گیاه بارهنگ نوعی گیاه پایا (گیاهانی که بیش از دو سال عمر می کنند) است که تقریبا در تمام نقاط جهان گسترش یافته است. دهه هاست که متخصصین گیاهان دارویی، بارهنگ را برای مواردی مثل درمان سرفه ، درمان زخم ، درمان التهاب پوست و درماتیت تجویز می کنند. برگ له شدهٔ بارهنگ را به طور موضعی برای درمان جای نیش حشرات، اگزما، زخم ها و بریدگی های کوچک استفاده می کنند.
تاریخچه استفاده از بارهنگ
بارهنگ یک گیاه دارویی شناخته شده و مشهور برای مردمان ایران باستان بود. از قدیمی ترین شواهد مکتوبی که به گیاه بارهنگ اشاره شده است، کتاب «قانون» در طب نوشته بوعلی سینا، کتاب «ذخیره خوارزمشاهی» نوشته جورجانی و کتاب «مخزن الادویه: نوشته عقیلی خراسانی است. کتاب قدیمی دیگری گیاه بارهنگ را به زبان عربی ترجمه کرده است. این کتاب را گیاه شناس یونانی به نام «پدانیوس دیوسکوریدوس» نوشته است.
ترکیبات ساختاری بارهنگ
بارهنگ دارای موادی مانند اکوبین Aucubin، پلانتاژین Plantagin اسید پلنته نولیک Plantenolic acid، اسید سوکسی نیک Succinic acid، آدنین Adenine و کولين Choline می باشد.
صور داروئی
- جوشانده: مقدار 100 گرم ریشه یا برگ بارهنگ را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید با حرارت کم به مدت ۱۵ دقیقه بجوشد سپس آن را صاف کنید. مقدار مصرف این جوشانده یک فنجان قبل از هر غذا است.
- چای بارهنگ: مقدار ۸۰ گرم برگ بارهنگ را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید به مدت ۱۰ دقیقه بماند سپس آن را صاف کنید. مقدار مصرف آن یک فنجان قبل از هر غذا است.
- تنتور بارهنگ: مقدار ۱۰۰ گرم برگ یا ریشه بارهنگ را در شیشه ای ریخته و روی آن ۵۰۰ گرم الکل ۵۰ درجه طبی بریزید، در آن را ببندید و برای مدت ۱۵ روز بگذارید بماند. البته هر روز آن را چند بار تکان داده و پس از این مدت آن را صاف کرده و در جای خنک و تاریک نگهداری کنید. مقدار مصرف آن ۲۰-۱۵ قطره با آب سه بار در روز می باشد.
- پماد بارهنگ: مقدار ۱۰۰ گرم وازلین را در ظرفی ریخته و با ۲۰ گرم تنتور بارهنگ مخلوط کنید. این ظرف را روی شعله آتش گذاشته و بگذارید به آرامی بجوشد تا همه آب و الكل آن تبخیر گردد؛ سپس آن را از روی شعله برداشته و مرتب هم بزنید تا سرد شود.
خواص بارهنگ چیست ؟
گیاه بارهنگ خواص و فواید درمانی زیادی دارد. از مهم ترین خواص بارهنگ و معجزه بارهنگ می توانیم به تاثیر بارهنگ در سلامت پوست و مو اشاره کنیم.از خواص بارهنگ می توانیم به مواردی مانند درمان آفتاب سوختگی، از بین بردن لک، درمان جای زخم، درمان نیش حشرات، درمان آکنه، از بین بردن شوره سر، درمان مسمومیت خون، دیورتیک بودن، ممانعت از خون ریزی، تسکین درد قاعدگی، ضد سرطان، کمک به کاهش وزن سریع و لاغری، درمان دیابت و... اشاره کرد.
خواص بارهنگ برای معده
بارهنگ به صورت خوراکی می تواند برای سلامت معده و دستگاه گوارش مناسب و مفید باشد. از خواص بارهنگ و معجزه بارهنگ برای معده به مواردی مانند درمان درد معده، درمان زخم معده، پیشگیری از عفونت معده و درمان عفونت معده اشاره کرد.نحوه مصرف بارهنگ برای معده در زیر آورده شده است.
یکی از بهترین راه های درمان طبیعی و گیاهی برای رفلاکس معده مصرف مخلوطی از یک لیوان عرق نعناع با تخم بارهنگ به اندازه یک قاشق چای خوری و مقداری عسل است.که از خواص بارهنگ و عرق نعنا را میتوان برای رفلاکس معده میتوان نام برد.برای بهره مندی از خواص بارهنگ و عرق نعنا این ترکیب بهتر است آن را یک ساعت بعد از خوردن وعده غذایی خود استفاده کنید.
