خویشتن داری میزان سطحی از تحمل فرد است قبل از اینکه فرد واکنش منفی نشان دهد. همچنین این لغت بمنظور اشاره به صفت و فضیلت ثابت قدم بودن شخص بکار می‌رود. که متضادهای آن عجله و عجول بودن است. بردباری یکی از راه‌های مقاومت انسان در شرایط دشوار است. که می‌تواند اشاره به پایداری نشان دادن انسان در برابر موقعیت‌های تحریک و یا تاخیر باشد بدون آنکه باعث دلخوری یا خشم یا سایر راه‌های منفی شود. خویشتن داری نمودی از تحمل هر انسان در زمانی است که وی تحت فشار بوده و بویژه هنگامی که با مشکلات طولانی مدت مواجه شده باشد.
در روانشناسی تکاملی و علوم اعصاب شناختی خویشتن داری بعنوان یک مشکل تصمیم گیری بین دو انتخاب، مثلاً انتخاب پاداش کوچک در کوتاه مدت، یا انتخاب پاداش ارزشمندتر در دراز مدت مورد مطالعه قرار گرفته است.
صبوری نقطه مقابل بی‌تابی و تسلیم شدن در برابر سختی‌هاست. در قرآن کریم نزدیک به صد آیه از بردباری سخن به میان آمده است به طوری که کلید ورود به بهشت صبر و استقامت معرفی شده است.
اگر می‌خواهید به صبر دست پیدا کنید باید مولفه‌های صبر را بشناسید. یکی از مهمترین و اصلی‌ترین مولفه‌های صبر ، اصل پذیرش است. باید با خود کنار بیایید و بپذیرید بسیاری از اتفاقات خارج از کنترل شما می‌باشد و کار زیادی از شما بر نمی‌آید. قطعا شرایط همیشه پایدار نیست و تغییر خواهد کرد و اتفاق‌هایی که شما را رنج می‌دهند پایان خواهند یافت و فقط مقطعی از زندگی شما را درگیر خواهند کرد.بهتر است بدانید شما تنها نیستید و اتفاقات ناگوار برای هر فردی ممکن است رخ دهد و در این مواقع شما باید صبور باشید و تحمل به خرج دهید تا شرایط ناگوار بگذرند.
بسیاری از مشکلات آدمی ناشی از رفتارهایی است که برخاسته از عدم توانایی انسان در کنترل احساسات و عواطف می‌باشد. و بردباری به عنوان یکی از مهمترین فضیلت‌های انسانی دارای کارکردهای متعددی می‌باشد:
مدیریت و مهار نفس و خویشتن داری در برابر ناملایمات زندگی
آرامش روحی و روانی
موفقیت در روابط اجتماعی تحصیلی شغلی
تقویت روحیه دینداری
توانمند سازی هیجانات و احساسات درونی
مصونیت از یاس و نومیدی و…
عوامل موثر بر بی‌صبری و پرخاشگری را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد:
چه کسانی موجب بی‌صبری و پرخاشگری اند؟
چه چیزهایی موجب بی‌صبری و پرخاشگری است؟
در دسته اول می‌توان گفت در موارد زیادی پرخاشگری و خشم نسبت به شخص مورد علاقه تجربه می‌شود. همچنین دوستان و آشنایان نزدیک نیز از عوامل خشم بوده‌اند.در باب دسته دوم می‌توان گفت علت، حول ناکامی‌ها، نیاز‌ها و خواسته‌های فرد می‌چرخد که این عوامل عبارتند از:
جلوگیری از رفتار هدفمند
تحقیر شدن یا مورد تبعیض و یا بی‌مهری قرار گرفتن
مورد فریب‌کاری یا عهد شکنی قرار گرفتن
تحقیر شدن احساسات، ارزش‌ها یا اقتدار واقعی فرد از سوی دیگران
مورد بدرفتاری و بی‌توجهی قرار گرفتن از سوی افراد مهم
صدمه دیدن در نتیجه بی‌توجهی نسبت به خود
رفتار حاکی از بی‌توجهی دیگران
مورد تجاوز بدنی یا کلامی قرار گرفتن
قربانی شدن
شکیبایی مهارتی است که می‌بایست آنرا آموخت و برای نهادینه کردن آن تمرین و ممارست کرد. درواقع یاد بگیرید که نبود آن را تشخیص دهید و بدانید که چه زمان باید عملکرد خود را تغییر دهید یا عقب بایستید و صبر کنید. برای کسب این مهارت روش‌های متعددی وجود دارد که با بهره‌گیری از آن می‌توان به فرد صبوری تبدیل شد. راهکارهای پیشنهادی ما عبارتند از:
خداوند متعال زندگی را چنان مقرر کرده که لذت آن همواره با رنج و کوشش همراه باشد. انسان برای این آفریده شده است که در آزمون‌های این دنیا برای زندگی جاودانه و ابدی آخرت آماده شود. کسی که زندگی را اینگونه ببیند حوادث گوناگون آن برای او ناگهانی جلوه نکرده و بی‌تابی نمی‌کند. توجه به محدود بودن دنیا توان انسان را در مشکلات افزایش می‌دهد چرا که این باور فرد رابا انگیزه می‌سازد که با صبر و امید در زندگی حرکت کند.
