پوسیدگی دندان (یا کرم خوردگی دندان کودک)، یکی از رایج ترین بیماری های عفونی مزمن در کودکان به حساب می آید. به این خرابی، پوسیدگی دندان شیشه شیر در اطفال (nursing caries) هم گفته می شود.دندان های شیری خیلی مهم هستند؛ اگر بعضی این دندان ها زودتر از موعد بیفتند، دندان های دیگر جای آن ها را می گیرند و این مسئله باعث می شود جایی برای رشد دندان های اصلی باقی نماند. همچنین اگر از پوسیدگی دندان های شیری جلوگیری نکنید، ممکن است مجبور شوید هزینه زیادی برای درمان آن بدهید. علاوه بر آن، کودک درد زیادی می کشد و حتی شاید این خرابی دندان باعث عفونت های خطرناک شود.
مراقبت از دندان باید از همان سنین نوزادی انجام شود زیرا احتمال پوسیدگی دندان از همان ابتدای درآمدن اولین دندان هم وجود دارد. با مطالعه مطالب زیر که از آکادمی پزشکی اطفال آمریکا گرفته شده، درمورد نشانه های پوسیدگی دندان، علل ایجاد پوسیدگی و نحوه جلوگیری از آن اطلاعاتی به دست می آورید تا بتوانید به کمک آن ها از دندان های فرزندانتان مراقبت کنید.
خاکستری رنگ شدن دندان کودکان در این سن می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. در بعضی موارد آبمیوه هایی مانند آب انگور و آب سیب دندان کودک را لک می کنند. اگر کودکتان زیاد از این نوع آبمیوه های بخورد، مینای دندانش رفته رفته از بین می رود. با این حال، اگر چنین تغییری در رنگ دندان کودک مشاهده کردید، احتمالا به این معناست که دندان او آسیب دیده و کودک دچار تغییر رنگ داخلی دندان شده است
پوسیدگی دندان شیر خواران اغب در دندان های فوقانی جلو اتفاق می افتد اما در سایر دندان ها نیز ممکن است اتفاق بیافتد.عوامل زیادی می تواند باعث ایجاد پوسیدگی در دندان ها شود. یکی از دلایل معمول، قرار گرفتن مکرر و طولانی مدت دندان های کودک در معرض نوشیدنی های حاوی قند می باشد. مایعاتی چون شیر طبیعی، شیر خشک، آب میوه، نوشابه و سایر نوشیدنی های شیرین نمونه این مایعات هستند.قند موجود در این مایعات اطراف دندان و لثه نوزاد جمع شده و باکتری های ایجاد کننده پلاک را تغذیه می کنند. هر بار که کودک مایع حاوی قند مصرف می کند، اسید به دندان ها و لثه حمله می کند و پس از حملات متعدد، پوسیدگی آغاز می شود.در مواردی که کودک به همراه شیشه شیر در تخت خواب قرار می گیرد یا هنگامیکه از شیشه شیر به عنوان جایگزین پستانک برای آرام کردن کودک استفاده می شود، پوسیدگی ممکن است اتفاق بیافتد. در این حالت مایعات شیرین که برای مدت طولانی در دهان کودک باقی مانده است، احتمال ایجاد پوسیدگی دندانی را در مدت خوابیدن کودک افزایش می دهد.
در مواردی نیز پوسیدگی دندان می تواند بوسیله نوعی باکتری از طریق بزاق دهانی مادر به نوزاد منتقل شود. هنگامی که مادر قاشق غذای کودک را در دهان خود قرار می دهد یا پستانک را با دهان خود تمیز کرده و بعد آن را داخل دهان کودک قرار می دهد، امکان انتقال باکتری به دهان کودک وجود دارد.اگر کودک مقدار کافی فلوراید دریافت نکند، ممکن است خطر ایجاد پوسیدگی در دندان های او افزایش یابد. البته جای نگرانی نیست زیرا پوسیدگی دندانی قابل پیشگیری است.
