علت کاهش وزن ناگهانی چیست؟

کاهش وزن ناگهانی یا کاهش وزن، بدون هیچ گونه تغییر در سبک زندگی خطری جدی است و خبر از مشکلی اساسی می دهد. اگر در طول ۶ تا ۱۲ ماه بدون هیچ دلیلی ۵ درصد از وزن خود را از دست داده اید بدون شک باید به پزشک مراجعه کنید. به یاد داشته باشید لاغری ناگهانی همیشه جدی نیست، بلکه ممکن است به دلیل تغییری در زندگی یا یک حادثه استرس آور اتفاق بیافتد.

دلایل کاهش وزن ناگهانی

به یاد داشته باشید، همه ی کاهش وزن ها، جدی نیستند و لاغر شدن پس از یک تغییر در زندگی و یا اتفاق استرس زای طبیعی است. با این حال، کاهش وزن ناگهانی ممکن است نشانه ای از یک بیماری های پزشکی زیر باشد:

از دست دادن عضله و کاهش ناگهانی وزن

از دست دادن عضلات می تواند منجر به کاهش وزن ناگهانی شود که علامت اصلی آن، ضعف عضلانی است و حتی ممکن است یکی از اندام هایتان کوچک تر از دیگری به نظر برسد. بدن از توده چربی و توده بدون چربی شامل استخوان، عضلات، و آب ساخته شده است. اگر دچار تحلیل عضلانی شوید، وزن تان نیز کاهش پیدا خواهد کرد. این مسئله زمانی اتفاق می افتد که برای مدت زمان طولانی از عضلات تان استفاده نکنید. تحلیل عضلانی بیش تر در افرادی شایع است که ورزش نمی کنند، دارای مشاغل پشت میز کار هستند و یا زمان زیادی را در رخت خواب به سر می برند. به طور کلی، ورزش و تغذیه ی مناسب روند از دست دادن عضلات را معکوس می کند.

سایر علل از دست دادن عضلات عبارتند از:

• جراحات، مانند شکستگی استخوان ها
• افزایش سن و پیری
• سوختگی
• سکته مغزی
• آرتروز
• آرتریت روماتوئید (رماتیسم)
• پوکی استخوان
• مولتیپل اسکلروزیس
• آسیب های عصبی

پر کاری تیروئید و کاهش ناگهانی وزن

هیپرتیروئیدیسم یا پر کاری تیروئید، وضعیتی است که غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروئیدی تولید می کند. این هورمون بسیاری از فعالیت های بدن از جمله متابولیسم و سوخت و ساز بدن را کنترل می کنند. اگر غده تیروئید بیش از حد فعال باشد، به سرعت کالری می سوزانید، حتی اگر اشتهای خوبی داشته باشید که نتیجه ی آن می تواند کاهش وزن ناگهانی باشد. درمان پرکاری تیروئید بستگی به سن و شدت علائم دارد. به طور کلی، هیپرتیروئیدیسم با داروهای ضد تیروئید، ید رادیواکتیو، بتا بلوکرها یا جراحی درمان می شود.

سایر علائم هیپرتیروئیدیسم عبارتند از:

• ضربان قلب نامنظم و سریع
• اضطراب
• خستگی
• عدم تحمل گرما
• مشکلات خواب
• لرزش دست
• دوره های قاعدگی خفیف و کوتاه در زنان

علل احتمالی هیپرتیروئیدیسم عبارتند از:

• بیماری گریوز
• تیروئیدیت (التهاب تیروئید)
• مصرف بیش از حد ید
• مصرف بیش از حد داروهای تیروئیدی

