آشنایی با خواص گیاه گزنه برای سلامتی بدن

گزنه گیاهی علفی است که در تابستان به طول 1 تا 2 متر از زمین می رسد و در زمستان می میرد. گیاه گزنه Urtica dioica که غالباً به گزنه سوزاننده معروف است (اگرچه همه گیاهان از این گونه نیش نمی زنند) یا برگ گزنه ، یا فقط یک گزنه یا گزنده ، یک گیاه گلدار چند ساله علفی از خانواده Urticaceae است. در انواع مختلف آن در نواخی برگ ها و ساقه ها دارای تیغ هایی پُرز مانند و متراکم است در صورت تماس با پوست، شخص احساس سوزش می کند و حتی در موارد زیادی ناحیه ای که با گزنه اصابت می کند دچار قرمز شدگی و التهاب همراه با سوزش نیز می گردد.

در اصل بومی اروپا ، در مناطق معتدل آسیا و غرب آفریقای شمالی است. اکنون در سراسر جهان از جمله نیوزیلند و آمریکای شمالی یافت می شود. گزنه به ویژه در محیط های مرطوبتر یافت می شود. این گونه به شش زیرگونه تقسیم می شود ، پنج گونه از آنها دارای پرزهای گزنده به نام تریکوم بر روی برگها و ساقه ها هستند، که مانند سوزن های زیر بر روی پوست عمل می کنند. هیستامین و سایر مواد شیمیایی را تزریق می کنند که در اثر تماس احساس سوزش بر پوست می کنیم و اگر به پوست برخورد کند باعث به وجود آمدن کهیر و درماتیت و حساسیت پوستی می شود. این گیاه از دیرباز در طب سنتی ، طبخ انواع غذا مانند آش و سوپ، چای و دمنوش و به عنوان مواد اولیه در نساجی مورد استفاده بوده است.

با این وجود، این گیاه قرن ها است که به دلیل داشتن خواص دارویی خود شناخته می شود. گیاه گزنه تقریباً در سراسر جهان رشد می کند اما در اروپا، آمریکای شمالی، شمال آفریقا و مناطقی از آسیا بیشتر از سایر نقاط یافت می شود. استفاده از این گیاه در طب گیاهی بسیار رایج است.برگ های جوان گزنه را می توانید مانند دیگر سبزیجات مغذی و معطر خوراکی بپزید و بخورید. به علاوه، گزنه به عنوان منبع غنی الیاف فیبری در نساجی نیز استفاده شده است؛ همچنین گاهی در محصولات آرایشی نیز از این گیاه استفاده می کنند؛ چرا که گزنه هنگام مصرف موضعی، فواید بسیاری برای سلامت پوست و موها دارد.

ترکیبات موثر گیاه گزنه

از مهم ترین خواص گزنه می توان به ویژگی های آنتی اکسیدانی و ضدمیکروبی آن اشاره کرد. اما چه عاملی باعث می شود گزنه تا این میزان مفید باشد؟ البته که ترکیب شیمیایی آن! در برگ ها و ریشه گزنه انواع مختلفی از مواد مغذی وجود دارند. در ادامه، این مواد را بیشتر خواهید شناخت.

