آرتروز ناشي از فرسودگي و کار زياد مفاصل (استئوآرتروز)، يکي از عوارض شايع در مورد مفصل مچ دست مي باشد.که باعث درد میشود و باید به درمان درد مچ دست رسیدگی کرد. استئوآرتروز خود به دو نوع اوليه و ثانويه تقسيم مي شود که نوع اوليه آن بدون وجود هيچ دليل شناخته شده اي رخ مي دهد و نوع ثانويه آن در اثر يک عامل مشخص به وجود مي آيد. شايع ترين عواملي که باعث بروز استئو آرتروز مچ دست مي شوند شامل سابقه آسيب ديدگي قبلي مفصل مچ دست مخصوصاً شکستگي استخوان آن (آسيب هاي درون- مفصلي) و آسيب ديدگي رباط مفصل مي باشد.
علت بروز آرتروز مچ دست
مفصل هاي بدن ما در حالت طبيعي به وسيله آستري از جنس غضروف پوشانده شده اند و با مقدار کمي از يک مايع مفصلي که به طور مداوم در حال بازسازي و نو شدن است، روغنکاري و لغزنده مي شوند. اما اين لايه غضروفي محافظ مفصل ممکن است به خاطر عوامل مختلفي از جمله فرسودگي و کار زياد، استعداد ارثي و يا بروز ناهنجاري هاي ساختاري در مفصل مانند شکستگي استخوان آن در گذشته و يا انجام عمل جراحي بر روي مفصل، به تدريج نازک تر شود و از بين برود. وقتي که غضروف هاي مفصلي از بين مي روند، استخوان هاي واقع در آن مفصل در تماس مستقيم با يکديگر قرار مي گيرند و شروع به ساييده شدن مي کنند. اين حالت الزاماً باعث دردناک شدن مفصل نمی شود، اما ممکن است با درد و ناراحتی هم همراه باشد. مفصل آسیب دیده سعی می کند که با تشکیل مقدار بیشتری از استخوان جدید در لبه های استخوان ها و تولید مایع مفصلی بیشتر، از خود در برابر این عوارض محافظت نماید. در نتیجه، مفصل سخت و متورم می شود.
آزمایش های تشخیصی آرتروز مچ دست
آزمایش های تشخیصی (که در اصطلاح پزشکی به آن بررسی های تشخیصی گفته می شود) شامل عکسبرداری با اشعه ایکس، اسکن، آزمایش خون و تست های الکتریکی مربوط به دست (با عنوان نوروفیزیولوژی یا EMG) می باشد. این آزمایش ها برای تأیید تشخیص پزشک بعد از آنکه بیمار علائم و شرح حال خود را برای پزشک بیان کرده و مورد معاینه قرار گرفته است، انجام می گیرد.
معمولاً با شنیدن شرح حال بیمار و انجام معاینات لازم می توان این عارضه را به طور قطعی تشخیص داد. در بعضی از موارد، یک عکسبرداری با اشعه ایکس در همان روز مراجعه بیمار انجام می شود تا شدت آسیب دیدگی مفصل از این طریق مشخص شود. البته نتایج حاصل از عکس های اشعه ایکس در بعضی از بیماران همبستگی بالایی با شدت علائم این عارضه ندارد، به طوری که ممکن است در تصاویر اشعه ایکس تغییرات اندکی در وضعیت مفصل مشاهده شود، در حالی که علائم عارضه در بیمار خیلی شدید است و یا برعکس، شدت علائم در بیمار کم ولی تغییرات مشاهده شده در عکس زیاد باشد.
انواع آرتروز دست
در آرتروز دست به دلیل این که مفاصل بخش های مختلف دست از بین می روند مشکلاتی در همان بخش ها ایجاد می شود. به طور کلی سه نوع آرتروز دست از سوی متخصصین معرفی شده و هر کدام از آنها را شرح داده اند.
