چند ضرر مصرف بیش از اندازه ی نمک

سدیم کلرید یک ترکیب ساخته شده از پیوند یونی بین سدیم و کلر است. نتیجه این ترکیب نمکی است که از لحاظ زیستی و تجاری بسیار مهم است. این بخش درباره سدیم کلرید و خواص و استفاده هایش می پردازد.

نمک ها ترکیبات غیر معدنی هستند که به معنای آن است که حاوی کربن و هیدروژن نیست. نمک ها با بار مثبت کاتیون نامیده می شوند و یون ها با بار منفی را جذب می کنند که این یون ها آنیون نامیده می شوند. این جذب مثبت به منفی به عنوان یک پیوند یونی شناخته می شود که کلید تثبیت ساختار شیمیایی نمک هاست.

یکی از مهمترین نمک ها در نظام طبیعی و زیستی دنیا سدیم کلرید می باشد ، بیایید نگاهی به سدیم کلرید انداخته و درباره ی آنچه که آن را در طبیعت نمک ارزشمندی ساخته است بحث کنیم.

نمک چه نقشی در بدن دارد؟

نمک یکی از مواد ضروری برای سوخت وساز مواد غذایی در بدن، انتقال پیام های عصبی و کارکرد صحیح عضلات است. مصرف کمی نمک در زمان اسهال و استفراغ و یا فعالیت شدید بدنی و در هوای گرم ، سبب جبران املاح از دست رفته بدن می شود.

چه مقدار نمک بخوریم؟

مقدار مصرف روزانه نمک بر اساس توصیه سازمان بهداشت جهانی، پنج گرم است اما در کشور ما میزان مصرف نمک 2 تا 3 برابر این مقدار است.

مضرات نمک برای عروق خونی

افزایش سطح سدیم بدن بر عملکرد پوشش داخلی رگ های خونی که به آن اندوتلیوم (Endothelium) گفته می شود، تأثیر منفی دارد. یعنی با مصرف بیش از حد نمک در واقع کمر به نابودی رگ های خونی می بندیم!

بروس آلبرت (Bruce Albert) و گروه نویسندگان کتاب زیست شناسی سلولی مولکولی پایه معتقدند که عملکرد تمام بافت ها به جریان خون وابسته است و جریان خون هم به سلول های اندوتلیال (سلول های تشکیل دهنده ی پوشش داخلی رگ ها) وابسته است. اندوتلیوم، کارایی انواع مواد شیمیایی مثل اکسید نیتریک را که باعث انبساط و انقباض درست رگ های خونی می شوند کنترل می کند. به عبارت ساده تر رگ های خونی باید خاصیت ارتجاعی خوبی برای عبور خون داشته باشند تا بتوانند در برابر هر ضربان و پمپاژ پرفشار جریان خون درست کِش بیایند و دوباره به حالت عادی خود باز گردند. اما با مصرف بیش از حد نمک، رگ ها مدام سفت تر می شوند و این موضوع عملکرد قلب را هنگام پمپاژ خون سخت تر می کند. در نهایت قلب فرسوده می شود و این به معنای بروز نارسایی قلبی است.

یکی دیگر از وظایف کلیدی اندوتلیوم، حذف عواملی است که منجر به چسبندگی پلاکت ها می شوند. این عمل موجب می شود پلاکت های خونی به هم نچسبند و گلبول های قرمز مثل ماشین هایی که در ترافیک روان یک بزرگراه مشغول حرکت هستند به راحتی در رگ ها جریان داشته باشند. هنگامی که اندوتلیوم به علت سوء مصرف نمک و سایر عوامل مرتبط با سبک زندگی اشتباه مثل انسولین بالا، کلسترول بد و قندخون بالا عملکرد درستی نداشته باشد، زمینه ی مناسب برای التهاب رگ ها فراهم می شود. کلسترول پلاک های چربی می سازد که در رگ ها رسوب می کنند و در نتیجه فرد به بیماری های قلبی و عروقی دچار می شود.

مضرات نمک برای قلب

فشارخون بالا عامل خطرناکی برای بروز هیپرتروفی بطن چپ (left ventricular hypertrophy) به شمار می رود. بافت های عضلانی در قلب وجود دارد که دیواره ی حفره ی اصلی پمپاژکننده ی قلب را شکل می دهند. هیپرتروفی بطن چپ منجر به بزرگ شدن این عضلات می شود.

تحقیقات نشان می دهد مصرف زیاد سدیم فارغ از بالا بردن فشارخون، ممکن است باعث ضخیم تر شدن دیواره ی بطن چپ شود. مطالعاتی که روی عده ای از بزرگ سالان سالم که فشارخون طبیعی یا فشارخون بالای خفیف داشتند انجام شد، نشان داد این افراد مقدار زیادی سدیم دفع می کنند و هیپرتروفی بطن چپ در آنها مشاهده می شود.

ابتلا به هیپرتروفی بطن چپ می تواند به مشکلات قلبی متعددی از جمله آریتمی (ضربان غیرطبیعی قلب)، حمله ی قلبی، ایست قلب (از کار افتادن ناگهانی قلب) و نارسایی قلبی (ناتوانی قلب در پمپاژ خون به سراسر بدن) منجر شود.

مضرات نمک برای کلیه ها

یکی از راه های ارزیابی عملکرد درست کلیه ها، آزمایش فیلتراسیون گلومرولی (Glomeruli) است. گلومرول ها صافی های ریزی در کلیه ها هستند که مواد زائد خون را فیلتر می کنند.