• برگ های این گیاه حاوی مقادیر فراوانی از ویتامین های A, C, D, E, F, K, P و همچنین انواع ویتامین B هستند . ویتامین F در واقع مخلوطی از دو اسید چرب ضروری برای بدن انسان به نام های اسید لینولنیک و اسید لینولئیک است. ویتامین P نیز نام دیگر فلاونوئیدها است. فلاونوئیدها گروهی از ترکیبات شیمیایی موجود در گیاهان هستند.
• برگ های گزنه حاوی مقادیر قابل توجهی از موادی مانند سلنیوم، زینک، آهن و منیزیم هستند و همچنین کمی کلسیم، فسفر، پتاسیم و سدیم نیز دارند.
• گزنه حاوی چربی هایی مانند اسید لینولئیک، اسید لینولنیک، اسید پالمیتیک، اسید استئاریک و اسید اولئیک است.
• در این گیاه تمامی اسیدهای آمینه ضروری (یعنی آن دسته از پیش سازهای پروتئین که بدن انسان نمی تواند آن ها را بسازد) وجود دارند.
• پلی فنول هایی مانند کامپفرول، کوئرستین، اسید کافئیک، کومارین ها و سایر فلاونوئیدها در گزنه یافت می شود.
• رنگ دانه هایی مانند بتاکاروتن، لوتئین، لوتئوگزانتین و سایر کاروتنوئیدها نیز در گزنه وجود دارند.

خواص گیاه گزنه و چای گزنه

گیاه گزنه معمولا در عطاری ها یافت می شود. این گیاه سرشار از ویتامین ها و املاح معدنی همچون ویتامین D و کربوهیدرات و همچنین پروتئین و اسیدآمینه فراوان است. مطالعاتی در زمینه خواص گیاه گزنه و چای گزنه برای مراقبت از پوست، درمان درد مفاصل و سلامت قلب انجام شده است. در این مقاله با ما همراه باشید تا شما را با خواص گزنه این گیاه پرخاصیت سرشار از انواع ویتامین ها آشنا کنیم.

۱. سم زدایی از بدن

وجود انواع مواد مغذی مفید در گیاه گزنه سبب می شود تا این گیاه به یک سم زدای ایده آل برای بدن تبدیل شود و آن را به عنوان گیاهی بشناسند که به طور کامل بدن را از مواد سمی پاکسازی می کند. به گفته ی مجله ی اتنوفارماکولوژی (Ethnopharmacology)، گیاه گزنه به دلیل خاصیت ادرارآوری (مُدِر بودن) سبب می شود تا مواد سمی خنثی شده در بدن به سرعت دفع شوند. این گیاه کمک می کند تا مواد مغذی به خوبی در روده جذب شوند و روند هضم به آرامی انجام شود، بنابراین از انباشت مواد سمی خطرناک جلوگیری می کند. همچنین با تحریک دستگاه لنفاوی در بدن کمک می کند تا بدن از شر مواد سمی موجود در کلیه خلاص شود.

۲. کمک به بارداری

اغلب به خانم هایی که زایمان دردناکی دارند چای گزنه پیشنهاد می شود. از آنجا که گزنه در انعقاد خون نقش دارد، از خونریزی زیاد در این افراد جلوگیری می کند. علاوه بر این در تحریک تولید شیر و شیردهی راحت تر مؤثر است. در یکی از مطالعات، از گیاه گزنه به عنوان گیاهی دارویی برای بارداری و زایمان نام برده شده است.

۳. افزایش سلامت زنان

یکی از مهمترین خواص گزنه کمک به سلامت زنان است. این گیاه می تواند علائم پیش از قاعدگیِ دردناکی مانند گرفتگی و نفخ شکم را کاهش دهد. همچنین به دلیل ایجاد انقباض در عروق می تواند خونریزی دوران قاعدگی را کم کند. این گیاه حالت های گذار را برای خانم هایی که در معرض یائسگی هستند راحت تر می کند و به عنوان ماده ای نیروبخش عمل می نماید، بنابراین تغییرات هورمونی در این دوره ناراحت کننده نخواهد بود

۴. بهبود سیستم گردش خون

ترکیب ویتامین C و آهن موجود در گزنه آن را به یک محرک مناسب برای تولید سلول های قرمز تبدیل کرده است. ویتامین C جذب آهن در روده را افزایش می دهد و آهن یکی از ترکیبات مهم هموگلوبین است. با افزایش تعداد گلبول قرمز (RBC) و افزایش گردش خون، زخم ها سریع تر بهبود می یابند و اندام های بدن اکسیژن ضروری برای تقویت سطح انرژی را راحت تر دریافت می کنند. به همین دلیل گزنه اغلب برای رفع خستگی یا نوعی کم خونی که با ضعف عمومی عضلات، خستگی، مشکلات شناختی و سردرد تشخیص داده می شود، توصیه می شود.