استئو آرتریت
این نوع از شایع ترین انواع این مشکل است. در مواردی که مفصل دست بیش از حد طبیعی مورد استفاده قرار گیرد و یا این که آسیبی جدی به انگشتان وارد شود این نوع از آرتروز بروز و ظهور می کند. در این نوع مفصل دست دچار ساییدگی و تحلیل می شود.
آرتریت روماتوئید
این بیماری که در دسته بیماری های روماتیسمی قرار می گیرد در بخش انگشتان ایجاد می شود. در واقع این نوع آرتروز در مفاصل کوچک مثل انگشتان بیشتر رخ می دهد. در این نوع آرتروز التهاب در بخش های مفصلی رخ می دهد.
نقرس
در صورتی که اسید اوریک خون افزایش پیدا کند بیماری نقرس ایجاد می شود. در مواردی که اسید اوریک خون در لایه های مفصلی انگشتان دست اجتماع پیدا کند این بیماری در ناحیه انگشتان بروز و ظهور خواهد داشت.انواع آرتروز های دست در دو بخش به وجود می آیند: انگشتان و مچ دست. در آرتروز انگشتان شاهد تغییرات ظاهری انگشتان خواهیم بود. در آرتروز مچ دست محدودیت های حرکتی ظاهر می شوند.
علائم و نشانه های آرتروز دست چیست؟
علائمی که برای این مشکل نام برده می شود، باتوجه به نوع آرتروز و شدت آن متفاوت است و به کمک مشاهده تفاوت ها در علائم و نحوه بروز آن، برای تشخیص نوع آرتروز و علت ایجاد آن به دکتر ارتوپد خوب، کمک کننده است.
- درد در ناحیه دست ومچ دست
- التهاب در مفاصل و دست
- قرمزی در این ناحیه
- سفتی مفاصل مخصوصا در هنگام صبح
- ضعف در دست و عضلات آن
- ازبین رفتن عملکرد مفصل و عضلات
- درد در هنگام استراحت و یا حرکت
- ناهنجاری در انگشتان دست و مچ
- خستگی و کوفتگی غیر قابل توضیح
- پارگی تاندون، محدودیت در حرکات انگشتان و یا صاف کردن آن ها
نحوه تشخیص آرتروز دست چگونه است؟
برای تشخیص در ابتدا انواع علائم و ظهوراتی بالینی شما مورد بررسی قرار می گیرد. همانطور که گفته شد این مشکل با نشانه هایی همراه است که در جلسات درمانی پزشک متخصص با طرح سوالاتی وجود آن ها را در شما بررسی می کند.چه زمانی علائم شروع شده است؟ با چه مواردی، درد و یا علائم شدت می گیرد؟ چه چیزی باعث بهبود علائم می شود؟آیا صدمه ای به دست وارد شده است؟ چه علائمی دارید؟ مانند : درد، خستگی زیاد، خشکی، تب و…پزشک با پرسیدن این قبیل سوالات و همچنین شرح حال گفتن کلی از بیمار، تصویر برداری، معاینه و.. می توان به خوبی آرتروز دست را تشخیص داده و علت را شناسایی کرده و با توجه به آن، راه درمانی را مشخص کند.در ادامه سایر روش های تشخیصی از جمله موارد زیر می تواند به پزشک تان کمک کند. از جمله:
- عکسبرداری به کمک اشعه ایکس
- ام آر آی
- آزمایش خون
- آزمایش سی بی سی: در این آزمایش میزان گلبول های سفید و قرمز خون ارزیابی می شود. این ارزیابی به تشخیص میزان عفونت و التهاب بدن کمک می کند.
- آزمایش آنتی بادی و پروتئین بدن: این آزمایش در مواردی تجویز می شود که مفاصل مشکوک به تورم باشند.
- آزمایش ای اس آر: در صورتی که رسوب گلبول های قرمز در این آزمایش تشخیص داده شود احتمالاً بدن التهاب دارد.
