تشنج در واقع اختلال گذرای عملکرد مغزي است که در اثر تخليه الکتريکي غیر طبیعی در سلولهای عصبی مغز پيدا مي شود و سبب ایجاد علائم گوناگونی مثل از دست دادن ناگهاني هوشياری، انقباض عضلات و یا تغییرات حسی و رفتاری در فرد می شود. این امواج الکتریکی غیر طبیعی همان چیزی است که ما آنرا در نوار مغزی ثبت می کنیم.
زمانیکه فردی بدون عامل برانگیزاننده خاصی مثل افت قند خون، تب، کمبود کلسیم و… مکرراً دچار حملات تشنج شود، می گویند دچار صرع یا اپی لپسی شده است. بنابراین به مجرد یک حمله تشنج نمی توان گفت فردی به بیماری صرع مبتلا شده است. در مواردیکه تشنج در اثر عامل برانگیزاننده بروز کرده باشد با رفع آن علت مثلاً افت قند خون و یا کمبود کلسیم، حملات تشنج نیز متوقف می شوند. اما اگر بعد از رفع عوامل برانگیزاننده حملات تشنج بازهم تکرار شود آن موقع بیماری صرع مطرح می شود.
گاه علت صرع وجود یک اختلال ساختمانی در مغز مانند تومور است اما در اغلب موارد هیچ علت خاصی یافت نمیشود. در برخی از کودکان مبتلا، حملات تشنج به دنبال یک محرک حسی مثل نورهای شدید بروز میکنند و گاه هیچ عامل شروع کنندهای وجود ندارد.از علل شناخته شده صرع تومورهای مغزی، بیماریهایی که بر رگهای خونی مغز اثر میگذارند و انواع سموم میباشد. به غیر از صرع علل متعدد دیگری نیز برای تشنج وجود دارد که یکی از آنها تب بالاست.
درمان بیماری صرع چیست؟
معمولا درمان با داروها شروع می شود، اگر دارودرمانی موثر نبود، درمان های دیگری نظیر جراحی پیشنهاد می شوند:
دارودرمانی: اغلب افرادی که دچار صرع هستند با مصرف یک داروی ضد تشنج، دیگر تشنج را تجربه نمی کنند.اما عده ای دیگر ممکن است تعداد دفعات و شدت تشنج هایشان با مصرف ترکیبی از داروها کاهش پیدا کند. ضمنا پزشک دارو را براساس بیماری، تعداد تشنج ها، سن بیمار و سایر فاکتورها انتخاب می کند. همچنین لازم است پزشک در مورد سایر داروهای مصرفی اطلاع داشته باشد، تا تداخلات دارویی را برای تجویز داروی مناسب درنظر بگیرد.
معمولا درمان به شکل تک دارویی با دوز نسبتا پایین شروع می شود و به تدریج افزایش می یابد تا تشنج ها تحت کنترل درآیند. توجه داشته باشید که داروهای ضد تشنج ممکن است عوارضی داشته باشند که در اینجا به توضیح عوارض داروهای ضد تشنج می پردازیم:
- خستگی
- خواب آلودگی
- افزایش وزن
- کاهش تراکم استخوان
- ضایعات پوستی
- از دست دادن هماهنگی
- مشکلات صحبت کردن
- مشکلات حافظه و فکر کردن
- یا در موارد نادری عوارضی شدید مانند افسردگی، تفکرات و رفتارهای خودکشی
- ضایعات پوستی شدید و التهاب در ارگان های خاصی نظیر کبد
برای اینکه بهترین نتیجه از مصرف دارو برای درمان تشنج ها کسب شود، لازم است داروها درست همانطور که تجویز شده اند مصرف شوند، پیش از تغییر دارو یا مصرف سایر داروهای تجویزی یا داروهای بدون نسخه یا داروهای گیاهی با دکتر مغز و اعصاب مشورت شود، به هیچ عنوان داروها بدون اطلاع پزشک قطع نشود، درصورت شروع و یا تشدید احساسات افسردگی، تفکرات خودکشی یا تغییر در رفتار یا خلق، بلافاصله به پزشک اطلاع داده شود و لازم است سایر بیماری های همراه مانند میگرن به پزشک اطلاع داده شود تا داروهایی مشترک برای هر دو تجویز شود.
در نظر داشته باشید حداقل نیمی از افرادی که دچار صرع هستند، با اولین درمان دیگر حمله ی تشنج را تجربه نمی کنند. بسیاری از کودکانی که مبتلا به صرع هستند و دیگر علائم صرع را تجربه نمی کنند می توانند در نهایت دارو را قطع کنند و بدون تجربه ی تشنج زندگی کنند. بسیاری از بزرگسالان نیز می توانند بعد از دو سال یا بیشتر که حمله ی تشنج نداشتند دارو را قطع کنند. به علاوه در صورتی که درمان دارویی موثر نباشد ممکن است پزشک درمان جراحی یا سایر درمان ها را پیشنهاد کند.
