ضرب المثل ستون پنجم دشمن
ضرب المثل ها آیینه تمام نمای فرهنگ، هنجارهای اجتماعی، عقاید و اندیشه ها، طرز زندگی، منش، مناسبات، تمدن، اخلاق و ... ملت ها هستند.
داستان ضرب المثل
در ضرب المثل «ستون پنجم دشمن» که البته امروز یک اصطلاح رایج در ادبیات سیاسی محسوب می شود، «ستون پنجم» به معنای جاسوس است. البته شاید بتوان در تعبیر درست تر گفت اگرچه جاسوس در معنای اصلی خود کسی است که مصلحت کشور را ولو به قیمت جان خود از نظر دور می دارد و از روی خودآگاهی به سود دشمن کاری می کند اما در این مثل اشارت به افرادی است که دانسته و ندانسته و گاه از روی جهل کاری می کنند که به ضرر گروه خودی است و به قولی گل به خودی محسوب می شود و ضرر بزرگی را بر روند کار گروهی وارد می کند.
حال باید دید ریشه این عبارت از کی و کجا ناشی می شود.
در جنگ های سه ساله اسپانیا (1936-1939) مولا یکی از سرکردگان سپاه ژنرال فرانکو با ارتش خود به سمت مادرید در حرکت بود.
او برای کمونیست های حاکم بر شهر پیغامی فرستاد با این مضمون: «من با چهار ستون سرباز از شرق، غرب، جنوب به سوی مادرید پیش می آیم ولی شما روی ستون دیگری هم حساب باز کنید که آن «ستون پنجم» در جمع خود شماست.
کسانی که با ما و عقاید ما هر چند مخالف هستند اما موافق عملکرد شما هم نیستند و نهایتا کاری می کنند که به نفع ما تمام می شود. از این ستون بترسید که به تمامی امور شما واقف هستند و در شما نفوذ دارند و با عملکردشان راه ورود چهار ستون مرا همواره می کنند.
ژنرال فرانکو نهایتا با کمک همین ستون پنجم، توانست پایتخت اسپانیا را تصرف کند.
از آن زمان بود که اصطلاح «ستون پنجم» وارد ادبیات سیاسی شد و امروز نه تنها در سیاست که در زندگی عامه مردم هم گاهی به کار می رود و اطلاق آن به کسانی است که در خفا و پنهانی اعمالی انجام می دهند که به ضرر خودی تمام می شود، در ظاهر در لباس دوست هستند و در باطن از دشمن، دشمن ترند.
اصطلاح ستون پنجم با وجود آنکه قدمتی ندارد معذالک به علت بسط و جامعیت معنی و مفهوم کلمه چنان به سرعت اشاعه و انتشار یافت که در حال حاضر هر جا پای جاسوسی و خیانت حتی در مجامع و خانواده ها به میان آید از آن برای افاده مقصود استفاده و استناد می کنند.
اصطلاح ستون پنجم از نظر معنی و مفهوم مجازی همان جاسوسی است؛ منتها با این تفاوت که جاسوس به ضرر و زیان بیگانه کار می کند و نفع و مصلحت ملت و کشور خویش را ولو به قیمت جان از نظر دور نمیدارد؛ در حالی که ستون پنجم این معنی را افاده نمی کند بلکه افراد این ستون، دانسته یا ندانسته به زیان و ضرر خودی و نفع بیگانگان کار می کنند.
کما اینکه تحولات و دگرگونیهای سیاسی ایران بعد از شهریور ۱۳۲۰ خورشیدی و خیانتهایی که از طریق مختلف نسبت به ایران و ایرانیان صورت گرفته موجب گردیده است که این اصطلاح سیاسی از اروپا به ایران بیاید و در موارد مقتضی به صورت ضرب المثل مورد استفاده و استناد قرار گیرد.
در پایان مقاله، ناگفته نماند که در سال ۱۳۶۰ شمسی کتابی تحت عنوان «ستون پنجم» به وسیله آقای کاظم اسماعیلی به فارسی ترجمه گردیده است که در این کتاب از داستان ستون پنجم آلمان نازی در انگلستان بحث می کند. ستون پنجم مزبور حتی در انتیلیجنس سرویس انگلستان هم نفوذ کرده بود.
مورد استفاده
ضرب المثلی که به معنای کنایی به افرادی اطلاق می شود که خواسته و ناخواسته کاری می کنند که به ضرر گروه خودی و نزدیکانشان تمام می شود و به تضعیف کننده منافع ملی از روی سهو یا عمد گفته میشود.
آشنایی با ضرب المثل از این ستون به آن ستون فرج است