راه های درمان آرتروز دست
متاسفانه تا به امروز درمان قطعی برای آرتروز شناخته نشده است و تمامیه درمان های ارائه شده با هدف مدیریت و کنترل بیماری انجام می شود. به همین جهت اصلاح سبک زندگی به عنوان اولین گام در درمان آرتروز شناخته می شود.البته درمان آرتروز دست برحسب نوع آن متفاوت است. از جمله اقدامات درمانی آرتروز مچ دست می توان به:
- کم کردن فعالیت های ورزشی و سنگین بدن
- انجام دادن درست کارهایی که فشار کمتری به مچ دست وارد می کند
- انجام نرمش های مخصوص مچ دست
- استفاده از بریس مخصوص مچ دست
- گرم کردن مچ دست
- استفاده از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی
- تزریق داروی کورتیکواستروئید به درون مچ دست
خشک کردن مفصل
زمانی که مفصل دست به طورکامل خراب شود بیمار احساس درد شدیدی می کند که این درد در زمان حرکت کردن مفصل ها بر روی یکدیگر شدیدتر می شود. این شرایط زندگی عادی بیمار را تحت تاثیر قرار می دهد و با مشکلات زیادی همراه می سازد.از این رو تنها راه خلاصی بیمار از دردهای آرتروز، خشک کردن مفصل استبرای انجام این جراحی پزشك ارتوپد ابتدا باقیمانده غضروف سطوح مفصلی را برمیدارد. سپس استخوان های دو سر مفصل را با اره های مخصوصی شكل میدهد بطوریكه بهتر در كنار هم قرار گیرند. بعد از آن این سطوح را در كنار هم قرار داده و با پیچ و پلاك یا با استفاده از اكسترنال فیكساتور آنها را به هم متصل میكند.خشک کردن مفصل یا افیوژن نوعی عمل جراحی است که در آن قابلیت حرکت کردن مفصل به طور کلی از بین می رود.
تعویض مفصل دست
در صورتی که آسیب وارده و درد ناشی از ناهنجاری های مفصلی در مچ و انگشتان دست شدید باشد به طوری که درمان های دارویی، تمرینات توانبخشی و استفاده از مچ بندهای طبی پاسخگو نباشد، در این صورت پزشک جراحی تعویض مفصل دست را پیشنهاد می دهد.از روش جراحی تعویض مفصل دست عموما برای درمان آرتروز دست در افراد مسن بکار گرفته می شود.
نکاتی برای پیشگیری آرتروز دست
هیچ درمان قطعی برای آرتروز وجود ندارد. در حقیقت، بیشتر درمان های آرتروز دست با هدف شناسایی زود هنگام و پیشگیری از بروز آن انجام می شود. ژنتیک نیز می تواند احتمال ابتلا به ورم مفاصل را افزایش دهد. علاوه بر سابقه خانوادگی باید گفت که زنان بیش از مردان در خطر ابتلا به آرتروز دست قرار دارند.
بعضی از نکات هستند که می توانید با انجام آن ها ریسک ابتلا به آرتروز دست را در خود کاهش دهید. وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید تا خطر ابتلا به استئوآرتریت دست در شما کمتر شود. سیگار نکشید، چرا که سیگار احتمال بروز روماتوئید آرتریت را در شما افزایش می دهد.
در هنگام بازی یا ورزش یا شرکت در فعالیت های تفریحی مراقب باشید تا دچار آسیب دیدگی نشوید. اگر کار شما به گونه است که می بایست اجسام سنگین را بلند یا جابجا کنید تا حد امکان سعی کنید که این کار را طبق اصول انجام دهید تا از بروز آسیب جلوگیری کنید.
اگر شغل شما به گونه ای است که می بایست مدت زمان زیادی را پشت رایانه بنشینید و تایپ کنید، سعی کنید در مناسب ترین وضعیت در پشت سیستم بنشینید و به هنگام تایپ از یک مچ بند مناسب استفاده کنید.
آرتروز پا چیست؟
