آشنایی با جاذبه های کلیسای جامع سنت مارک ایتالیا

پیشینه کلیسای جامع سنت مارک

در سال 828، تجار ونیسی، آثار به جا مانده از یهودا که از پیروان عیسی مسیح بود را از اسکندریه مصر به سرقت بردند. گفته می شود که آن ها آثار را در بشکه ای ریخته و در زیر بار وسایل خود پنهان کردند تا بتوانند از جلوی نگهبانان مسلمان رد شوند، شرح این ماجرا در بالای سر در ورودی کلیسا نوشته شده است. این آثار در ابتدا در کلیسای کوچکی در دوک نگهداری می شد اما کلیسای دیگری در فاصله سال های 829 تا 832 ساخته شد تا از این آثار ارزشمند در آن به خوبی محافظت شود. این کلیسا در شورشی که اتفاق افتاد سوزانده شد اما مجددا در سال 1070 مورد بازسازی قرار گرفت و کلیسای کنونی در حدود سال 1071 کامل شد. با اینکه ساختار کلی این ساختمان در طول قرن ها تغییرات کمی داشته اما تزئینات مورد استفاده در آن در فواصل مختلف زمانی تغییرات زیادی کرده است. در قرن های بعد، به خصوص در قرن 14 افراد زیادی برای تزئینات این کلیسا همکاری کردند به طوری که کشتی های ونیزی ستون ها و گچ بری های پیش ساخته را از ساختمان های باستانی مشرق زمین برای تزئین کلیسا می آوردند. نمای آجری این کلیسا کم کم با سنگ های مرمر و حکاکی هایی پوشانده شد. نمای جدید ساخته شد و بر روی گنبد قبلی، گنبد جدید چوبی گذاشته شد تا با معماری گوتیک قصر دوک که در کنار آن قرار داشت یکی باشد. این کلیسا برای سال ها کلیسای قصر دوک بود اما در سال 1807 تبدیل به کلیسای جامع ونیز شد.

معماری کلیسای جامع سنت مارک

• نمای شمالی و جنوبی: سر در جنوبی کلیسای جامع سنت مارک رو به سمت آب قرار دارد و تا سال 1503 میلادی نیز کاملا بسته بوده چراکه تنها از آن به عنوان سر دربی تشریفاتی استفاده می‌شد. این نما با موزاییک‌کاری‌ها و مجسمه‌های مختلفی تزئین شده که از سوی کانال بزرگ (Grand Canal) بسیار زیبا به نظر می‎رسند. نمای شمالی نیز به همین اندازه زیبا و تماشایی است و در آن، مجسمه‌هایی از فرشته‌ها، پیامبران و شاخ و برگ‌ها دیده می‌شود. نقاشی‌ای از ارابه اسکندر نیز در اینجا به چشم می‌خورد.

• بخش بیرونی: ورودی اصلی کلیسای جامع سنت مارک از نمای غربی است و به هنگام ورود از اینجا، شما شاهد نماهایی بسیار زیبا و خیره‌کننده خواهید بود. از بیرون نیز ستون‌های سنگی، گنبدها و کنده‌کاری‌های طلاکاری شده این کلیسا بسیار خودنمایی می‌کند.

• بخش داخلی: کلیسا به شکل صلیبی یونانی طراحی شده و در کف آن نیز مرمرهای منبت‌کاری شده بسیار زیبا و باشکوهی دیده می‌شود که در آن‌ها از طرح حیوانات و همچنین طرح‌های هندسی استفاده شده است. بیش از 8000 متر مربع موزاییک طلاکاری شده در دیوارها و سقف این کلیسای جامع به کار گرفته شده که برابر با مساحت یک و نیم زمین فوتبال آمریکایی است.

• گنبد: کلیسای جامع سن مارکو پنج گنبد دارد که همگی آن‌ها در بالای بازوهای سازه صلیب یونانی ساخته شده‌اند. آن‌ها مساحتی حدود 4240 متر مربع را در بر می‌گیرند و هر کدام از گنبدها نیز حدود 13 متر قطر و 16 پنجره دارند.

