در واقع فیستول مقعدی به حفره ی عفونی اطراف مقعد گفته می شود که از طریق مجاری باریکی به مقعد مرتبط است،که تعدادشان بین یک یا چند حفره براساس میزان عفونت متفاوت است.
همانطور که میدانیم مقعد دارای دو اسفنکتر؛داخلی و خارجی است و در دیواره مقعد آنهم درست در فضای بین این دو اسفنکتر جایگاه قرارگیری غدد مقعدی است. اگر این فضا برای غدد مقعدی برای مدت زیادی مسدود باشد،آبسه و عفونت بوجود آمده،و در صورت عدم رسیدگی و درمان می تواند از این فضا تا سطح پوست گسترش یابد و در نتیجه فیستول مقعدی را سبب شود. شروع این نوع فیستول،با ایجاد آبسه هایی در اطراف و حتی مجاور مقعد خواهد بود.
علائم فیستول مقعدی
از علائم نسبتا رایج این نوع فیستول می توان به یبوست، درد و خارش در ناحیه ی درگیر،ایجاد توده هایی قابل لمس و اغلب بسیار دردناک در اطراف مقعد اشاره کرد،که در موارد شدید تر ممکن است به خونریزی و تورم مقعدی ختم شود، البته همیشه این علائم در تمامی فیستول های مشابه ظاهر نمی شوند.اما وجه مشترک فیستول های مقعدی ترشح ماده ای بد بو از مقعد است همچنین نیاز به تخلیه عفونت های موجود در فیستول ها یکی از موارد ضروریست که بهتر است در مراحل ابتدایی(آبسه) درمان شود.
علت بوجود آمدن فیستول مقعدی
در ناحیه ی مقعد غدد متعددی وجود دارند که در حالت عادی ترشحات خود را به درون کانال مقعدی می ریزند. در صورتی که مسیر خروجی یکی از این غدد مسدود شود منجر به ایجاد چرک و عفونت می گردد که در نهایت با تجمع آن از طریق کانالی باریک به سطح پوست می رسد. همان طور که در عکس فیستول مقعدی مشاهده می کنید این کانال باریک کاملا مشخص است. این یک نمای کلی از فیستول بود.پزشکان برای دلایل ایجاد کننده ی فیستول مقعدی تئوری های زیر را در نظر می گیرند:
- آبسه ی مقعدی که با تخریب بافت ها و عفونت گسترده ای در سطح بدن می تواند ظاهر شود.
- بیماری کرون روده که ناشی از التهابات دیواره ی روده ی بزرگ به وجود می آید.
- دیورتیکولیت روده که ناشی از التهاب و تورم کیسه هایی کوچک در دیواره ی روده ی بزرگ است.
- عوارض ناشی از انجام عمل جراحی در اطراف ناحیه ی مقعد می تواند ریسک ایجاد فیستول مقعدی را افزایش دهد.
- هیدرآدنیت چرکی که یک بیماری مزمن پوستی است و با عفونت و آبسه های مکرر در نقاط مختلف پوست بدن از جمله مقعد رخ می دهد.
- ابتلا به بیماری های آمیزشی مانند سیفلیس و کلامیدیا
- بیماری سل علاوه بر ریه ها می تواند در راست روده هم رخ دهد و به دنبال آن فیستول ایجاد شود.
- زایمان طبیعی سخت یکی از عوامل به وجود آورنده ی فیستول شناخته شده است.
- بیماری ایدز که توانایی سیستم ایمنی بدن را به شدت کاهش می دهد.
- سرطان راست روده یا ایجاد تومورهای متعدد در انتهای روده بزرگ خطر ابتلا به فیستول را افزایش می دهد.
- ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن
- عفونت روده ها
- ضربه و تروما به ناحیه ی مقعد و پارگی آن
انواع فیستول
- فیستول بین اسفنگتری
- فیستول ترانس اسفنگتری
- فیستول بالای اسفنگتری
- فیستول خارج اسفنگتری
روش های تشخیص فیستول
شرح حال و معاینه دقیق در ۹۸% موارد تشخیص فیستول را مسجل می کند و جهت تعین عمق آن می توان از سونوگرافی آندوآنال و یا ام آر آی استفاده کرد. روش فیستولگرافی تقریبا جایگاهی در تشخیص فیستول ندارد و امروزه کاربردی ندارد.
روش های درمان فیستول
تقریبا تمام موارد فیستول برای درمان نیاز به جراحی دارد و درمان دارویی ، درمان سنتی ، درمان خانگی و درمان گیاهی فیستول مقعدی برای درمان این بیماری وجود ندارد.
