عفونت کلیه ( پیلونفریت ) یک بیماری ناخوشایند است که گاهی جدی مى شود. در این مقاله به بررسی علائم و دلایل ایجاد عفونت کلیه می پردازیم و راه های درمان این بیماری را نیز بیان می کنیم. این مقاله تنها در مورد عفونت ناگهانی (حاد) کلیوی در بزرگسالان است که واژه پزشکی آن پیلونفریت حاد است.
در بدن هر فرد دو کلیه وجود دارد که هر کدام از آن ها در یک طرف شکم، به پشت قرار گرفته اند. کلیه ها ادرار را تولید می کنند، لوله های بین مثانه و کلیه (حالب ها ) ادرار را به مثانه تخلیه می برند. ادرار در مثانه ذخیره می شود و وقتی مثانه پر شد، از طریق لوله اى از مثانه (مجرای ادرار) از بدن خارج مى شود.
دلایل عفونت کلیه حاد
بیشتر عفونت های کلیوی از یک عفونت مثانه ایجاد می شوند. باکتری ها از حالب ها عبور مى کنند و باعث عفونت در کلیه می شوند. این باکتری ها معمولا باکترى هایی هستند که به طور معمول در روده زندگی می کنند به عنوان مثال اشریشیا کلاى. اکثر افراد مبتلا به سیستیت دچار عفونت کلیه نمى شوند.
برخی از عفونت های کلیوی بدون عفونت مثانه توسعه پیدا می کنند که گاهی اوقات به علت مشکلى در کلیه است. به عنوان مثال، اگر فردى سنگ کلیه یا نارسایی کلیه داشته باشد، بیشتر در خطر ابتلا به عفونت های کلیوی قرار دارد. معمولا تنها در یک کلیه عفونت ایجاد می شود. عفونت کلیه حاد در هر سنی ممکن است رخ دهد و در بین زنان بسیار رایج است. این امر به این دلیل است که زنان بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا به عفونت مثانه هستند.
در زنان، مجرای ادرار نزدیک به مقعد است، که این باعث می شود باکتری ها راحت تر از روده به مجرای ادرارى برسند. هم چنین مجرای ادرارى در زنان کوتاه تر از مردان است، بنابراین باکتری ها راحت تر مى توانند به مثانه برسند.
علائم عفونت کلیه
علائم عفونت کلیه معمولاً دو روز پس از عفونت ظاهر می شود. علائم شما بسته به سن شما ممکن است متفاوت باشد. علائم رایج عبارتند از:
- درد در شکم ، کمر ، کشاله ران یا پهلو
- حالت تهوع یا استفراغ
- تکرر ادرار یا احساسی که باید ادرار کنید
- سوزش یا درد هنگام ادرار کردن
- وجود چرک یا خون در ادرار
- ادرار بدبو یا کدر
- لرز
- تب
کودکان زیر ۲ سال مبتلا به عفونت کلیه ممکن است فقط تب بالا داشته باشند. افراد بالای ۶۵ سال فقط ممکن است مشکلاتی مانند گیجی ذهنی و گفتارهای گیج شده داشته باشند.اگر عفونت به موقع درمان نشود ، علائم می توانند بدتر شده و منجر به سپسیس شوند که می تواند تهدید کننده زندگی باشد. علائم سپسیس شامل موارد زیر است:
- تب
- لرز
- تنفس سریع و ضربان قلب
- راش
- گیجی
چه زمانی برای عفونت کلیه باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت داشتن علائم و نشانه های هشدار دهنده حتماً با پزشک دیدار کنید. اگر فرد برای عفونت مجاری ادراری تحت درمان قرار گیرد اما هنوز علائم و نشانه ها پا بر جا باشد، باید دوباره به پزشک مراجعه کند.
عفونت کلیوی شدید می تواند منجر به مشکلات مرگباری شود. در صورتی که فرد به همراه علائم و نشانه های عفونت کلیوی، خون در ادرار خود مشاهده کند و یا اینکه حالت تهوع و یا استفراغ داشته باشد باید هر چه سریع تر اقدامات درمانی لازم را انجام دهد.
کبد چرب و نکات مهم در مورد آن
علت عفونت کلیه
باکتری ها از طریق میزراه که ادرار را از بدن خارج می کند می توانند وارد مجاری ادراری شده و سپس تکثیر پیدا کرده و از آن جا به سمت کلیه ها حرکت کنند. از این عامل به عنوان رایج ترین عامل بروز عفونت کلیوی یاد می شود.
