بیشتر مردم میدانند دندانها به ما کمک میکنند صحبت کنیم و غذا بخوریم. اما یک عملکرد مهم دیگر آنها که زیاد به آن اشاره نمیشود ، کمک به حفظ چهار چوب صورت و زیبایی آن است.
حتما متوجه شده اید که افراد سالمند گاهی صورتشان به نظر فشرده شده میرسد.اغلب علت آن این است که به واسطه از دست دادن دندان ، استخوان فک به تدریج تحلیل رفته و کوچکتر شده است.اگر دهانتان را کاملا باز کنید و سپس ببندید ، دندانهایتان بر روی هم قرار میگیرند. اگر هیچ دندانی نداشته باشید، فک بالا و پایین تان بیشتر به یکدیگر نزدیک شده و بسته تر میشوند بنابراین صورتتان کوتاهتر و فشرده تر میشود.همان طور که در تصویر مشاهده میکنید ، این سالمند دندانهای مصنوعی اش را برای عکس گرفتن در آورده است. میبینید در این حالت که دندانی در دهانش وجود ندارد که فکها را با فاصله مناسب از یکدیگر نگه دارد، فاصله بین نوک بینی و چانه اش کوتاهتر شده است. همچنین میبینید ناحیه دهان او به نظر چروکیده به سمت داخل دیده میشود چون دندانی وجود ندارد که لبها را پشتیبانی کند و دهان را پر نگه دارد.
رابطه بین دندانها و استخوانهای صورت چیست ؟
تکامل استخوانها ی فکی همزمان با تکامل جوانه های دندانی در دوران جنینی آغاز می شود. فک ها در غیاب دندانهای شیری یا دائمی تکامل کافی نمی یابند. این ارتباط تنگاتنگ بین استخوان و دندانها در تمام طول عمر ادامه دارد. حفظ حجم مناسب و تراکم ایده آل استخوانی به شدت به وجود دندانهای کارا و تحریک استخوان توسط نیروهای منتقل شده از دندان حین جویدن وابسته است. هرزمان تغییری در این نیروها بوجود آید ترکیب داخلی و ظاهر استخوان فک تغییر می یابد. دندانها نیروهای فشاری و کششی را به استخوانهای اطرافشان منتقل می کنند. وقتی دندانی از دست می رود این تحریکات دیگر وجود ندارند و همانند عضله ای که دیگر از آن استفاده نشود، استخوان دور دندان نیز به تدریج تراکم و حجم خود را از دست می دهد. بنابر تحقیقات علمی ، در سال اول بعد از کشیدن دندان، 25 درصد استخوان ناحیه تحلیل می رود و این روند تحلیلی در سالهای بعد ادامه می یابد .
مردم عادی اغلب آگاهی کافی از عوارض تحلیل ادامه دار استخوان ناشی از کشیدن دندان بر زیبایی و ظاهر و عملکرد صورت ندارند. بیماران امروزه نمی دانند که تحلیل استخوان در تمام طول دوره بی دندانی ادامه خواهد داشت و حتی با داشتن دندان مصنوعی متحرک (دست دندان) این تحلیل شدیدتر خواهد شد .
دندانپزشکان ما هم صرفاً متوجه بازسازی دندان از دست رفته بوده و توجهی به استخوان ندارند .
حذف دندان منجر به تحلیل فک و آن نیز باعث تحلیل استخوان های صورت و افتادگی عضلات و پوست صورت می شود. دندانپزشکان عزیز باید بیماران خود را نسبت به عوارض کشیدن دندانها آگاه نمایند .
سوالات متداول در مورد کامپوزیت دندان
عوارض آناتومیک
استخوان فک جهت حفظ شکل و تراکم خود نیازمند تحریک است، تا زمانی که دندان ها حضور دارند این تحریک از طریق دندان ها صورت میگیرد و استخوان حفظ میشود. به محض از دست دادن دندان ها (حتی یک دندان) تحلیل استخوان فک که محل قرار گیری دندان ها میباشد شروع می شود بنحوی که طی سال اول پس از کشیدن دندان ها 25% کاهش در عرض استخوان رخ میدهد و به طورکلی در سال اول پس از کشیدن دندانها ارتفاع استخوان فک به میزان 4 میلیمتر از بین خواهد رفت. ساخت پروتز متحرک( پلاک یا دست دندان) استخوان را تحریک و حفظ نمیکند؛ بلکه تحلیل استخوان را تسریع میکند. این تحلیل استخوان کاملا بی سر و صدا رخ میدهد و تا جایی پیش میرود که استخوان و لثه کاملا صاف میشوند و دست دندان کاملا لق شده و دائم لثه ها را زخم میکند. در این حالت درمان بمراتب سخت تر، پیچیده تر، زمان بر و پرهزینه ترخواهد بود.