بسته به شدت فیستول ، عمق آن ، پیچیدگی فیستول و درگیری ماهیچه های اسفنگتری از روش های مختلف می توان برای درمان استفاده کرد. احتمال عود فیستول در درمان های مختلف جراحی فیستول وجود دارد و این احتمال بسته به روش جراحی فرق دارد.
- فیستولوتومی : باز کردن مجرای فیستول
- فیستولکتومی : برداشتن و خارج کردن کل مجرای فیستول
- روش LIFT : بستن مجرای فیستول از طریق فضای بین اسفنگتری
- ستون گذاری در فیستول : استفاده از ستون (باند یا نخی که در مجرای فیستول بطور موقت تعبیه می گردد) در جراحی فیستول بعنوان پلی بین جراحی اول و دوم کاربرد دارد و نقش آن باز نگه داشتن مجرای فیستول است که مجددا آبسه نکند.تعبیه ستون گاهی بعنوان درمان برای فیستول استفاده می شود که درمان طولانی ، سخت و دردناک است و امروزه کمتر استفاده می شود.
- روش جراحی لیزر فیستول : فیستول بعلت داشتن مسیرهای جانبی متعدد و غیرقابل پیش بینی بیماری است که می توان با لیزر به درمان آن پرداخت و در مورادی که یک مجرای مشخص برای فیستول وجود دارد می توان از لیزر برای درمان استفاده کرد.
راه های پیشگیری از فیستول مقعدی
فیستول مقعدی در اثر عواملی رخ می دهد که کنترل آنها از توان ما خارج است و هیچ گزینه ی مشخصی برای پیشگیری از فیستول مقعدی وجود ندارد ولی بر اساس یک قاعده ی کلی با انتخاب رژیم غذایی سالم و پیروی از سبک زندگی صحیح شاید بتوان تا حد زیادی احتمال ایجاد این بیماری را کاهش داد. در کل رعایت نکات و توصیه های زیر در زندگی می تواند از شما در برابر بسیاری از بیماری ها و عوارض محافظت کند.
- نوشیدن 8 الی 9 لیوان آب در طول روز می تواند در جلوگیری از یبوست بسیار موثر باشد.
- رژیم غذایی پر فیبر مثل میوه ها و سبزیجات تازه بدن شما را در بهترین وضعیت سلامتی قرارمی دهد.
- رعایت بهداشت فردی
- توجه به یبوست و درمان سریع آن
- انجام ورزش و تحرک کافی در طول روز
- جلوگیری از برقراری رابطه ی جنسی مقعدی
- پرهیز از مصرف مواد مخدر و نوشیدنی های الکلی
درمان فیستول با روش خانگی
روش درمان خانگی برای مراحل اولیه بیمار مفید است.
- زردچوبه: زردچوبه یک آنتی بیوتیک و ضد باکتری طبیعی بدون ضرر است. زردچوبه را با شیرخشک بدون چربی و عسل، خوب مخلوط کرده و شب ها قبل از خواب میل کنید.
- عسل: عسل برای تقویت سیستم ایمنی بدن، دفع باکتری و سم زدایی بدن مفید است. با نوشیدن ترکیب عسل و آب، فیستول را درمان کنید.
- سیر و پیاز: پیاز دارای گوگرد و سیر خاصیت ضد باکتری دارد. مصرف این دو گیاه برای درمان فیستول بسیار مفید هستند. سوپ پیاز و سیر برای درمان یبوست و فیستول مفید است. پیاز، سیر له شده و کلم را به آب در حال جوشیدن اضافه کنید. پس از پختن سوپ را میل کنید.
- آب گرم: نشستن در وان آب گرم، درد بیماری فیستول را کم می کند.
- زنجبیل: دم کرده زنجبیل برای درمان بیماری فیستول مقعدی و یبوست بسیار مفید است.
- گریپ فروت: قاشق عصاره دانه گریپ فروت را با پنبه ی تمیزی به مقعد بمالید. پس از 20 دقیقه مقعد را شسته و به آرامی خشک کنید.
- پونه کوهی: پونه کوهی ضد التهاب، ضد ویروس، ضد تورم، رفع خونریزی و ضد دیابت است. پونه کوهی را دم کرده، صبح و شب میل کنید.
- میخک: میخک ضد باکتری و ویروس است. این گیاه برای درمان فیستول، تسکین درد معده و رفع عفونت های انگلی مفید است. میخک را با زنجبیل مخلوط کرده و پس از دم کشیدن میل کنید.
- درخت چای: روغن درخت چای برای بهبود زخم های مقعدی مفید است. این روغن با کاهش میکروب و بازسازی گلبول های سفید، زخم را سریع خوب می کند. 1 قاشق روغن درخت چای را با روغن زیتون مخلوط کرده و با گوش پاک کن تمیز به مقعد بمالید. پس از 30 دقیقه مقعد بشویید.
بیماری کرون و نکات مهم پیرامون آن