آرتریت روماتوئید و کاهش ناگهانی وزن

آرتریت روماتوئید (RA) یک بیماری خود ایمنی است که باعث می شود سیستم ایمنی بدن به پوشش مفاصل حمله کند و منجر به التهاب شود. التهاب مزمن می تواند سوخت و ساز بدن را افزایش دهد و به طور کلی موجب کاهش وزن ناگهانی شود. علائم آرتریت روماتوئید شامل تورم و درد در مفاصل است. معمولا مفاصل یکسان در دو طرف بدن را تحت تاثیر قرار می دهند. در صورت ابتلا به آرتریت روماتوئید، اگر یک ساعت یا بیشتر مفاصل خود را حرکت ندهید، ممکن است احساس خشکی سفتی داشته باشید. درمان آرتریت روماتوئید معمولا با دارو شروع می شود، این داروها عبارتند از: داروهای ضد رماتیسمی، کورتیکواستروئیدها، داروهای بیولوژیک و مهارکننده های کیناز.

علت دقیق آرتریت روماتوئید ناشناخته است اما ممکن است با موارد زیر مرتبط باشد:

• سن
• ژنتیک
• تغییرات هورمونی
• سیگار کشیدن
• در معرض دود سیگار بودن
• چاقی

دیابت و کاهش ناگهانی وزن

یکی دیگر از دلایل کاهش وزن ناگهانی دیابت نوع ۱ است. در دیابت نوع ۱ سیستم ایمنی بدن به سلول های پانکراس که انسولین تولید می کنند، حمله می کند. بدون انسولین، بدن نمی تواند از گلوکز برای تولید انرژی استفاده کند و این موضوع باعث بالا رفتن قند خون می شود. کلیه ها گلوکز استفاده نشده را از طریق ادرار دفع می کنند و همراه با گلوکز، کالری نیز دفع می شود. درمان دیابت نوع ۱ شامل انسولین، نظارت بر قند خون، تغییرات رژیم غذایی و ورزش است.

دیابت نوع ۱ باعث مشکلات زیر نیز می شود:

• تکرر ادرار
• کم شدن آب بدن
• خستگی
• تاری دید
• تشنگی بیش از حد
• گرسنگی بیش از حد

افسردگی و کاهش ناگهانی وزن

کاهش وزن ممکن است یک عارضه ی جانبی از افسردگی باشد. افسردگی به عنوان احساس غم و ناراحتی، احساس از دست دادن، سردرگمی، یا احساس پوچی برای حداقل دو هفته تعریف می شود. این احساسات با فعالیت های روزانه، مانند رفتن به محل کار یا مدرسه ممکن است تداخل ایجاد کند. افسردگی بر قسمت هایی از مغز که مسئول کنترل اشتها هستند، تاثیر می گذارد. افسردگی می تواند باعث کاهش اشتها و در نهایت کاهش وزن شود. در بعضی افراد افسردگی می تواند اشتها را افزایش دهد. علائم افسردگی از فردی به فرد دیگر متفاوت است. رفتار درمانی، روان درمانی، و داروهای ضد افسردگی برای درمان افسردگی استفاده می شوند.

سایر علائم افسردگی عبارتند از:

• غم و اندوه ثابت
• از دست دادن علاقه به سرگرمی و تفریحات
• انرژی کم
• تمرکز ضعیف
• خواب بیش از حد کم و یا بیش از حد زیاد
• افکار مرگ یا خودکشی
• تحریک پذیری و کج خلقی

بیماری التهابی روده و کاهش ناگهانی وزن

کاهش وزن ناگهانی ممکن است نشانه ای از بیماری التهابی روده (IBD) باشد. بیماری التهابی روده، یک اصطلاح است که شامل چندین اختلال التهابی مزمن دستگاه گوارش می باشد. دو نوع رایج بیماری التهابی روده شامل بیماری کرون و کولیت اولسراتیو است. التهاب مزمن روده بدن را در یک وضعیت کاتابولیک قرار می دهد، بدان معنی که بدن به طور مداوم از انرژی استفاده می کند. بیماری التهابی روده در عملکرد گرلین (هورمون گرسنگی) و لپتین (هورمون سیری) اختلال ایجاد می کند که نتیجه ی آن شامل کاهش اشتها و کاهش وزن است. این علائم با مصرف برخی مواد غذایی خاص تحریک می شوند. اگر شما مبتلا به IBD هستید، ممکن است در خوردن غذا، تردید و اجتناب کنید. درمان بیماری التهابی روده معمولا شامل پشتیبانی تغذیه ای، دارو و در برخی موارد جراحی است.

