به زبان ساده واریس سیاهرگ های مخرج یا مقعد را بواسیر یا هموروئید گویند. منظور از واریس گشاد شدن و پیچ در پیچ شدن سیاهرگ ها در بدن است. همچنین بواسیر به شرایطی گفته می شود که سیاهرگ های اطراف و داخل راست روده و مقعد برجسته و متورم شوند.بواسیر می تواند هم در داخل مقعد ایجاد شود که به آن بواسیر یا هموروئید داخلی گفته می شود و هم در خارج و پوست اطراف مقعد ایجاد شود که به آن بواسیر خارجی می گویند.
علت و عوامل ایجاد بواسیر
از جمله علت بواسیر می توان به عادت های روده ای افزایش دهنده ی فشار و دامن زننده به هموروئید زیر اشاره کرد:
- عجله کردن هنگام اجابت مزاج باعث کشیدگی مضاعف می شود و فشار روی سیاهرگ های راست روده را افزایش می دهد.
- اسهال یا یبوست مداوم باعث کشیدگی و افزایش فشار روی سیاهرگ های مجرای مقعدی می شود.
از دیگر علت بواسیر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اضافه وزن: وزن اضافی، به ویژه در شکم و لگن، فشار روی سیاهرگ های لگن را افزایش می دهد.
- حاملگی و بعد از زایمان: تغییرات هورمونی دوران بارداری جریان خون را در لگن افزایش می دهد و بافت های نگهدارنده را شل می کند، در این بین جنین در حال رشد فشار بیشتری را به رگ های خونی وارد می کند. در طول زایمان، بواسیر به دلیل فشار شدید روی ناحیه مقعدی هنگام زور زدن برای خارج شدن نوزاد ایجاد می شود.
- بیماری: عارضه هایی مانند بیماری قلبی و کبدی طولانی مدت گاهی تجمع خون در ناحیه لگن و شکم و در نتیجه بزرگ شدن سیاهرگ ها را به دنبال دارد که ممکن است علت این بیماری باشند و نیاز به درمان بواسیر داشته باشد.
انواع بواسیر
بواسیر با توجه به محل تشکیل آن و درجه آن تقسیم بندی می شود. در ادامه به انواع هموروئید و درجه بندی آن اشاره می کنیم.
بواسیر داخلی:
این نوع بواسیر در داخل رکتوم قرار دارد. شما معمولا نمی توانید بواسیر داخلی را ببینید یا احساس کنید و به ندرت ناراحتی ایجاد می کند. اما فشار یا سوزش در هنگام عبور مدفوع می تواند به سطح التهاب آسیب برساند و باعث خونریزی شود.
بواسیر خارجی :
این نوع بواسیر زیر پوست در اطراف مقعد تشکیل می شود. هنگام تحریک، بواسیر خارجی می تواند خارش یا خونریزی داشته باشد.
درجه بندی بواسیر
- بواسیر درجه ١: در این نوع بواسیر سیاهرگ ها گشاد شده اند ولی هرگز از مخرج خارج نمی شوند و تنها علامت آنها خونریزی است.
- بواسیر درجه ٢: سیاهرگ های گشاد شده در زمان دفع از مخرج خارج می شوند؛ اما با پایان اجابت مزاج خودبه خود به داخل مخرج برمی گردند.
- بواسیر درجه ٣: توده های بواسیری با دفع از مخرج خارج می شوند ولی خودبه خود به داخل مخرج باز نمی گردند بلکه با کمک دست به داخل مخرج بازگردانده می شوند.
علائم و نشانه های بواسیر
از جمله علایم بواسیر خونریزی هنگام دفع مدفوع، خارش و درد روده بزرگ رایج ترین علائم هموروئید محسوب می شوند. در ادامه علائم انواع این بیماری ذکر شده است:
علائم و نشانه های بواسیر خارجی:
درد راست روده عموماً همراه با بواسیر خارجی است. خون جمع شده در زیر پوست، توده یا برآمدگی دردناک و سختی را به وجود می آورد که با اصطلاح ترومبوزه یا بواسیر دلمه شده از آن یاد می شود. در این حالت بیمار مبتلا به هموروئید پس از دفع مدفوع گاهی اوقات رگه های خون را روی دستمال و یا کاسه توالت می بیند.
علائم و نشانه های بواسیر داخلی:
خونریزی راست روده رایجترین علامت بواسیر داخلی است و بیمار رگه های خونی قرمز روشن را روی دستمال توالت یا خون قرمز روشن را روی کاسه توالت پس از اجابت مزاج می بیند. همچنین گاهی اوقات خون روی سطح مدفوع نیز دیده می شود. دیگر علائم بواسیر داخلی عبارت اند از:
- خارش: اکثرا جزء علائم بواسیر خارجی می باشد، چون این عارضه غالباً با ترشح مخاط همراه است که باعث تحریک پوست مقعد و در نتیجه خارش می شود.