خواص بارهنگ برای یبوست
فیبر بالای موجود در برگ بارهنگ و تخم بارهنگ برای بدن مانند یک ملین طبیعی عمل می کند.بارهنگ از طریق بالا بردن حرکات روده به درمان یبوست و حتی پیشگیری از ابتلا به یبوست یاری می رساند پس میتوان گفت که بارهنگ برای یبوست بسیار موثر است . بارهنگ با بالا بردن حجم مدفوع موجب تحریک روده می شود.طریقه مصرف بارهنگ: برای درمان یبوست با گیاه بارهنگ، مقدار ۲ قاشق چای خوری از تخم بارهنگ را با دو فنجان آب خیس کنید و بگذارید لعاب بدهد، پس از اینکه لعاب داد آن را میل کنید.
خواص بارهنگ برای کبد
یکی از خواص بارهنگ برای کبد چرب، خاصیت سم زدایی قوی بارهنگ است. بارهنگ با سم زدایی از کبد به درمان کبد چرب کمک می کند. همچنین اسید اولیانولیک موجود در بارهنگ خاصیت ضد ویروسی دارد و از ابتلا کبد به هپاتیت جلوگیری می کند.
خواص بارهنگ برای مو
طب سنتی معتقد است که بارهنگ برای سلامت مو ها مفید و موثر است. آب برگ بارهنگ و ساقه بارهنگ را با سرکه ترکیب کنید و به صورت روزانه برای مو های خود استفاده کنید. همچنین عصاره بارهنگ می تواند موجب درمان پوسته و شوره سر می شود.
خواص بارهنگ برای پوست
برگ بارهنگ خمیر شده می تواند درمانی برای آفتاب سوختگی و التهاب و قرمزی ناشی از آن باشد. همچنین با استفاده از برگ بارهنگ خمیر شده می توان به رفع التهاب جوش و آکنه و درمان نیش حشرات کمک کرد. از خواص بارهنگ می توانیم به خاصیت ضد میکروبی و ضد آنتی اکسیدانی آن اشاره کنیم که از این طریق مانع عفونت زخم ها می شود.
خواص بارهنگ برای دستگاه تنفسی
از خواص بارهنگ می توانیم به سم زدایی آن اشاره کنیم. بارهنگ با سم زدایی موجب پاکسازی دستگاه تنفسی هم می شود.دمنوش لاغری بارهنگ و بخور بارهنگ می توانند به تنفس بهتر و راحت تر کمک کنند. از دیگر خواص بارهنگ این است که از دانه بارهنگ در تهیه داروی ترکیبی چهارتخم در طب سنتی استفاده می کنند. که نشان از خواص بارهنگ برای سرفه است. این داروی گیاهی چهار تخم برای درمان سرفه های خشک به ویژه سیاه سرفه استفاده می شود.
خواص بارهنگ برای لاغری
بارهنگ سرشار از فیبر است. فیبر از طریق کمک به کاهش اشتها، از پرخوری و رساندن بیش از حد مواد غذایی به بدن جلوگیری کرده و به کاهش وزن کمک می کند. بارهنگ خاصیت ادرارآور دارد و با این خاصیت نیز به کاهش وزن کمک می کند. برای بهره مندی از خواص بارهنگ برای لاغری ۳ گرم از دانه بارهنگ را در مقدار ۲۵۰ میلی لیتر آب خیس کنید. از این دانه بارهنگ خیس شده ۳۰ دقیقه قبل از هر وعده غذایی میل کنید.
با وجود آن که یکی از خواص بارهنگ برای لاغری است، اما نمی توان تنها با مصرف بارهنگ به وزن دلخواه رسید. رسیدن به تناسب اندام نیازمند پیروی از یک رژیم لاغری اصولی است که به شما کمک می کند وعده های غذایی و کالری دریافتی خود را بر اساس ویژگی های فردی، کنترل کنید تا به تناسب اندام برسید.
موارد منع مصرف بارهنگ
براساس اعلام شورای گیاه شناسی آمریکا هیچ عوارض جانبی شناخته شده ای از بارهنگ وجود ندارد. بااین حال از مضرات بارهنگ در افراد مختلف، مواردی مانند اسهال و افت فشار خون گزارش شده است.اگر سابقهٔ حساسیت یا آلرژی دارید (حساسیت پوستی یا حساسیت غذایی (به مِلون یا موز پختنی))، ممکن است به بارهنگ نیز حساسیت داشته باشید.
- از مصرف بارهنگ در دوران بارداری خودداری کنید : اگر در دوران بارداری یا شیردهی هستید، باید با احتیاط بیشتری از مکمل های گیاهی استفاده کنید. از آنجا که درباره ٔ بی خطر بودن این مکمل گیاهی اطلاعات کافی در دست نیست، بهتر است در این دوره ها به طور کامل از مصرف آنها خودداری کنید.