دیگر علائم بیماری التهابی روده عبارتند از:

• اسهال
• دل درد
• نفخ
• مدفوع خونی
• خستگی

بیماری انسدادی مزمن ریه و کاهش ناگهانی وزن

بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) یک بیماری ریوی پیشرونده است که شامل آمفیزم و برونشیت مزمن است. بسیاری از افراد مبتلا به بیماری انسدادی مزمن ریه، هر دو بیماری را دارند. آمفیزم به آهستگی، به کیسه های هوایی موجود در ریه ها آسیب می رساند، و نفس کشیدن را سخت می کند. برونشیت مزمن باعث التهاب راه های هوایی که هوا را به ریه ها می رساند می شود. این روند باعث ایجاد خلط، سرفه و مسائل و مشکلات تنفسی می شود. بیماری انسدادی مزمن ریه اولیه، خفیف است. بیماری انسدادی مزمن ریه در مراحل پیشرفته تر می تواند باعث کاهش وزن شود. تنفس سخت باعث سوختن کالری زیادی می شود. به گفته کلینیک کلیولند، یک فرد مبتلا به بیماری انسدادی مزمن نسبت به یک فرد سالم و بدون بیماری انسدادی مزمن ریه، ممکن است به ۱۰ برابر کالری بیشتر برای نفس کشیدن نیاز داشته باشد. همچنین همزمانی غذا خوردن و نفس کشیدن، می تواند مشکل باشد. برخی افراد ممکن است علائمی را نشان ندهند، اما علائمی که ممکن است ظاهر شوند عبارتند از:

• تنگی نفس
• خستگی
• تنگی قفسه ی سینه
• سرفه ی خفیف، با یا بدون مخاط

اندوکاردیت و کاهش ناگهانی وزن

اندوکاردیت به معنای التهاب پوشش داخلی قلب (اندوکارد) می باشد. هنگامی که میکروب ها (به طور کلی باکتری ها) وارد جریان خون می شوند و در قلب تجمع پیدا می کنند، اندوکاردیت ایجاد می شود. اکثر افراد مبتلا به اندوکاردیت تب دارند و ممکن است با کاهش اشتها نیز همراهی داشته باشد. افزایش دمای بدن باعث افزایش سوخت و ساز و سوختن چربی بدن می شود که سبب کاهش وزن می گردد. وقوع اندوکاردیت در قلب های سالم نادر است، و با احتمال بیشتری در افرادی که دارای دریچه های قلب آسیب دیده، دریچه های قلب مصنوعی یا نقایص فلبی مادرزادی هستند، رخ می دهد. درمان اندوکاردیت شامل مصرف آنتی بیوتیک و جراحی است.

سایر علائم اندوکاردیت عبارتند از:

• سوفل قلبی
• سرفه، با یا بدون خون
• درد شکم
• درد قفسه ی سینه
• دشواری در تنفس
• عرق شبانه
• کمر درد
• سردرد
• لکه های قرمز یا بنفش بر روی پوست

بیماری سل و کاهش ناگهانی وزن

یکی دیگر از علل کاهش وزن نامعلوم، سل (TB) است که یک بیماری مسری است که معمولا بر ریه ها اثر می گذارد. سل توسط باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس ایجاد می شود. کاهش وزن و کاهش اشتها علایم اصلی بیماری سل هستند، اما دلایل سل به طور کامل شناخته نشده است. سل از طریق هوا منتقل می شود. شما می توانید بدون بیمار شدن سل را دریافت کنید. اگر سیستم ایمنی بدن بتواند با عامل سل مبارزه کند، باکتری غیر فعال خواهد شد. این وضعیت به نام سل نهفته شناخته می شود که با گذشت زمان، می تواند به سل فعال تبدیل شود. سل است که معمولا با یک دوره آنتی بیوتیک برای شش تا نه ماه درمان می شود.