باکتری های ناشی از عفونتی در جای دیگری از بدن هم از طریق جریان خون می توانند به کلیه ها راه پیدا کنند. با وجود اینکه در این شرایط امکان بروز عفونت کلیوی غیر معمول است ولی این اتفاق رخ می دهد. برای مثال اگر مفصل و یا دریچه قلب جایگزین شده عفونی شود، احتمال سرایت این عفونت به کلیه ها وجود دارد. در مواقع نادر بعد از جراحی کلیه هم فرد می تواند به عفونت کلیه دچار شود.
عواملی که احتمال ابتلا به عفونت کلیه را افزایش می دهند
عواملی که شخص را مستعد ابتلا به عفونت کلیه می کند، عبارتند از:
- زن بودن: میزراه زنان کوتاه تر از مردان است و همین امر هم راه را برای باکتری ها برای رسیدن از خارج بدن به سمت مثانه آسان تر می کند. نزدیکی میزراه به واژن و مقعد هم همچنین امکان و فرصت دیگری را برای باکتری ها فراهم می کند تا وارد مثانه شوند.
باکتری در مثانه ایجاد عفونت کرده و این عفونت می تواند به سمت کلیه ها هم حرکت کند. زنان باردار در معرض خطر بیش تر ابتلا به عفونت کلیوی قرار دارند.
- مسدود بودن مجاری ادراری: این انسداد هر آن چیزی را که جریان ادرار را کند کرده و یا توان خالی کردن مثانه در زمان دفع ادرار را کاهش می دهد را شامل می شود. سنگ کلیه، وجود اختلال و ناهنجاری در ساختار مجرای ادرار و در مردان پروستات بزرگ شده از عوامل مسدود کننده ی مجرای اداری هستند.
- سیستم ایمنی ضعیف: بیماری هایی همچون دیابت و اچ آی وی/ ایدز باعث نقص سیستم ایمنی بدن می شوند. گروهی از داروها همچون داروهایی که برای جلوگیری از پس زدن عضو پیوندی تزریق می شوند هم دارای اثری مشابه هستند.
- آسیب دیدگی عصب اطراف مثانه: آسیب عصبی و یا نخاعی ممکن است مانع از این شود که فرد متوجه عفونت مثانه خود باشد، به همین دلیل امکان بروز عفونت کلیوی متعاقب آن هم وجود خواهد داشت.
- استفاده از کاتتر ادراری برای مدتی: کاتترهای ادراری برای تخلیه ادرار از مثانه استفاده می شوند. در طول و بعد از برخی از عمل های جراحی و یا برای انجام برخی اقدامات تشخیصی کاتتر گذاری انجام می شود . زمانی که فرد قادر به ترک تخت هم نباشد کاتتر گذاری برای تخلیه ادرار انجام می شود
- داشتن مشکلاتی که باعث می شود ادرار به سمت اشتباه جریان پیدا کند: در ریفلاکس ادراری (vesicoureteral reflux) مقدار کمی ادرار از مثانه به سمت میزنای و سپس کلیه برمی گردد. افراد مبتلا به ریفلاکس ادراری در طی دوران کودکی و بزرگسالی در معرض ابتلا به عفونت کلیه قرار دارند.
درمان عفونت کلیه
درمان بیمار، برحسب اینکه شدت بیماری چگونه است، می تواند در منزل یا بیمارستان به صورت تزریق دارو به رگ، انجام شود. اگر شدت بیماری خفیف باشد، درمان در منزل به صورت داروهای خوراکی صورت می گیرد و معمولا 24 ساعت بعد از درمان، احساس بهبودی در فرد به وجود می آید.
ولی چنانچه 24 ساعت پس از مصرف داروی خوراکی، وضعیت بیمار تغییر نکرد، باید ادامه درمان در بیمارستان به صورت داروهای تزریقی انجام گیرد. در بیمارستان معمولا 7 روز دارو به خون بیمار تزریق می شود و پس از اتمام آن، بیمار باید 4 هفته از داروی خوراکی استفاده کند.
اگر در کلیه سنگ یا ناهنجاری هایی وجود داشته باشد باید سنگ خارج شود و ناهنجاری ترمیم شود. بیمار مبتلا به عفونت خفیف معمولا بیمار به مدت 2 روز بهتر شده پس از یک هفته درمان نیازی به پیگیری ندارد ولی نوع شدید حداقل چند روز طول میکشد که بیمار احساس بهبودی کند و پیگیری این بیماران بعد از درمان الزامی میباشد.
نکته: بچه هایی که از قرص آسپیرین استفاده می کنند، اگر مبتلا به عفونت کلیه شوند، معمولا نوع آن شدید است که به آن سندروم REyE,S گویند.