۵. تقویت سلامت کلیه و مجاری ادراری

گزنه به عنوان دارویی طبیعی برای درمان عفونت ادراری و جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه استفاده می شود. همچنین گیاه گزنه ماهیت کلیوی دارد، به این معنی که به شکستن سنگ کلیه و سنگ کیسه صفرا کمک می کند. براساس تحقیقی که در سال ۲۰۱۴ انجام شد، گیاه گزنه ساخت بلور های اگزالات کلسیم در کلیه ها را کاهش می دهد. این بلور ها در تشکیل انواع سنگ های کلیه نقش دارند.این ویژگی گزنه از بدتر شدن شرایط دردناک جلوگیری می کند یا نیاز به دفع سنگ یا برداشتن سنگ با جراحی را از بین می برد. همچنین گزنه به عنوان ماده ای مُدِر به دفع سریع مواد سمی از بدن کمک می کند. بنابراین از عفونت مثانه و احتباس مایع اضافی (اِدِم) جلوگیری می کند. علاوه بر این، مطالعات نشان داده اند که گزنه مانع از التهاب مجاری ادراری می شود.

۶. ویژگی ضدالتهابی

ویژگی محرک گزنه سبب می شود که برای درمان انواع التهابات مؤثر باشد. یکی از مطالعاتی که در آلمان انجام شد، نشان داد که گیاه گزنه می تواند آرتریت روماتوئید و درد مزمن عضلانی را درمان کند. علاوه بر این چای گزنه یا مکمل گیاهی آن می توانند سبب درمان نقرس شوند.

۷. تقویت استخوان

چای گزنه مقدار زیادی از کلسیم، منیزیم و آهن موردنیاز استخوان را تأمین می کند. همچنین دارای مقدار زیادی ویتامین D و ویتامین K است که به جذب کلسیم کمک می کنند. همان طور که می دانید کلسیم برای حفظ تراکم و تقویت استخوان لازم است. از طرفی منیزیمی که در استخوان ذخیره شده است، از استخوان دربرابر کشش حمایت می کند و سبب جذب کلسیم می شود. کاهش منیزیم با پوکی استخوان در ارتباط است. پوکی استخوان نوعی بیماری مزمن است که سبب ضعف و شکنندگی استخوان می شود. همچنین کمبود آهن سبب از دست رفتن استخوان می شود.شاید نام عنصر بور (boron) به گوش تان نخورده باشد، اما باید بدانید که یکی از مواد مهم موجود در گزنه بور است. بور سبب حفظ محتوای کلسیم موجود در استخوان می شود. بنابراین مصرف گزنه می تواند به آهسته شدن شروع پوکی استخوان (استئوپورز) کمک کند.زمانی که این ویژگی را با ویژگی تنظیم هورمون درکنار هم قرار دهید، متوجه می شوید که گزنه به تنظیم سلامت استخوان و بررسی وضعیت آن کمک می کند. این گیاه جادویی واقعا همه ی این کارها را انجام می دهد.

۸. درمان بیماری های تنفسی

گزنه می تواند به درمان انواع بیماری تنفسی همچون تب یونجه، آسم و انواع حساسیت های فصلی کمک کند. بنابراین ترکیبات خاص موجود در عصاره ی گزنه می توانند به طور مشخصی واکنش حساسیتی را کاهش دهند. بررسی ها نشان داده اند که مصرف منظم چای گزنه در استرالیا برای نسل های پیاپی با درمان آسم مرتبط بوده است.