- از مصرف بارهنگ همراه با داروهای ضدانعقاد خون خودداری کنید : بهتر است از مصرف هم زمان بارهنگ با وارفارین خودداری کنید. زیرا بارهنگ حاوی ویتامین K است. افرادی که از وارفارین و سایر داروهای ضدانعقاد خون استفاده می کنند، باید مقدار ثابتی از ویتامین K را مصرف کنند تا احتمال تغییر در میزان تأثیرگذاری داروهایشان کاهش پیدا کند.
- علائمی که نشان می دهند باید مصرف بارهنگ را متوقف کنید : درصورت تجمع گاز و گرفتگی های معده در اثر مصرف پسیلیوم مصرف آن را متوقف کنید. اگر علائم از بین نرفت یا بدتر شد، حتما در اولین فرصت با پزشک یا داروساز تماس بگیرید. افرادی که سابقهٔ اختلال در عملکرد روده مانند انسداد روده یا اسپاسم دارند، نباید از مکمل های پسیلیوم استفاده کنند. اگر می خواهید از مکمل های حاوی فیبر استفاده کنید، بهتر است مصرف آن را با مقادیر کمتر شروع کنید و مقدار مصرفی تان را رفته رفته افزایش دهید. تولیدکننده هایی مانند متاموسیل معمولا دستورالعمل هایی را روی محصولات شان می نویسند تا به کاهش عوارض جانبی آن در مصرف کنندگان کمک کنند. هر زمان که درمورد مصرف این مکمل ها مطمئن نبودید، با پزشک تان دربارهٔ مصرف آن مشورت کنید.
مقدار و روش مصرف بارهنگ
باتوجه به موارد مصرف گستردهٔ بارهنگ، مشخص کردن دوز ثابتی برای مصرف آن دشوار است. میزان مصرف بارهنگ بیشتر به شکل مصرف آن بستگی دارد. به عنوان مثال می توان بارهنگ را با چای دم کرد یا کپسول خوراکی یا شربت آن را مصرف کرد یا حتی آن را غرغره کرد.
قبل از مصرف بارهنگ بهتر است با پزشک مشورت بکنید. هیچ منبعی برای تعیین مقدار مصرف کپسول و شربت بارهنگ وجود ندارد. بنابراین اگر تصمیم دارید که از این اَشکال بارهنگ استفاده کنید، حتما ابتدا با پزشک مشورت کنید.
براساس اعلام موسسهٔ پزشکی، زنان ۵۰ ساله و کمتر باید روزانه ۲۵ گرم فیبر مصرف کنند. مردان ۵۰ ساله و کمتر باید روزانه ۳۸ گرم فیبر مصرف کنند. زنان ۵۱ سال به بالا باید روزانه ۲۱ گرم فیبر و مردان ۵۱ سال به بالا باید روزانه ۳۰ گرم فیبر مصرف کنند.
ازجمله خوراکی های سرشار از فیبر می توان به میوه ها، سبزیجات، غلات کامل ،مغزها، حبوبات و دانه ها اشاره کرد. بهتر است در هر وعدهٔ غذایی تان نیمی از بشقاب را با سبزیجات پر کنید. همچنین به جای غلات سفید و تصفیه شده از غلات کامل استفاده کنید. هر روز در میان وعده هایتان به جای غذاهای کم ارزش، از میوه ها، مغزها و دانه ها استفاده کنید. اگر با مصرف غذاهای مناسب نتوانستید فیبر توصیه شده را دریافت کنید، مصرف پسیلیوم در اشکال مختلف می تواند به تأمین فیبر موردنیازتان کمک کند.
میزان مصرف پسیلیوم به شکل پسیلیوم مصرفی و علت مصرف تان بستگی دارد. به عنوان مثال اگر برای درمان یبوست کپسول پسیلیوم مصرف می کنید، باید روزی چند عدد از آن را استفاده کنید. ولی اگر می خواهید پودر پسیلیوم را مصرف کنید، باید یک ملاقه از آن را با آب ترکیب کنید و چند بار در روز مورداستفاده قرار دهید.
همیشه توصیه می شود که مصرف پسیلیوم را با مقادیر کمتر شروع کنید و به آرامی مقدار مصرف تان را افزایش دهید تا از بروز عوارض جانبی جلوگیری کنید. اگر دربارهٔ میزان مصرف تان مطمئن نیستید، با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
درصورت مصرف پسیلیوم، بسیار مهم است که آب کافی بنوشید. عدم مصرف آب کافی همراه با پسیلیوم می تواند تأثیر آن را معکوس کند و باعث تشدید یبوست شود. همچنین اطلاعات نوشته شده روی برچسب مکمل تان را به دقت مطالعه کنید. برخی شرکت ها توصیه می کنند که مکمل فیبرشان را حداقل دو ساعت قبل از سایر داروها مصرف کنید.
آشنایی با فواید ریواس برای تندرستی
