اعتقاد بر این است که یکی از قدیمی ترین دانه های غلات، برنج یا با نام علمی (Oryzasativa)، حداقل 5000 سال است که می روید. این غلات غذای اصلی برای بیش از نیمی از جمعیت جهان به ویژه برای افرادی است که در جنوب و شرق آسیا زندگی می کنند.
برنج سفید رایج ترین نوع آن است، اما برنج قهوه ای (غلات کامل) به دلیل فواید سلامتی آن در برخی از کشورهای غربی رواج فزاینده ای دارد. برنج معمولاً به رنگ سفید است، اما برنج قهوه ای می تواند در رنگ های مختلفی ظاهر شود. قهوه ای ، قهوه ای مایل به قرمز ، بنفش یا سیاه.
انواع برنج
- برنج سفید
- برنج قهوه ای
- برنج باسماتی ، برنج اصلی در تهیه غذاهای هندی و پاکستانی
- برنج جاسمین ، نوعی برنج تایلندی
- برنج ژاپنی (برنج سوشی)
- برنج بُمبا ، برنج اسپانیایی
- برنج آرباریو ، برنج ایتالیایی
- برنج سیاه چینی
- برنج وحشی
- برنج کالیجیرا
ارزش غذایی برنج را میدانید؟
مقدار ۱۰۰ گرم از برنج پخته شده دارای مواد مغذی زیر می باشد:
- ۱۳۰ کالری
- ۳۶/۲ گرم پروتئین
- ۷/۲۸ گرم کربوهیدرات
- ۱۹ گرم چربی
هم چنین حدود ۷۰ درصد از وزن برنج پخته شده را آب تشکیل می دهد.
طبع برنج سرد است یا گرم ؟
بر روی طبع این غله توافق وجود ندارد. عده ای آن را گرم و عده ای سرد و عده ای متعادل می دانند. اما با این وجود همه بر روی خشک بودن آن اتفاق نظر دارند. برخی افراد می گویند که برنج مرکب القوی است به این معنی که هنگام پختن ان به روش آبکش کردن، برنج جوشانده شده سرد و آبی که برنج در آن جوشانده شده گرم می شود. و در هنگام پختن آن به شیوه دمی طبع برنج متمایل به گرمی است.
خواص برنج برای سلامتی
این خواص در بیش از چهل هزار نوع از این دانه ی غلات وجود دارد. برنج به دو دسته ی اصلی دانه های کامل و برنج سفید تقسیم می شود. دانه های کامل برنج که به شکل اولیه و خالص هستند، ارزش غذایی بالایی دارند. اما در برنج سفید، سبوس از دانه ی اصلی جدا می شود که ارزش غذایی آن را کمتر می کند. افراد با توجه به نیازهای آشپزی، دسترسی و انواع خواص برنج برای سلامتی، از گونه های مختلف دانه های این غلات استفاده می کنند. برنج همچنین با توجه به طول دانه تقسیم بندی می شود. در غذاهای آسیایی از برنج دانه بلند استفاده می شود و کشورهای آمریکایی، دانه های متوسط و کوتاهِ برنج را ترجیح می دهند.
۱. تأمین انرژی
برنج سرشار از کربوهیدرات است که به عنوان سوخت بدن عمل می کند؛ علاوه بر این، در عملکرد طبیعی مغز نیز نقش دارد. کربوهیدرات پس از سوخت وساز در بدن به انرژی کاربردی تبدیل می شود. ویتامین ها، مواد معدنی و مواد ارگانیک موجود در برنج، عملکرد و فعالیت متابولیک تمام ارگان های بدن را افزایش می دهند که درنهایت به افزایش سطح انرژی منجر می شود.
۲. جلوگیری از چاقی
از دیگر خواص برنج می توان به جلوگیری از چاقی اشاره کرد. دانه های برنج فاقد چربی های مضر، کلسترول و سدیم هستند. برنج همچنین به عنوان بخش جدایی ناپذیر یک رژیم غذایی صحیح شناخته می شود. در حقیقت، هر غذایی که مواد موردنیاز بدن را تأمین کند، بدون اینکه تأثیرات منفی به همراه داشته باشد، یک امتیاز بزرگ برای سلامتی محسوب می شود. سطح بسیار اندک چربی، کلسترول و سدیم، به کاهش چاقی و عوارض مرتبط با آن کمک می کند.
۳. کنترل فشار خون
سطح سدیم موجود در دانه های برنج بسیار اندک است و به همین دلیل برای افرادی که فشار خون بالایی دارند، بسیار مناسب است. سدیم بیش از اندازه در بدن به منقبض شدن رگ ها و شریان ها، افزایش استرس و فشار بر سیستم قلبی عروقی منجر می شود که درنهایت، فرد را به فشار خون بالا مبتلا می کند. این ماده همچنین در ابتلا به بیماری هایی مثل آترواسکلروز، سکته قلبی و سکته مغزی نقش دارد. با این اوصاف، مصرف خوراکی هایی که فاقد سدیم هستند، برای سلامتی مفید خواهد بود.