۹. حفظ سلامت قلب

منطقی است که این گیاه دارویی بتواند تأثیر مثبتی بر سلامت قلب داشته باشد. گزنه دارای ویتامین ها و انواع مواد معدنی است که عملکرد قلب را تقویت می کنند. این گیاه منبعی غنی از ویتامین A و C، بتاکاروتن و سایر کارتنوئیدهاست. خواص گزنه به دلیل محتوای بالای ویتامین C و آهن که تولید سلول های قرمز خون را تقویت می کند، می تواند از کم خونی جلوگیری کند. همچنین گزنه دارای فلاونوئیدِ کورستین (quercetin) و کامفرول (kaempferol) است که می تواند به کاهش فشار خون کمک کند و خطر بیماری های قلبی عروقی را کاهش دهد. چایی که از این گیاه فوق العاده تهیه می شود، منبعی غنی از آهن و پتاسیم است که می تواند به آرامش عروق خونی کمک کند و در سلامت فرایند گردش خون نقش داشته باشد.تحقیقات نشان می دهند که مصرف منظم چای گزنه می تواند به کاهش فشار خون سیستولیک کمک کند و تنش و فشار وارد بر سیستم گردش قلبی عروقی را از بین ببرد.

۱۰. بهبود سلامت پروستات

بزرگ شدن پروستات و سرطان آن از جدی ترین عواملی هستند که با سن مردان در ارتباطند و ثابت شده است که مصرف گزنه با جلوگیری از بزرگ شدن پروستات، در درمان این مشکل مؤثر است. هرچند ریشه ی این گیاه می تواند مانع از بزرگ شدن پروستات شود اما نمی تواند آن را به حالت قبل برگرداند یا کوچک کند. ترکیب نخل با ریشه ی گزنه می تواند به کاهش تکرر ادرار کمک کند، اما به یاد داشته باشید که قبل از مصرف این گیاه حتما با پزشک خود مشورت کنید.

۱۱. مراقبت از پوست و تسکین ناراحتی های پوستی

یکی از خواص گزنه کمک به مراقبت از پوست است. گزنه به دلیل خاصیت آنتی هیستامینی، ضدالتهابی، ضدمیکروبی و توانایی تسکین درد، تاریخچه ای موفق در درمان ناراحتی های پوستی مثل اگزما و جوش دارد. به نظر می رسد که گیاه گزنه قرمزی و تورم را کاهش می دهد، سبب تسکین خارش پوست، افزایش سرعت بهبودی و از بین بردن جای زخم می شود. برای استفاده از این خواص فوق العاده می توانید از چای گزنه استفاده کنید یا آن را دم کنید و پس از سرد شدن، مایع حاصل از آن را به طور مستقیم روی پوست خود بزنید.استفاده از عصاره ی گزنه برای پوست می تواند انواع جوش های صورت را کاهش دهد و از عفونت باکتریایی جلوگیری کند. همچنین تظاهر زخم ها و لکه ها را کاهش دهد و با کاهش چین و چروک صورت و لکه های ناشی از سن، اثرات ضدپیری داشته باشد.

۱۲. تسکین حساسیت

درحالت طبیعی زمانی که پوست تان زواید گیاه گزنه را لمس کند، این گیاه سبب واکنش حساسیت پوستی خواهد شد. اما چای گزنه سبب تسکین حساسیت می شود. تحقیقات نشان می دهند که عصاره ی گیاه، واکنش هایی التهابی را که با علائم حساسیت فصلی مرتبط هستند مهار می کند. اغلب از گزنه به عنوان یک درمان طبیعی برای تب یونجه، استفاده می شود و افرادی که از عصاره ی گیاه استفاده کرده اند، می گویند که اثرات گیاه گزنه بیشتر از داروهای ضدحساسیتی بود و بیشتر علائم بیماری را کاهش داد.