علائم سل عبارتند از:

• سرفه شدید که ۳ هفته یا بیشتر طول می کشد.
• درد قفسه ی سینه
• سرفه ی خونی یا خلطی
• خستگی
• عرق شبانه
• لرز
• تب

برخی از افراد در معرض خطر ابتلا به سل فعال هستند. این افراد شامل کسانی می شود که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند، به خصوص کسانی که دارای ویژگی های زیر هستند:

• وزن کم بدن
• اختلال مصرف مواد
• دیابت
• سیلیکوزیس
• سرطان خون
• بیماری هوچکین
• اچ آی وی
• پیوند عضو

سرطان و کاهش ناگهانی وزن

سرطان یک عبارت کلی برای بیماری هایی است که باعث تقسیم و گسترش سریع سلول های غیر طبیعی می شود. بر اساس نظریه انجمن سرطان آمریکا، یکی از اولین نشانه های سرطان از دست دادن وزن غیر قابل توضیح، به میزان ۱۰ پوند یا بیشتر است. کاهش وزن بیشتر در سرطان پانکراس، ریه، معده و مری معمول است. سرطان التهاب را افزایش می دهد و این التهاب باعث تحلیل عضلات می شود و هورمون های تنظیم کننده اشتها را نیز مختل می کند. یک تومور در حال رشد ممکن است باعث افزایش انرژی در حال استراحت (مقدار انرژی که بدن در حالت استراحت مصرف می کند)شود. بسیاری از بیمار ها می توانند این علائم را ایجاد کنند. گاهی اوقات، سرطان هیچ علامتی ندارد. درمان سرطان، بستگی به نوع سرطان دارد. درمان های معمول عبارتند از: جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی و ایمونوتراپی (استفاده از سلول های بنیادی).

علائم اولیه سرطان شامل موارد زیر است:

• تب
• خستگی
• درد
• تغییرات پوستی

بیماری سلیاک و کاهش ناگهانی وزن

گلوتن پروتئینی است که در گندم و سایر غلات پیدا می شود، اما مبتلایان به بیماری سلیاک نسبت به گلوتن واکنش نشان می دهند. وقتی شما این محصولات را مصرف می کنید، سیستم ایمنی بدن که باید با باکتری ها و سایر میکروب ها مبارزه کند، به سلول های درون روده ی کوچک هجوم می برد.

در این صورت نمی توانید مواد مغذی را جذب کنید و شاهد کاهش وزن ناگهانی خواهید بود. ازجمله عوارض دیگر سردرد، خارش پوست، زخم دهان و درد مفاصل است. فقط پزشک می تواند وجود این حساسیت را تأیید کند. در صورت ابتلا به این بیماری باید رژیم بدون گلوتن را دنبال کنید.

داروها و کاهش ناگهانی وزن

داروهایی که برای درمان بیماری ها مصرف می کنید، ممکن است باعث افزایش سوخت و ساز بدن، سوزاندن کالری بیشتر و کاهش وزن ناگهانی شوند. این داروها شامل داروهای محرک، داروهای شیمی درمانی، داروهای ضد افسردگی و داروهای بیماری دیابت نوع ۲ هستند.اگر با مصرف دارو شاهد کاهش اشتها و وزن تان بودید، با پزشک مشورت کنید.

استرس و کاهش ناگهانی وزن

دیگر علت کاهش وزن ناگهانی، استرس است. از دست دادن وزن بعد از حوادثی مثل بیکار شدن، طلاق یا مرگ عزیزان کاملا طبیعی است. اما وقتی به تغییرات جدید عادت کردید، باید وزن تان به حالت عادی بازگردد. شاید به کمک دوستان و آشنایان و حتی مشاوره با روانشناس نیاز داشته باشید. درصورت ادامه ی کاهش وزن با پزشک مشورت کنید.