اگر انسان بداند که آغاز و سرانجام امورش در اختیار خداوند است و خداست که به او وجود بخشیده، در برابر مشکلات بی‌تابی نمی‌کند چون به این امر ایمان دارد که خداوند رنج و محرومیت‌های مومنان را پاداشی چند برابر خواهد داد.
انسانی که معتقد باشد آنچه که به او می‌رسد از جانب خداوند است و هر پیشامدی به خواسته اوست آن چنان روحیه مقاومی پیدا می‌کند که به سادگی می‌تواند محرومیت‌ها را تحمل کرده و تحت تأثیر هیچ کس و هیچ چیز از راه صبر خارج نگردد.
شناخت خدا و اعتقاد داشتن به معاد و اینکه کارهای خیر و شری که افراد در این دنیا انجام می‌دهند، روزی به آنها رسیدگی خواهد شد و اینکه انسان به یقین برسد که خداوند وعده داده بعد از هر سختی، آسانی است، انسان را در برابر ناملایمات صبور می‌کند.
ایمان به هدف محرک باطنی و درونی است که انسان را به سوی هدف میکشاند و سختی‌ها و گرفتاری‌ها را آسان و هموار مینماید و باعث می‌شود تا انسان در مشکلات با دلی مطمئن و آرام به راه خود ادامه دهد. هر چه ایمان به راهی که می‌رویم بیشتر باشد موفقیت و تحمل کمبودها و موانع نیز در طول مسیر آسانتر است.
نوع نگرش فرد نسبت به سختی‌های زندگی تأثیر مستقیمی برفشار روانی حاصل از موقعیت دارد. اگر موقعیت ناخوشایند را مثبت بنگریم قابل تحمل خواهد بود. اما اگر آن را منفی ارزیابی کنیم، از کنترل ما خارج و غیر تحمل می‌گردد. درواقع، ما آن گونه که حوادث را تفسیر می‌کنیم، به آن واکنش نشان می‌دهیم. بنابراین، به وسیله تفسیرهایمان می‌توانیم موقعیت‌های ناخوشایند را کنترل و مدیریت کنیم، و توان خود را بالاببریم.
برای تقویت روحیه صبردر تصمیمگیرىها، حتىالامکان با افراد عاقل و پخته مشورت نمایید و سعی کنید بیشتر با افراد خوش خلق و صبور معاشرت کنید. همچنین از تفریحات سالم و تقویت کننده اراده؛ مانند کوهنوردى، شنا، دو، صحرانوردی و پیادهروى، گردش در طبیعت و… نیز استفاده کنید. این تفریحات تحمل انسان را افزایش می‌دهد.
