افزایش وزن ناگهانی زمانی اتفاق می افتد که بدون اضافه کردن مقدار غذایی که می خوردید و کاهش فعالیت فیزیکی، وزن تان بالا برود. در افزایش وزن ناگهانی شما قصد بالا بردن وزن تان را ندارید، اما این اتفاق در هر صورت می افتد. چاقی ناگهانی اغلب به دلیل احتباس مایعات در بدن، رشد غیرطبیعی، یبوست و یا بارداری به وجود می آید. اضافه وزن ناگهانی می تواند موقتی، دائمی و یا سریع باشد. افزایش وزن ناگهانی سریع ممکن است به دلیل عوارض دارویی نیز باشد. در اکثر کسانی که اضافه وزن ناگهانی را تجربه می کنند، خطری آنها را تهدید نمی کند اما بعضی از افراد با مشکلاتی مواجه می شوند.در اینجا دلایلی که خارج از تصور شما هستند و وزن تان را بدون این که بخواهید، افزایش می دهند را مرور کنید:
افزایش وزن ناگهانی چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک در مورد علائم، سبک زندگی و تاریخچه پزشکی شما چندین سؤال خواهد پرسید. او همچنین ممکن است یک نمونه خون بگیرد تا سطح هورمون، عملکرد کلیه، عملکرد کبد و سایر علائم سلامتی را بررسی کند که می تواند مشکلات پزشکی را نشان دهد.آزمایش تصویربرداری مانند سونوگرافی، فیلم ساده اشعه X ،MRI یا سی تی اسکن ممکن است لازم باشد.
گزینه های درمانی برای افزایش وزن ناگهانی
روش های مختلفی برای درمان افزایش وزن غیر عمد وجود دارد. بهترین روش درمانی بستگی به علت افزایش وزن دارد.اگر علت عدم تعادل هورمونی باشد، پزشک ممکن است داروهایی برای ایجاد تعادل در سطح هورمون شما تجویز کند. این داروها بستگی به این دارد که چه هورمون هایی تحت تأثیر قرار می گیرند. این داروها اغلب در طولانی مدت استفاده می شوند.اگر دارویی که مصرف می کنید دلیل این مشکل باشد، پزشک معالج درمان های جایگزین را توصیه می کند.
افزایش ناگهانی وزن و دیابت
اگر بدن تان به انسولین مقاوم شده باشد، می تواند شما در شرایط ابتلا به دیابت قرار دهد، این مقاوت انسولینی می تواند باعث افزایش وزن به خصوص در نواحی دور کمر شود، اگر دچار افزایش وزن ناگهانی شدید با پزشک مشورت کنید تا این مورد را بررسی کند.
افزایش ناگهانی وزن و افسردگی
بسیاری از داروهای ضد افسردگی باعث افزایش وزن می شوند بنابراین اگر افسرده هستید، شاید شاهد افزایش بین 5 تا 15 پوند از وزن تان باشید. البته بسیاری از مبتلایان به افسردگی نیز، حتی اگر دارویی مصرف نکنند دچار افسردگی می شوند و به گفته دانشمندان، احساس افسردگی، غم و اندوه و تنهایی خود عامل مهمی برای ابتلا به چاقی است.
افزایش ناگهانی وزن ناشی از مصرف برخی داروهای خاص
بسیاری از داروها خاصیت افزایش وزن دارند و لیست آنها بسیار طولانی است. مصرف داروهای ضد سرطان، داروهای هورمون درمانی جایگزین، استروئیدها، بتابلوکرها برای بیماریهای قلبی و فشار خون، داروهای ضد تشنج، داروهای سرطان سینه مانند تاموکسیفن، برخی از درمان ها برای آرتریت روماتوئید، و حتی برخی از داروهای میگرن و سوزش سر دل، می توانند شما را چاق کنند. با پزشک تان مشورت کنید. شاید او بتواند درمان های جایگزین را بدون عوارض جانبی خاص مانند چاقی به شما پیشنهاد کند.