بیماری لوپوس و کاهش ناگهانی وزن

بیماری لوپوس زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن، به بافت ها و ارگان های حیاتی حمله می کند. درنتیجه، به خاطر ایجاد حساسیت در سیستم گوارشی و سخت تر شدن عمل جذب مواد مغذی، شاهد کاهش وزن خواهید بود. بنابراین شما زود خسته می شوید و درد مفاصل خواهید داشت. عده ای دچار خارش پوست صورت هم می شوند. پزشک می تواند با تجویز دارو و تنظیم برنامه ی تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی، نشانه های این بیماری را کمتر کند.

بیماری آدیسون و کاهش ناگهانی وزن

در این بیماری، غدد آدرنال، بعضی از هورمون ها به خصوص کورتیزول (هورمون استرس) را کمتر تولید می کنند. عوارض دیگر بیماری شامل حالت تهوع، استفراغ، درد معده و گاهی اوقات اسهال است. این عوارض می توانند باعث بی اشتهایی و علت کاهش وزن ناگهانی شوند. پزشک می تواند با تجویز دارو، هورمون ها را در بدن جایگزین و بیماری را درمان کند.

نارسایی احتقانی قلب و کاهش ناگهانی وزن

کاهش وزن از عوارض نارسایی احتقانی قلب (CHF) است. نارسایی احتقانی قلب، وضعیتی است که قلب نمی تواند به اندازه ی کافی از خون پر شود، یا وضعیتی که قلب می تواند خون را با نیروی کافی پمپ کند، یا هر دو مورد. نارسایی احتقانی قلب ممکن است یک یا هر دو طرف قلب را تحت تاثیر قرار دهد. اگر شما دارای نارسایی احتقانی قلب هستید، سیستم گوارش شما نمی تواند خون کافی دریافت کند و می تواند به تهوع و احساس سیری زودرس منجر شود. علاوه بر این، ممکن است تنفس هنگام غذا خوردن دشوار باشد. التهاب در بافت های آسیب دیده قلب، سوخت و ساز بدن را نیز افزایش می دهد و سبب کاهش وزن ناگهانی می شود. داروهای متعددی برای درمان نارسایی احتقانی قل وجود دارد، از جمله مهارکننده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین، بتا بلوکرها و دیورتیک ها. در برخی موارد ممکن است جراحی ضروری باشد.

علائم نارسایی احتقانی قلب عبارتند از:

• تنگی نفس
• سرفه مداوم
• ورم
• خستگی
• ضربان قلب سریع

از دیگر دلایل کاهش وزن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بیماری سلیاک
• تغییرات در رژیم غذایی یا تغییرات در اشتها
• تغییرات در حس بویایی
• تغییرات در حس چشایی
• بیماری کرون
• دمانس (جنون)
• مشکلات دندانپزشکی
• نارسایی قلبی
• اچ آی وی / ایدز
• هیپرکلسمی (کلسیم بالا)
• هیپوتیروئیدی (کم کاری تیروئید)
• مصرف بعضی داروها
• بیماری پارکینسون
• زخم معده
• سوء مصرف مواد (الکل، کوکائین)
• کولیت اولسراتیو (یک نوع بیماری التهابی روده)

در مقایسه با زنان، مردان دارای نرخ بالاتری در ابتلا به بیماری های زیر هستند:

• اندوکاردیت
• سرطان پانکراس
• سرطان ریه

زنان در معرض خطر بیش تری برای ابتلا به COPD هستند. زنان همچنین ۲ تا ۱۰ بار بیشتر احتمال ابتلا به پرکاری تیروئید و ۲ تا ۳ برابر بیشتر احتمال ابتلا به RA را دارند.

نحوه ی تشخیص

درمورد تشخیص علت کاهش وزن ناخواسته، پزشک نخست با پرس وجو از بیمار به دنبال عوامل زمینه ساز کاهش وزن خواهد گشت. وی سپس یک معاینه جسمی انجام داده و بسته به تشخیص خود آزمایش های بیشتر و بررسی های رادیولوژی را توصیه خواهد کرد.