با یاد خدا دل‌ها آرام می‌گیرد. دعا و طلب کمک از خدا آرامشی به انسان می‌دهد که او در برابر مشکلات همچون سنگ سخت می‌شود و جزع و بی‌تابی به خود راه نمی‌دهد. توکل به معنی واگذاری امر به خداوند متعال است. به خداوند بزرگ امیدوار باشید و دائما بر او توکل کنید. ارتباط خود را با او استحکام بخشید و در مشکلات و مصیبت‌ها از او استمداد بطلبید. افراد متوکل از اضطراب و استرس به دور هستند. به طور کلی انس و ارتباط با خدا از طریق نماز و عبادت و ذکر و دعا به انسان آرامش واقعی می‌دهد و میزان استقامت انسان را در مواجهه با مشکلات و سختی‌ها بالا می‌برد. این مهمترین عامل در دستیابی به صبر و شکیبایی است.
زندگی انسان در دنیا آمیخته با مشکلات زیادی است که اگر در برابر آنها بایستند و شکیبایی به خرج دهد به یقین پیروز خواهد شد. خویشتن داری و صبور بودن یکی از عوامل موفقیت انسان‌ها در زندگی است. بردباری، قدرت مدیریت بحران انسان را افزایش می‌دهد و کمک می‌کند فرد در زندگی پر از فراز و نشیب و سختی سلامت روانی و اجتماعی خود را حفظ کند.
همه افراد در زندگی وظایفی بر عهده دارند مانند وظایف نسبت به زندگی و خانواده، وظایف دینی و... .قطعا رعایت وظایف کار آسانی نخواهد بود، پس باید در برابر وظایف قوی و صبور بوده تا به مقصد رسیم. اصلا همین صبر هم وسیله رسیدن به هدف است و هم اینکه هدف است. یعنی هم قرار است در نهایت صبور شویم و هم اینکه برای خوب بودن باید صبور باشیم چرا که هر چه در برابر وظایف صبور تر باشیم، در راه موفقیت نیز از سختی‌ها و استرس‌های کمتری رنج می‌کشیم.
خیلی وقت‌ها افراد دیگر و نزدیکانمان حرف‌هایی میزنند که از نظر ما خیلی خوشایند نیستند و خیلی دوستشان نداریم ولی باید بدانیم حرف حرف است! افراد معمولا خیلی مراقب حرف‌های خود نیستند و در اکثر مواقع سخنانی فکر نشده می‌گویند. اگر بتوانیم با این مسئله کنار بیاییم و ذهنمان آماده شنیدن بدی‌ها هم باشد، دیگر این حرف‌ها خیلی برایمان سنگین نخواهند بود.اگر هم حرف ها باعث رنجش شما شدند و شما را ناراحت کردند بهتر است کمی کوتاه بیایید و صبر به خرج دهید، خیلی از مواقع صبوری کردن در این شرایط مانع بسیاری از درگیری‌ها می‌باشند. صبور بودن و صبوری کردن استرس و اضطراب شرایط محیطی را از بین می‌برد.
همیشه در زندگی کسانی هستند که خواسته یا ناخواسته با تو بدی خواهند کرد. ممکن است کاملا حق با شما باشد و این حق را دارید که در برابر ظلمی که به شما شده ایستادگی کنید، ولی صورت انسانی و منطقی‌تر آن این است که قلب ما آن قدر بزرگ باشد که بدی را با خوبی و خوشی جواب بدهیم.صبور بودن در موقعیت‌های سخت زندگی این امکان را به شما می‌دهد تا بهترین تصمیم‌ها را بگیرید و در عین حال روابط آرام‌تر و بهتری با دیگران برقرار کنید و از سلامت عمومی بالا‌تری برخوردار باشید و از ناخوشی‌های استرس و اضطراب به دور باشید.
تصور کنید یک جلسه مهم کاری دارید، زود‌تر از همیشه از خانه خارج می‌شوید، در بین راه تصادفی رخ می‌دهد که منجر به ترافیکی سنگین می‌شود، این تجربه از جمله موقعیت‌هایی است که کنترلی بر آن ندارید. ممکن است دچار اضطراب شوید یا تمام مدت عصبانی باشید، به زمین و زمان بد و بیراه بگویید و مدام دستتان روی بوق باشد یا شاید خونسردی خود را حفظ کنید و بپذیرید که باید مدت زمانی صبر کنید تا ترافیک باز شود، تماسی بگیرید تا دیر رسیدن خودتان را اطلاع بدهید.قطعا با صبر کردن و روش دوم روز خود را راحت‌تر سپری خواهید کرد.