۱۳ . درمان درد عضلاتی و مفاصل

گزنه به دلیل خاصیت ضدالتهابیِ طبیعی و ویژگی ضددردی، قرن هاست که برای درمان زخم ها و سفتی عضلات و مفاصل استفاده می شود. در یکی از مطالعات، برای درمان آرتریت، گزنه با داروی غیراستروئیدیِ ضدالتهابی (NSAID) ترکیب شد. این ترکیب اثرات داروی NSAID را برای از بین بردن درد آرتریت تقویت کرد. تحقیقات دیگر نشان می دهند که مکمل های حاوی گیاه گزنه، علائم آرتروز را از بین می برند و نیاز بیماران به داروهای NSAID را کاهش می دهند. رژیم غذایی ضدالتهابی می تواند درد را کاهش دهد و التهاب را کنترل کند.

۱۴. تقویت عملکرد ایمنی

گیاه گزنه دارای انواع ترکیبات تقویت کننده ی سیستم ایمنی مانند فلاونوئیدها، کارتنوئیدها، ویتامین A و C است. این آنتی اکسیدان ها از سلول های ایمنی دربرابر آسیب هایی که می توانند عملکرد سیستم ایمنی بدن را تضعیف کنند حفاظت می کنند. تحقیقات نشان می دهند که عصاره ی گیاه گزنه پاسخ ایمنی را تقویت می کند و فعالیت سلول های ایمنی را بیشتر می کند. همچنین گزنه سلول های تی (T-cells) سیستم ایمنی را تحریک می کند تا عفونت ها و سایر بیماری های پاتوژن را در بدن از بین ببرند.

۱۵. تقویت هاضمه

التهاب بیش از حد می تواند در سلامت گوارش اختلال ایجاد کند و سبب رشد باکتری های مضر در مجرای معده – روده شود. مصرف منظم چای گزنه که دارای ویژگی ضد التهابی است به تنظیم هاضمه، درمان یبوست، درمان اسهال و مشکلات معده کمک می کند. زمانی که تعادل باکتری ها و سایر میکروب های درون روده که در مجموع به عنوان میکروبیوم (microbiome) شناخته می شوند، حفظ شود، دربرابر طیف وسیعی از بیماری ها همچون دیابت، سرطان و اوتیسم ایمن خواهید ماند.

خواص روغن گزنه

روغن گزنه از برگ های گیاه گزنه به دست می آید. روغن گزنه طبیعتی گرم و خشک دارد. روغن گزنه سرشار از فیبر، پروتئین، ویتامین های D، C ،E، K، A و B ، کلسیم، آهن، مس، منیزیم، کاروتن، تانن، فلاونوئیدها، کلروفیل، گلیکوزیدها، فیتون کش ها، اسیدهای آلی، چربی ها و کربوهیدرات ها است.برخی از خواص روغن گزنه عبارتند از:

• درمان گلودرد: خواص ضد التهابی، ضد باکتریایی و ضد عفونی از جمله خواص روغن گزنه است که به این روغن امکان جلوگیری از بروز بیماری های عفونی را می دهد. یکی از بیماری های عفونی گلو درد است که علائم آن را با مصرف روغن گزنه می توان کاهش داد.
• جوان سازی پوست: فعالیت ضدباکتریایی روغن گزنه مانع از فعالیت بکاتری ها روی پوست می شوند و در نتیجه از ایجاد جوش و آکنه جلوگیری می کند. علاوه بر این روغن گزنه حاوی آنتی اکسیدان است که موجب ساخت کلاژن شده و از چین و چروک ها جلوگیری می کند.
• تقویت استخوان: روغن گرنه غنی از کلسیم، منیزیم، آهن، ویتامین D و E است که موجب تقویت و استحکام استخوان ها می شود.
• تقویت رشد مو: روغن گزنه با داشتن ویتامین C و آهن موجب افزایش گردش خون و در تتیجه تقویت فولیکول های مو می شود و از این طریق مو ها را تقویت می کند.

مضرات و خواص بادیان چیست؟