هرچه میزان فیلتراسیون گلرومرال کلیه ها بالاتر باشد یعنی کلیه ها عملکرد بهتری در تصفیه ی مواد زائد دارند و بهتر می توانند بدن را از شر آلودگی ها خلاص کنند. مطالعات نشان می دهد مصرف زیاد نمک حتی اگر فشارخون فقط کمی افزایش پیدا کند، می تواند به کاهش میزان فیلتراسیون گلومرولی منجر شود که نشانه ی بیماری های مزمن کلیوی است و در صورتی که تشخیص داده نشود به نارسایی کلیوی منجر خواهد شد.

از طرفی مصرف میزان بالای سدیم باعث می شود کلیه ها پروتئین دفع کنند که این امر ممکن است بیماری های قلبی و کلیوی را در پی داشته باشد. اما خبر خوب این است که محدود کردن مصرف سدیم، دفع پروتئین را کاهش می دهد و فشارخون را در افراد مبتلا به هایپرتنشن (Hypertension) یا پرفشاری خون پایین می آورد. یعنی جلوی ضرر را از هر کجا بگیریم منفعت است!

مضرات نمک برای مغز

هنوز هم بیشتر محققان که به تازگی مقالات خود را در مجله ی آمریکایی قلب و عروق منتشر کرده اند به این نکته اشاره می کنند که مصرف زیاد نمک ممکن است تأثیرات منفی روی مغز داشته باشد. نمک اضافی، سیستم اعصاب سمپاتیمک را در شرایط پراسترس وادار به ترشح میزان بالای هورمون استرس زا می کند و در نتیجه فرد موردنظر واکنش های افراطی از خود نشان می دهد.

در این شرایط حتی اگر فشارخون فرد را اندازه بگیرید و میانگین بالایی را نشان ندهد، این مقدار واکنش به استرس به افزایش فشارخون منجر می شود. یعنی وقتی فرد هنگام عصبانیت یا هنگامی که تحت فشار است، عکس العمل های شدید از خود نشان می دهد، ناخودآگاه فشارخونش هم بالا می رود.

افزایش گهگاه فشارخون بدان معناست که فرد مستعد بالا رفتن موقتی فشارخون است. هرچند در گذشته پزشکان تصور می کردند تا زمانی که فشارخون فرد عددی طبیعی را نشان می دهد خطری وجود ندارد، اما رفته رفته علم دریافت که ناپایداری فشارخون به خودی خود می تواند ریسک ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را بالا ببرد و با مرگ در اثر این مشکلات مرتبط باشد.

ابتلا به چاقی

در روزگاری که چاقی فراگیر شده است، بهتر است یک دلیل دیگر این بیماری نامطلوب را بشناسید. نمک، به خودی خود باعث افزایش وزن نخواهد شد،اما می تواند بیشتر شما را تشنه نگاه دارد. حالا اگر مصرف مایعاتتان، از نوع نوشیدنی های شیرین باشد که به احتمال زیاد هم هست، آنوقت به ناگاه خودتان را درگیر با اضافه وزن می بینید.

ایجاد نفخ

نفخ معمولا به دلیل نگهداری آب درون بدن رخ می دهد. مصرف زیاد نمک می تواند شرایطی را فراهم بیاورد که بدنتان تا ۵۰ اونس آب در خود نگاه دارد. شما می توانید با کاهش مصرف نمک، بلافاصله شاهد کاهش نفخ معده تان باشید.

پوکی استخوان

خانم ها بدلیل خواص هورمون هایشان شدیدا مستعد پوکی استخوان و استخوان بندی ضعیف هستند. هنگامی که بین مردان و زنان مقایسه انجام دهیم، زنان ریسک بسیار بالاتری را در این زمینه پذیرا هستند. برنامه غذایی پر نمک، باعث کاهش کلسیم خواهد شد. همچنین مصرف زیاد نمک، رابطه ی مستقیم با دریافت زیاد سدیم داشته و سدیم زیاد هم مساوی با ضعف استخوان بندی است. زمانی هم که بدنتان فقدان کلسیم پیدا کند، روده های شما از استخوان هایتان کلسیم جذب می کنند. پس یکی دیگر از دلایل پوکی استخوان مصرف زیاد نمک است!

وضعیت تنگی نفس

تقریبا هر یک از ۱۱ کودک، و هر یک از ۱۲ بزرگسال از تنگی نفس یا آسم رنج می برد. درست است که نمک مستقیما مسبب بوجود آمدن تنگی نفس نیست، اما عامل بالقوه ای برای افزایش علامت های آسم است. بیماران آسمی اگر مصرف نمکشان را کاهش دهند، به نتایج قابل مشاهده ای دست پیدا خواهند کرد.بزرگسالان نباید بیشتر از ۶ گرم نمک در روز مصرف کنند و کودکان هم خیلی کمتر از این مقدار. کودکان زیر یک سال بیش از ۱ گرم نمک در روز احتیاج ندارند. این مقداری است که از شیر مادر یا شیر خشک تامین خواهد شد. بهتر از دیگر به غذای کودک نمک اضافه نکنید. مصرف متعادل نمک کمک خواهد کرد تا احتمال ابتلا به انواع بیماری ها کاهش یابد. بخاطر داشته باشید نمک بیشتر برای مزه است، عاقلانه بخورید و سالم زندگی کنید.

نقش کره حیوانی در سلامتی بدن