دیدنی‌های کلیسای سنت مارک

کلیسای سنت مارکو از کلیسای آپوستل مقدس (Holy Apostles) امپراطور کنستانتین بزرگ و مسجد ایا صوفیه در استانبول الگو برداری شده است. نقشه‌ی کف ساختمان به شکل یک صلیب یونانی است که در قسمت تلاقی صلیب یک گنبد و بر روی هر یک از چهار بازوی صلیب یک گنبد دیگر وجود دارد. هر بازو دارای یک راهروی مرکزی و دو راهروی فرعی است. هشتی ورودی کلیسا هم در پایانه‌ی غربی ساختمان قرار دارد. نمای غربی ساختمان که با هنر معماری بیزانسی، رومانسک و گوتیک آراسته شده است، از دو ردیف پنج‌تایی قوس‌های فرو رفته و برآمده تشکیل شده که توسط چند ستون با سرستون‌های حکاکی شده در قرون دوازده و سیزده میلادی، ثابت نگه داشته شده‌اند. برجستگی‌های قبه مانند کوچک و ظریف و سایر تزئینات موجود در قسمت بالای نما، ضمائم گوتیکی است که در قرون چهارده و پانزده به نما اضافه شده‌اند.

جزئیات مجذوب کننده‌ی فراوانی در نمای ساختمان وجود دارد که آن را مدیون تلفیق زیبای آثار هنری عهد عتیق و قرون وسطی هستیم. یکی از بخش‌های مهم این طراحی‌ها شامل قدیمی‌ترین معرق کاری نمای ساختمان (1270 - 1260) است که در بالای شمالی‌ترین درب در نمای غربی ساختمان قرار دارد. موضوع این معرق کاری «انتقال کالبد سنت مارکو» است و شامل قدیمی‌ترین طرح شناخته شده از کلیسای سنت مارکو می‌باشد.

از بخش جنوبی (نزدیک‌ترین قسمت به قصر دوک) هم نباید غافل شد. در این بخش دو ستون آزاد قرار دارد که به سبک بیزانسی حکاکی شده‌اند و تحسین هر بیننده‌‌ای را بر می‌انگیزند. احتمالاً این ستون‌ها متعلق به قرون پنجم و ششم کشور سوریه است. در نزدیک این بخش، در گوشه‌ی بیرونی خزانه، مجسمه‌های مصری ساخته شده از سنگ‌های آذرین قرار دارند که با نام Tetrarch شناخته می‌شوند. قدمت این مجسمه‌ها به قرن چهار میلادی برمی‌گردد که شامل شمایل چهره‌های سلطنتی هستند و این اعتقاد وجود دارد که این مجسمه‌ها متعلق به «دیوکلتیان» و سه امپراطور دیگری است که وی امپراطوری روم را با آنها تقسیم کرد.

هشتی ورودی، مشخصه‌ی رایج معماری در کلیساهای بیزانسی، پایانه‌ی غربی کلیسای جامع را در بر می‌گیرد. این بخش دارای پیاده‌رویی از موزاییک‌های مرمرین زیباست که از قرون یازده و دوازده میلادی بر جای مانده‌اند. موزاییک‌های طلا اندود سقف هم به دلیل پایین بودن آن، به وضوح قابل رویت هستند.

بخش زیادی از موزاییک‌های هشتی ورودی کلیسا بیان کننده‌ی داستان‌های عهد عتیق هستند و بیننده را برای داستان‌های عهد جدید در سرسرای ورودی کلیسا آماده می‌کنند. بسیاری از آنها مربوط به قرن سیزدهم میلادی هستند، به خصوص داستان‌های جالب خلقت انسان که در سمت راست درب مرکزی قرار دارند. درست در مقابل درب مرکزی، شمایلی از چهار انجیل‌نویس عهد عتیق قرار دارد که متعلق به قرون یازده و دوازده میلادی هستند.