اگرچه بیمار اغلب از نتایج بالقوه آگاه نیست یا مطلع نمیشود، این نتایج در طول زمان رخ خواهند داد .سرعت و میزان تحلیل استخوان ممکن است تحت تأثیر عواملی مانند جنسیت، هورمونها، متابولیسم، پارافانکشن (مثل دندان قروچه) و استفاده از دست دندان با تطابق ضعیف قرار گیرند.
عوارض بافت نرم
همزمان با تحلیل استخوان فک لثه چسبنده روی آن هم تحلیل خواهد رفت و هم میزان لثه محکم و چسبنده و کراتینیزه کاهش میابد و هم ضخامت آن خواهد یافت. برخی شرایط خاص مثل بالا رفتن سن، فشار خون، دیابت (قند خون بالا)، کم خونی و اختلالات تغذیه ای تحلیل لثه و کاهش ضخامت آن را تشدید میکنند. با از دست رفتن لثه قدرت تحمل پروتزهای متحرک و دست دندان ها کاهش یافته و شخص دچار ناراحتی های زیادی خواهد شد. بعلاوه هنگام بازسازی دندانها توسط ایمپلنت شرایط سخت تر بوده و گاهی نیاز به پیوند لثه وجود خواهد داشت.
عوارض زیبایی
تغییرات صورتی که به طور طبیعی در ارتباط با پروسۀ پیر شدن رخ میدهند میتوانند با از دست رفتن دندانها تسریع و تشدید شوند. کاهش ارتفاع صورت به علت از دست دادن دندان ها و تحلیل استخوان باعث تغییرات متعددی در صورت خواهد شد. چین و چروک هایی در صورت ایجاد خواد شد که باعث پیر و خشن به نظر رسیدن صورت خواهد شد. از طرفی فک پایین حالت جلو آمده پیدا خواهد کرد که بسیار نازیباست.
با از از دست دادن دندان ها و استخوان فک، لب ها نازک شده و به سمت داخل میچرخند این امر باعث میشود ورمیلیون لب (ناحیه قرمز رنگ لب) کمتر دیده شود. از طرفی گونه ها حالت فرورفته پیدا می کنند و از طرفی تونیسیته عضلات هم کاهش یافته و ضعیف می شوند و حالت افتادگی پیدا می کنند که باعث ایجاد غبغب و چانه جادوگری می شوند. بنابراین با رخداد این عوارض چهره بیش از پیش پیر و نازیبا خواهد شد.
عوارض روحی روانی
با از از دست دادن دندان ها کم کم خندیدن از یاد میرود. شخص سعی میکند لبخند نزند یا جلوی دهانش را بگیرد. از دیده شدن بی دندانی یا دندانهای خراب خجالت زده میشود و کم کم سعی میکند از جمع ها دوری کند، گوشه گیر خواهد شد و ممکن است دچار افسردگی شود. از طرفی اعتماد به نفس از دست خواهد رفت و ممکن است شخص موقعیت های اجتماعی و شغلی را از دست دهد.
عوارض عملکردی (جویدن و تکلم)
با از دست دادن دندان ها وضعیت جویدن و تکلم بشدت مختل میشود. شخص نمیتواند غذای مورد علاقه اش را میل کند و از طرفی مجبور است از غذاهای نرمتر استفاده نموده یا لقمه ها را نجویده ببلعد. در صورت ادامه این روند ممکن است شخص دچار بیماری های دیگر مثل بیماری های گوارشی شود. حذف سبزیجات، میوه ها، گوشت، وغذای نسبتا سفت باعث کاهش ویتامین ها و مواد مورد نیاز بدن شده و نه تنها باعث لاغری و ضعف عمومی بدن خواهد شد بلکه میتواند باعث ایجاد بیماری های پوستی و مشکلات بینایی شود. تحقیقات جدید نشان میدهند از دست رفتن دندان حتی میتواند در کاهش طول عمر موثر باشد.
با از دست دادن دندان ها وضعیت تکلم کاملا مختل میشود که این امر میتواند باعث ایجاد عوارض مخرب روحی روانی شود. با دریافت پروتز های متحرک وضعیت تکلم بهبود می یابد اما جهت رسیدن به وضعیت ایدآل فرد نیازمند دریافت پایه های ایمپلنتی خواهد بود
