می گیرد.ممکن است تکنسین ماده ای را با سوزن از کنار مایع نخاعی بیرون بکشد تا خون آن قسمت را آزمایش کند، برای انجام این کار به شما بی حسی تزریق خواهد شد.

درمان آنوریسم مغزی

آنوریسم مغز یک برآمدگی در رگ خونی مغز است که اغلب شبیه به توتی است که روی ساقه دار آویزان می شود. آنوریسم مغز می تواند نشت یا پارگی داشته باشد و باعث خونریزی در مغز (ضربه خون آور)شود اغلب پارگی عروقی مغز در فضا بین مغز و بافت نازکی که مغز را پوشانده است رخ می دهد این نوع سکته خون آور، خونریزی مغزی نامیده می شود.

جراحی آنوریسم مغزی

جراحان پروسه جراحی داخل رگی را برای آنوریسم مغزی به کار می برند،دو درمان رایج برای پارگی آنوریسم مغزی وجود دارد، عمل جراحی قیچی کردن که در این پروسه انوریسم را خارج می کنند.جراحی عصبی که بخشی از جمجمه خارج می شود تا به ۀنوریسم و رگ های خونی که آنوریسم را تغذیه می کنند، دسترسی پیدا کنیم. سپس یک گیره مغزی کوک بر روی گردن انوریسم قرار می گیرد تا جریان خون را متوقف کند، مارپیچ درون رگی یک پروسه با پیشروی کمتر نسبت به جراحی قیچی می باشد.در این جراحی یک لوله پلاستیگی گود بر روی شریان قرار می گیرد که معمولا روی کشاله می باشد و به سمت انوریسم کشیده می شود، سپس با استفاده از سیم کمکی لوله را به داخل آنوریسم هل می دهند، این سیم دور آنوریسم می پیچد و جریان خون را قطع کرده و آنوریسم را از شریان جدا می کند.هر دو پروسه خطرات مخصوص به خود را دارد که مشخصا خونریزی در مغز یا از دست دادن خون زیاد در مغز از خطرات ان می باشد، معمولا مارپیچ درون رگی عمل امن تری می باشد اما ممکن است فرد به تکرار عمل نیاز پیدا کند.

انحراف کنندگان جریان

درمان های جدیدتری برای آنوریسم مغز وجود دارند، که شامل انحراف کنندگان جریان، ایمپلنت های لوله ای می باشند که جریان خون را منحرف کرده و از آنوریسم دور می کنند، این انحراف حرکت خون را در انوریسم متوقف کرده و بدن را تحریک می کند که ان قسمت را بهبود ببخشد و دوباره ان را بازسازی کند، انحراف کنندگان جریان ممکن است برای انوریسم های بزرگ تر کاربردی تر باشند، که نتوانند با دیگر روش ها به طور کاملا امنی درمان شوند.

جراح مغز به همراه رادیولوژیست مغز و عصب شناس، بر اساس اندازه محل قرارگیری و به طور کلی ظاهر انوریسم مغز، و تواناییی شما برای تحمل پروسه و دیگر فاکتورها، طرح درمان را مشخص می کنند.

سایر درمان ها (پارگی انوریسم ها)

دیگر درمان ها برای پارگی آنوریسم های مغزی به هدف از بین بردن علائم و مدیریت کردن سختی های آن می باشند.کشندگان درد مثل استامینوفن برای از بین بردن سردرد در این بیماری استفاده می شود.مسدودکنندگان کانال کلسیم از ورود کلسیم به دیواره سلولی رگ های خونی جلوگیری می کنند، این داروها و درمان ها باعث باریک کردن رگ های خونی می شوند که برای پارگی انوریسم مغزی مشکل ایجاد می کند.یکی از این داروها، نیمودیپین است که برای کاهش خطراتی به کار می رود که در اثر انوریسم طولانی مدت و جریان خون ناکافی به وجود امده اند.ابداعاتی که برای جلوگیری از حملات جریان خون ناکافی به وجود می آیند، شامل تزریق داروهایی به نام منقبض کنندگان عروق به داخل سیاهرگ می باشد، که فشار خون را در رگ های باریک بالا می برد.یکی دیگر از راه های جایگزین، آنژیوپلاستی است، که چنانچه توضیح داده ایم در این پروسه، جراح یک بالون کوچک را باد می کند که باعث گشاد شدن رگ های خونی در مغز می شود، این داروها که به نام گشادکنندگان رگ معروفند، برای گشاد کردن رگ ها در محل مورد نیاز استفاده می شود، داروهای ضد حمله ممکن است برای درمان حملات مربوط به پارگی آنوریسم استفاده شود، این داروها شامل فنیتوئین، والپوریک اسید، و غیره می باشند.این داروها توسط متخصصان زیادی تجویز می شوند که تشخیص هر کدام از انها بر اساس نیاز بیمار می باشد، لوله های شکمی و کمری و جراحی های موازی با آن می تواند باعث فشار به مغز از طرق مایع مغزی نخاعی بشود که با پارگی آنوریسم مرتبط است، ممکن است این لوله فضاهای بین مایع مغزی نخاعی را پر کند و در اطراف ستون فقرات و مغز قرار بگیرد تا مایع اضافی را درون کیسه بریزد، گاهی اوقات ممکن است این جراحی های موازی با دارو که حاوی لوله های سیلیکونی منعطف می باشند، نوعی کانال را ایجاد کنند که از مغز شروع شود و به حفره شکمی منتهی شود.

درمان آنوریسم های مغزی بدون پارگی

قیچی های جراحی یا مارپیچ های درون رگی یا انحراف کنندگان جریان می توانند برای انوریسم های پاره نشده نیز استفاده شوند و از پارگی آنها در آینده جلوگیری کنند، اگرچه در بعضی از آنوریسم های پاره نشده، ممکن است خطرات آن باعث ایجاد مزایایی نیز بشود، یک نورولوژیست به همراه جراح مغز و اعصاب و رادیولوژیست می توانند نوع درمان مناسب را تعیین کنند.

تغییرات در سبک زندگی برای کاهش خطر آنوریسم

در صورتی که دچار آنوریسم مغزی فاقد پارگی هستید، می توانید بر اساس یک سری تغییرات در سبک زندگی، خطر پارگی را کاهش بدهید.

• سیگار نکشید، به صورت تفریحی از مواد مخدر استفاده نکنید : اگر سیگاری هستید یا به صورت تفریحی مواد مصرف می کنید، با پزشک برای استراتژی ها یا برنامه درمانی مناسب برای ترک این عادت ها صحبت کنید.
• رژیم غذایی سالمی داشته باشید و ورزش بکنید : تغییر رژیم غذایی و ورزش ، برای کاهش فشار خون مفید واقع می شوند.با پزشکتان راجع به تغییرات سازگار با وضعیت بدنی تان صحبت بکنید.

آشنایی با بیماری آنسفالیت مغزی