چگونه از پوسیدگی دندان در کودکان و شیرخواران جلوگیری کنیم ؟
بدین منظور لازم است به نکات ذیل توجه فرمایید:
1. قبل از تولد نوزاد از سلامت دهان و دندان خود آگاه شوید. خبر خوب اینجاست که در دوران بارداری نیز می توان این مراقبت ها را داشت.
2. تغذیه کودک از طریق شیر مادر یا شیشه شیر تفاوتی ندارد مهم آن است که از دندان های او مراقبت کنید:
از زمان تولد تا 12 ماهگی:
پاک کردن ملایم لثه ها با یک دستمال تمیز و مرطوب و پس از مشاهده اولین دندان کودک با استفاده از مسواکی نرم و مالیدن یک اسمیر( اندازه دانه برنج) خمیردندان حاوی فلوراید دندان های او را به آرامی مسواک بزنید.
12 ماهگی تا دو سالگی:
دندان های کودک را روزی دوبار و به مدت دو دقیقه مسواک بزنید. تا سه سالگی از یک اسمیر خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید. بهترین زمان برای مسواک زدن پس از صبحانه و قبل از خواب کودک می باشد.
3. هرگز کودک را با شیشه شیر به رخت خواب نفرستید زیرا نه تنها دندان های کودک را در معرض قند مایعات قرار می دهید بلکه ممکن است که سبب عفونت گوش و خفگی شود.
4. به هیچ وجه از پستانک یا شیشه شیر برای خوراندن آبمیوه و نوشیدنی های شیرین به کودک استفاده نکنید تنها مجاز هستید از آب استفاده کنید.
5. بررسی کنید که آب مصرفی که به کودک می دهید فلوریداسیون بوده باشد زیرا کودک باید از نوشیدن آب حاوی فلوراید بهره مند گردد. اگر آب شرب از چاه یا منبعی غیر فلوئوریده تهیه شود پزشک یا دندان پزشک کودک مکمل فلوراید را برای او تجویز خواهد کرد و یا از لاک فلوراید بر دندان های کودک اعمال کرده تا از پوسیدگی آن ها جلوگیری کند.
6. در سنین 12-15 ماهگی به فرزند خود بیاموزید از یک فنجان برای نوشیدن مایعات استفاده کند زیرا با فنجان امکان رفتن به تخت خواب وجود نداشته و مایعات در اطراف دندان و لثه او تجمع نخواهند یافت.
7. هنگام تشنگی تنها به کودک تان آب بدهید.
8. مقدار غذاها و نوشیدنی های شیرین مانند آب نبات، آدامس، کوکی و شکلات را برای کودک محدود کنید. شکر در بیسکویت ترد و چیپس نیز وجود دارد. زیاده روی در این خوراکی ها به عنوان میان وعده برای کودک مضر است. به فرزند خود بیاموزید پس از مصرف خوراکی و مواد غذایی بلافاصله دندان خود را توسط زبانش تمیز کند.
9. آبمیوه را حین غذا ابدا به کودک ندهید زیرا برای کودکان زیر 6 ماه توصیه نمی شود. در سنین 6-12 ماهگی آبمیوه باید به نسبت مساوی با آب مخلوط شود. در سنین 1-6 سالگی نوع آبمیوه فرقی نداشته و باید به 1-2 فنجان در روز محدود شود.
10. قبل از یک سالگی کودک را به دندان پزشکی ببرید. چنانچه درباره سلامت دهان و دندان کودک خود نگرانی دارید او را به دندان پزشکی کودکان ببرید اما اگر در منطقه ای که زندگی می کنید دسترسی ندارید یک پزشک متخصص اطفال می تواند دهان کودک را بررسی کرده و درصورت لزوم از لاک فلوراید استفاده کند. همچنین درباره چگونگی مراقبت از دهان و دندان به شما راهنمایی های لازم را ارائه دهد.
به خاطر داشته باشید که می توان از پوسیدگی دندان پیشگیری کرد. چنان چه علائم پوسیدگی را در دندان کودک خود مشاهده کردید او را به دندان پزشکی ببرید.با مراقبت صحیح، کودک می تواند دندانی سالم داشته و لبخندی زیبا به شما هدیه دهد.