جراحی: درمورد صرعی که نسبت به درمان دارویی مقاوم است اگر در آزمایشات مشخص شود ناحیه مبدا صرع کوچک و مشخص است و همچنین با اعمال حیاتی مانند صحبت کردن، عملکرد حرکتی، دیدن یا شنیدن تداخل ندارد، پزشک جراحی را پیشنهاد می کند. اغلب افراد بعد از جراحی موفق نیز به مصرف دارو برای کنترل صرع نیاز دارند اما تعداد و مقادیر داروی مصرفی آن ها کاهش می یابد. در موارد کمی ممکن است جراحی عوارضی نظیر تغییر در توانایی فکر کردن و شناخت بیمار داشته باشد.
سایر درمان ها: درمان های دیگری نیز ممکن است برای صرع مفید باشند:
تحریک عصب واگ: پزشک ابزار تحریک کننده ی عصب واگ را زیر پوست قفسه ی سینه جاسازی می کند. این وسیله که به اعصاب واگ در گردن متصل است و با باتری کار می کند و از طریق ارسال امواج الکتریکی به عصب واگ تحریکات خود را به مغز منتقل می کند. مکانیسم عملکردی دقیق این دستگاه مشخص نیست اما ۲۰ تا ۴۰ درصد تشنج ها را کاهش داده است. اغلب افراد همچنان به مصرف داروهای خود نیاز دارند و برخی از آن ها مقادیر کمتری را در کنار استفاده از دستگاه مصرف می کنند. ممکن است برخی از بیماران دچار عوارض این دستگاه یعنی درد در گلو، بم شدن صدا، تنگی نفس یا سرفه شوند.
رژیم غذایی کتوژنیک: برخی از کودکانی که دچار صرع بودند با رعایت دقیق رژیم غذایی که چربی بالا و کربوهیدرات کمی داشت، موفق به کاهش تعداد تشنج های خود شدند. در رژیم غذایی کتوژنیک، بدن به جای استفاده از کربوهیدرات به عنوان سوخت از چربی ها استفاده می کند. در صورت تمایل برای استفاده از این رژیم غذایی با پزشک مشورت کنید زیرا مهم است که در مصرف این رژیم غذایی کودک دچار سوتغذیه نشود. عوارض این روش می تواند کم آبی، یبوست، کاهش سرعت رشد به دلیل فقدان مواد غذایی لازم و تولید اوریک اسید در خون که می تواند باعث سنگ کلیه شود، باشد. این عوارض در صورتی که رژیم غذایی مناسب طراحی شده و تحت نظر متخصص باشد ناشایع هستند.
کمک به فرد گرفتار حمله صرع
بیشتر حملات صرع کمتر از سه دقیقه طول می کشند، اما همین زمان اندک هم برای کسی که دچار حمله شده بسیار طولانی به نظر میرسد. اگر فردی در کنار شما دچار حمله صرع شد هرگز دست پاچه نشوید.
توجه داشته باشید که فرد دچار حمله معمولاً غش کرده و روی زمین میافتد. اگر قبل از افتادن فرد، متوجه این حالت شدید، او را به آرامی روی فرش، تشک، مبل یا یک جای نرم دراز کنید. طراف بیمار را از صندلی، میز یا هر جسم دیگری خالی کنید. زیر سر بیمارحوله، بالش، یا دست هایتان را قراردهید تا در اثر تشنج، سرش دچار آسیب نشود. برای سهولت در تنفس بیمار، سر او را به عقب بخوابانید تا گردنش به حالت کشیده در آید. برخلاف باور عامه، نیازی نیست دستمال یا وسیله ای بین دندان های بیمار قراردهید.
گرفتگی ماهیچه های آرواره بیماری که دچار تشنج میشود موجب میشود او دندان هایش را به هم فشاردهد و تلاش شما برای باز کردن دندان های بیمار ممکن است موجب شود که انگشت شما را گاز بگیرد. از طرف دیگر هم گاهی قرار دادن یک وسیله سفت بین دندان های بیمار میتواند موجب شکسته شدن دندان های بیمار شود.
منقبض شدن ماهیچه های آرواره و فشردن دندان ها شاید کمی روی زبان بیمار فشار وارد کند که در نتیجه میتواند موجب خونریزی شود اما نترسید، توجه داشته باشید که محل این خونریزی به مرور خوب میشود اما شکستگی دندان بیمار تا همیشه با او خواند ماند.
زمانی که حمله بیمار تمام شد او را به سمت چپ بخوابانید تا ترشحات دهانش به به درون شش ها نریزد.
پیشگیری از عوامل خطر در بروز حملات صرع
عوامل متعددی را می توان برای کاهش بروز حمله صرع به کار برد که این موارد عبارت است از:
- تغییر سبک زندگی
- مصرف منظم داروهای تجویز شده
- رعایت بهداشت منظم و سالم خواب و پرهیز از خستگی و اختلالات خواب
- رژیم غذایی سالم
- دوری از تنش ها و استرس ها
- پرهیز از استعامل دخانیات و مواد مخدر محرک
- پرهیز از اختلالات خلقی
بیماری سنگ کلیه چیست؟