۴. جلوگیری از سرطان
دانه های کامل برنج مثل برنج قهوه ای سرشار از فیبر نامحلول هستند که از بدن در برابر انواع مختلف سرطان محافظت می کنند. بسیاری از دانشمندان و محققان بر این باورند که فیبرهای نامحلول برای مراقبت از بدن در برابر رشد و دگردیسی سلول های سرطانی حیاتی هستند. فیبر همچنین در مقابله با سرطان کولورکتال (روده ی بزرگ) و روده نقش دارد.خواص برنج به فیبر موجود در آن خلاصه نمی شود. برنج حاوی آنتی اکسیدان های طبیعی مثل ویتامین C، ویتامین A و ترکیبات فنولیک و فلاونوئیدهای فراوانی است که عملکردی مشابه آنتی اکسیدان ها دارند و به پاکسازی بدن از رادیکال های آزاد کمک می کنند. رادیکال های آزاد، محصول جانبی متابولیسم سلول ها هستند که به ارگان ها آسیب می رسانند و باعث جهش سلول های سالم به سلول های سرطانی می شوند. بنابراین می توانید با خوردن برنج، سطح آنتی اکسیدان موجود در بدن تان را افزایش بدهید و از ابتلا به سرطان پیشگیری کنید.
۵. مراقبت از پوست
کارشناسان پزشکی معتقدند که استفاده از برنج پودرشده به صورت موضعی، می تواند بیماری های پوستی را درمان کند. پزشکان آیورودیک (طب آیورودا)، آب برنج را برای درمان مؤثر سطوح پوستی ملتهب تجویز می کنند. ترکیبات فنلی موجود در برنج قهوه ای و وحشی حاوی خواص ضدالتهاب و ضدسوزش است و برای تسکین خارش پوست و قرمزی پوست نیز استفاده می شوند. مصرف خوراکی یا استفاده ی موضعی از برنج در رفع بسیاری از بیماری های پوستی مؤثر است. آنتی اکسیدان موجود در برنج همچنین روند ظهور چین وچروک روی سطح پوست و سایر علائم پیری زودرس را کاهش می دهد.
۶. جلوگیری از آلزایمر
برنج قهوه ای حاوی مقادیر زیادی از مواد مغذی است که رشد و فعالیت انتقال دهنده های عصبی را تحریک می کند و درنهایت مانع ابتلا به بیماری آلزایمر می شود. تحقیقات نشان داده اند که انواع مختلفی از برنج وحشی می توانند آنزیم های نوروپروتکتیو موجود در مغز را تحریک کنند که از اثرگذاری رادیکال های آزاد و سایر سموم خطرناک (عوامل مؤثر در ابتلا به آلزایمر و زوال عقل) جلوگیری می کنند.
۷. خواص دیورتیک (ادرارآور) و گوارشی برنج
پوسته ی برنج به عنوان یک داروی مؤثر برای درمان دیسانتری (اسهال همراه با خون) عمل می کند. همچنین برخی افراد معتقدند که پوسته ی برنج سه ماهه، خواص ادرارآور دارد. چینی ها بر این باورند که برنج باعث افزایش اشتها می شود، بیماری های معده را درمان می کند و در از بین بردن تمام مشکلات گوارشی نقش دارد.خواص ادرارآور پوسته ی برنج باعث می شود که آب اضافی را دفع کنید؛ علاوه بر این، سموم بدن مثل اوریک اسید را از بین می برد. پوسته ی برنج همچنین به کاهش وزن کمک می کند، چراکه حدود ۴ درصد از ادرار را چربی های دفع شده ی بدن تشکیل می دهند. فیبر زیاد موجود در پوسته ی برنج نیز فعالیت منظم روده ها را افزایش می دهد و از بدن در برابر انواع سرطان ها محافظت می کند. از دیگر خواص برنج این است که احتمال ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را کاهش می دهد.
۸. بهبود متابولیسم
برنج یکی از منابع عالی برای تأمین مواد معدنی و ویتامین ها به شمار می رود؛ ویتامین D، کلسیم، نیاسین، فیبر، آهن، تیامین و ریبوفلاوین، همگی در این دانه های ارزشمند وجود دارند. این ویتامین ها پایه و اساس متابولیسم بدن، سلامت سیستم ایمنی و عملکرد کلی ارگان های بدن را تشکیل می دهند. می دانیم که ویتامین ها، برای بسیاری از فعالیت ها و عملکردهای بدن ضروری هستند و برنج یکی از منابع مهم برای تأمین این ویتامین ها به شمار می رود.