- سوزش پوست: بواسیرهای بزرگ بیرون زده از مقعد چون با ترشح مخاط همراه هستند، تحریک و سوزش ملایم پوست را به دنبال دارند.
- احساس ناراحتی: گاهی بیمار پس از دفع مدفوع احساس می کند که تخلیه کامل صورت نگرفته است. این احساس ناراحت کننده از برجستگی بواسیر در بخش انتهایی روده بزرگ و مجرای مقعدی نشأت می گیرد. در کل هر چه هموروئید بزرگ تر باشد، ناراحتی بیمار بیشتر است.
- درد: اکثر هموروئیدها دردناک نیستند، اما بواسیرهای بزرگ بیرون زده از مقعد، در صورت ورم کردن و فشرده شدن توسط عضله های کنترل کننده مقعد، دردناک می گردند. درد شدید گاهی نشانه ی نرسیدن خون به هموروئید (بواسیر مختنق) است که باید به سرعت درمان شود.
درد و خونریزی راست روده و تغییر یافتن عادت های روده ای که مدت زمان زیادی از آن نگذشته است از علائم سرطان مقعد، راست روده و روده بزرگ نیز به شمار می روند. در صورت مواجه شدن با این علائم، به ویژه اگر بیش از 50 سال دارید یا در خانواده سابقه ابتلا به سرطان روده بزرگ وجود دارد، حتماً در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید تا بهترین درمان بواسیر و یا مشکل دیگری که ممکن است به آن مبتلا باشید را برایتان تجویز نماید.
درمان خانگی برای بیماری بواسیر
درمان خانگی ضعیف ترین نوع درمان است که تنها بیمارانی که به تازگی متوجه علائم خود شده و یا بیمارانی که می خواهند موقتاً علائم خود را تسکین دهند، از این روشها استفاده می کنند. البته درمان خانگی هموروئید در دوران نقاهت پس از درمان نیز به سرعت بخشیدن به ترمیم زخم ها کمک می کند.
- فیبر بخورید : فیبر حجم مدفوع را افزایش می دهد، در نتیجه یبوست را درمان کرده و از وارد شدن فشار به مقعد جلوگیری می شود.
- آب کافی بنوشید : نوشیدن 8 تا 10 لیوان آب و مایعات به نرم نمودن مدفوع و عبور راحت تر آن از مقعد کمک میکند.
- زیاد نشینید و به مدت طولانی نایستید.
- از هر عاملی مثل تماس دستمال ها زبر خشن، شوینده های معطر یا شستشوی مدام مقعد که این ناحیه را تحریک میکند، پرهیز کنید.
- از هر عاملی که یبوست را تشدید میکند، مثل بی تحرکی، تاخیر در اجابت مزاج، رژیم غذایی فاقد فیبر و .. پرهیز کنید.
- هنگام اجابت مزاج فشار زیادی به مقعد وارد نکنید، در اثر تحریک شدن عروق احتمال بروز این بیماری وجود دارد.
- لباس های مناسب بپوشید، لباس بهتر است بیش از حد چسبان و یا از الیاف پلی استر نباشد، به خصوص لباس زیر
- بهداشت مقعد را رعایت کنید اما زیاده روی نکنید.
- به منظور کاهش درد و التهاب می توانید از حمام سیتز و کمپرس یخ استفاده کنید.
داروهای درمان بواسیر
اگر هموروئید شما فقط ناراحتی خفیف را ایجاد می کند؛ ممکن است پزشک از کرم ها، پمادها، شامپوها یا پدهای ضد بواسیر استفاده کند. این محصولات شامل مواد تشکیل دهنده مانند هیدروکورتیزون و لیدوکایین است که حداقل می تواند به طور موقت درد و خارش را از بین ببرد.
انواع روش های جراحی بواسیر
در مواردی نیز هموروئید باید به وسیله جراحی درمان شود. در این موارد با نابود کردن وریدهای واریسی ناحیه مقعد بواسیر درمان می شود. از جمله روش های جراحی برای درمان بواسیر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بستن ورید مقعدی به وسیله باند پلاستیکی: در این روش یک نوار پلاستیکی دور پایه ورید متورم بسته می شود. با بستن این نوار جریان خون ورید قطع شده و پس از چند روز ورید خشک و چروکیده شده و کنده می شود.
- اسکلروتراپی: در این روش با تزریق مواد شیمیایی داخل هموروئید و اطراف آن باعث چروکیده شدن آن می شوند.
- کوآگوالسیون با نور مادون قرمز: وسیله ای مخصوص است که هموروئید را می سوزاند.
- عمل جراحی برداشتن هموروئید: گاهی در بواسیر داخلی و خارجی خیلی بزرگ یا هموروئید با علائم شدید ممکن است نیاز به جراحی وریدهای برجسته باشد.
نفخ شکم چیست؟