آزمایشات

آزمایش های خونی که تجویز خواهند شد، بستگی به عوامل زیادی از جمله علائم بیمار دارد. آزمایش هایی که به طور معمول انجام می شوند، شامل موارد زیر هستند:

• شمارش کامل خون (CBC): CBC می تواند مشکلاتی نظیر عفونت و کم خونی را نشان دهد.
• آزمایش عملکرد تیروئید
• آزمایش های عملکرد کبد
• آزمایش های عملکرد کلیه
• قند خون
• آزمایش ادرار
• تست عملکرد کلیه
• آزمایش های تشخیص التهاب: آزمایش های غیراختصاصی ممکن است شامل آزمایش سرعت رسوب گلبول های قرمز (ESR)یا آزمایش پروتئین واکنشی( C (CRPباشند.
• الکترولیت ها: بررسی الکترولیت هایی نظیر سدیم، پتاسیم و کلسیم ممکن است سرنخ هایی درمورد مشکل پنهانی کاهش وزن فراهم کنند.

دیگر آزمایشات

• روش آندوسکوپی مانند آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی (Upper GI Endoscopy) یا کولونوسکوپی (Colonoscopy) می توانند مشکلات احتمالی گوارشی مرتبط با کاهش وزن را نشان دهند.

• اکوکاردیوگرافی (echocardiography ): اکوکاردیوگرافی در تشخیص بسیاری از مشکلات از جمله عفونت های موجود در دریچه های قلب و سطح داخلی قلب( اﻧﺪوﻛﺎردﻳﺖ ﻋﻔﻮﻧی) سودمند است.

بررسی های تصویربرداری

آزمایش های تصویربرداری مفید عبارتند از:

• س تی اسکن قفسه سینه یا شکم (توجه داشته باشید که در یک پرتونگاری معمولی از قفسه سینه (CXR)مشکلاتی مانند سرطان ریه ممکن است تشخیص داده نشود)
• MRI
• پت اسکن (PET Scan): پت اسکن می تواند متاستاز سرطان را نشان دهد.

اهمیت تشخیص علت کاهش وزن

کاهش وزن ناخواسته نه تنها از نظر جستجوی علت اهمیت دارد بلکه از نظر ارتباط آن با سلامتی فرد نیز مهم است. کاشکسی (Cancer Cachexia) (لاغری مفرط)، وضعیت کاهش وزن غیرعمدی در ترکیب با چندین مشکل دیگر است که مستقیما مسئول حدود ۲۰ درصد از مرگ های سرطانی است. حتی درمورد بیماری عروق کرونر نیز مشخص شده است که پیامدهای این بیماری برای افرادی که دچار کاهش وزن ناخواسته می شوند، ۶۲ درصد بدتر است. کاهش وزن ناخواسته با ناخوشی های بیشتر (گسترش و شدت دادن بیماری های مختلف)، مرگ و میر بالاتر و کاهش کیفیت زندگی همراه است.

درمان

درمان کاهش وزن ناخواسته به علت یا علل پنهانی آن بستگی دارد. برخی از علت های کاهش وزن ناخواسته نسبتا نادر بوده و ممکن است برای تعیین علت نیاز به مراجعه مکرر به پزشک داشته باشد.

علت کاهش وزن ناخواسته هرچه که باشد، به محض تایید شدن علت آن باید مورد توجه و درمان قرار گیرد. برای افرادی که دچار سرطان شده اند، (اگر علت کاهش وزن ناخواسته در شما تحت تاثیر عواملی چون سرطان دچار افسردگی شدید هستید یا احساس کردید که تحمل چنین شرایطی برای شما سخت شده است می توانید به مراکز روان درمانی و مشاوره روانی مراجعه نمایید. درمان کاهش وزن می تواند به افراد کمک کند که درمان های مرتبط با علت پنهانی کاهش وزن را تحمل کنند.

​

در مورد افزایش وزن ناگهانی چه می دانید؟