۹. تقویت سلامت قلب و عروق
روغن سبوس برنج خواص آنتی اکسیدانی دارد و با کاهش سطح کلسترول بدن، به تقویت سیستم قلبی عروقی کمک می کند. قبلا به مزایای فیبر و سطح پایین چربی و سدیم برای حفظ سلامت سیستم قلبی عروقی اشاره کردیم. گونه های مختلف برنج وحشی و قهوه ای در مقایسه با برنج سفید، عملکرد بهتری دارند؛ چراکه پوسته ی این دانه ها، مواد مغذی فراوانی دارد که متأسفانه در روند سفیدکردن برنج، کاملا از دانه های اصلی جدا می شود.
۱۰. از بین بردن IBS (سندروم روده تحریک پذیر)
برنج حاوی نشاسته ی مقاوم است که پس از رسیدن به روده ها، باعث تحریک رشد باکتری های مفیدی می شود که به حرکت طبیعی روده ها کمک می کنند. این نشاسته های نامحلول همچنین در کاهش تأثیر بیماری هایی مثل سندروم روده تحریک پذیر و اسهال مؤثر هستند.به گفته ی مؤسسه ی بین المللی تحقیقات برنج در فیلیپین، ارزش غذایی برنج باید تا حد امکان افزایش یابد تا مردم جهان بتوانند از مزایای آن بهره مند شوند. با توجه به اینکه برنج، بیشترین حجم غلات را در اکثر نقاط جهان به خود اختصاص داده است، بنابراین می تواند زندگی میلیون ها انسانی را که از آن استفاده می کنند، بهبود بخشد.در حال حاضر محققان تلاش می کنند با ترکیب روش های سنتی کشت برنج با بیوتکنولوژی مدرن، ارزش میکرونوترینت این دانه ها را افزایش بدهند. آنها معتقدند که پرورش برنج همراه با ترکیبات آهن و زینک، از طریق روش تقویت زیستی امکان پذیر است. این روند همچنین می تواند به محصولاتی با کیفیت بالا منجر شود که طبیعتا برای کشاورزان و مصرف کنندگان خوشایند خواهد بود.
۱۱. دیگر خواص برنج
برنج می تواند از یبوست مزمن جلوگیری کند. فیبر نامحلول موجود در برنج همانند اسفنجی صاف عمل می کند که به راحتی و به سرعت در طول روده ها حرکت می کند. برنج قهوه ای و دانه های کامل، سرشار از فیبر نامحلول هستند. البته فراموش نکنید که همراه با غذاهای فیبری، باید آب بیشتری مصرف کنید تا بتوانید یبوست را از بین ببرید.
توصیه می شود که افراد مبتلا به دیابت، به جای برنج سفید از برنج قهوه ای استفاده کنند چون شاخص گلوکز کمتری دارد. مصرف یک پیمانه برنج قهوه ای در روز، می تواند تمام منگنز موردنیاز بدن را تأمین کند که در تبدیل کربوهیدرات و پروتئین به انرژی نقش دارد. علاوه بر این، به عملکرد بهتر سیستم عصبی و تولید هورمون های جنسی کمک می کند.
عوارض خوردن برنج به طور مرتب چیست؟
خوردن برنج ممکن است بر تعادل گلوکز تأثیر منفی بگذارد و از نظر افراد دارای دیابت فاصله احتیاطی حفظ شود. اما با این حال، برنج با رنگ تیره به طور کلی دارای گلوکز کم است و تأثیرات مفیدی در کنترل گلوکز دارد.
برنج می تواند جلوی یبوست مزمن را بگیرد. فیبر نامحلول در برنج به عنوان یک اسفنج نرم عمل می کند و می تواند به اجابت مزاج کمک نماید.برنج قهوه ای و برنج با دانه کامل دارای فیبر نامحلول زیادی هستند. با اینحال، برای تسکین یبوست بهتر است آب زیادی نوشیده شود.همچنین مصرف غذاهای پر از فیبر توصیه شده است. بیماران دیابتی باید برنج قهوه ای را در رژیم غذایی خود بگنجانند که در برگیرنده سطح پایینی از شاخص گلیسمی هستند.کمتر از یک پیمانه از برنج قهوه ای در روز می تواند ۱۰۰ درصد از نیاز روزانه بدن به منگنز را فراهم کند و به تولید انرژی کمک نماید. برنج قهوه ای برای عملکرد طبیعی سیستم عصبی و تولید هورمون های جنسی مفید است.
برنج یک ماده غذایی سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی است از این رو مصرف آن برای افزایش سوخت و ساز و سلامت سیستم ایمنی بدن و بهبود عملکرد کلی سیستم بدن مفید است. با انواع خواص برنج در این مطلب آشنا شدید شما می توانید با توجه به اطلاعاتی که در مورد برنج و خاصیت های پرارزش آن کسب کردید از این ماده غذایی در حد مجاز در برنامه غذایی خود استفاده کنید.