افزایش ناگهانی وزن ناشی از ابتلا به یبوست
مشکلات گوارشی از جمله فعالیت آهسته روده ها منجر به افزایش وزن می شود. در حالت ایده آل زمانی که شما غذا می خورید، یک ساعت بعد یا بیشتر، روده شما حرکت می کند. فعالیت روده ها و عمل دفع برای یک یا دو بار در روز، ایده آل است اما اگر شما به طور منظم دچار یبوست هستید، کم آب می نوشید، فیبر کم مصرف می کنید و ... در معرض ابتلا به چاقی قرار خواهید گرفت.
افزایش ناگهانی وزن ناشی از عدم مصرف برخی مواد مغذی
کمبود منیزیم، کمبود آهن و یا کمبود ویتامین دی، سیستم ایمنی بدن شما را تحت تاثیر قرار می دهد، میزان انرژی را کم می کند و متابولیسم شما را به گونه ای آهسته می کند که به سمت چاق شدن می روید. این در حالی است که مصرف بادام، برنج، شیر، اسفناج، قرار گرفتن در معرض نور خورشید، و ... همگی در رفع این کمبودهای غذایی موثرند و شما را از اضافه وزن نجات می دهند.
افزایش ناگهانی وزن ناشی از ترک سیگار
اگر به تازگی دست از سیگار کشیده اید، ممکن است متوجه افزایش وزن تان شوید. در میان افرادی که برای اولین بار سیگار را ترک می کنند، افزایش وزن ناگهانی تقریباً رایج است. این افراد به دلیل تغییر فعالیت آنزیم ها در بدن پُرخوری می کنند.خبر خوب این که راه هایی برای غلبه بر اضافه وزن ناشی از ترک سیگار وجود دارد. انجمن قلب آمریکا پیشنهاد می کند، انجام فعالیت های بدنی زیاد، مشغول ماندن، نوشیدن آب فراوان و خوردن میوه جات و سبزیجات زیاد همراه با ترک سیگار از افزایش وزن جلوگیری می کند.
افزایش ناگهانی وزن ناشی از استرس مزمن
استرس نیز از جمله مواردی است که سبب افزایش وزن و چاقی می شود. در واقع استرس ضربه سختی به سلامت می زند و باعث رفتارهای ناسالمی از جمله پرخوری می شود. استرس مخصوصا در میان افراد چاق و دارای اضافه وزن بسیار دیده می شود. ارتباط بین استرس و چاقی به صورت عمده در هورمون ها نهفته است، مخصوصا در هورمون استرس کورتیزول. وقتی سطح هورمون ها بالا می ماند، که کورتیزول را هم شامل می شود، در نتیجه اشتها افزایش پیدا می کند. وقتی فرد دچار استرس، اضطراب و افسردگی می شود رو به غذا خوردن های احساسی می کند تا خود را التیام دهد در نتیجه وزن فرد افزایش می یابد.
افزایش ناگهانی وزن ناشی از سندرم تخمدان پلی کیستیک
افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) ممکن است دریابند که در قسمت میانی بدن خود دچار افزایش وزن شده اند. PCOS باعث می شود تخمدان ها به طور غیر طبیعی هورمون های جنسی مردانه تولید کنند.
علائم دیگر PCOS عبارتند از:
- قاعدگی نامنظم
- رشد موهای زائد در پشت، سینه یا شکم
- نازک شدن مو یا ریزش مو
- آکنه
- قطعات تیره پوست اطراف زیر بغل، سینه یا گردن
اگرچه درمانی برای PCOS وجود ندارد، پزشک می تواند تغییر در شیوه زندگی مانند ورزش بیشتر و خوردن یک رژیم غذایی سالم را توصیه کند که ممکن است علائم را کاهش دهد. داروهای هورمونی همچنین می توانند به کنترل علائم کمک کنند. با مراجعه به متخصص زنان میتوان از احتمال ابتلا به این بیماری اطمینان پیدا کرد.
افزایش ناگهانی وزن ناشی از نارسایی قلبی
افزایش سریع وزن یا تورم در مناطق خاص بدن می تواند به دلیل احتباس مایعات باشد و ممکن است نشانه نارسایی قلبی باشد.
طبق گزارش انجمن قلب آمریکا، افزایش وزن بیش از ۲-۳ پوند (حدود ۱ تا ۱.۵ کیلوگرم) طی ۲۴ ساعت یا ۵ پوند (حدود ۲.۵ کیلوگرم) در هفته می تواند نشانه نارسایی قلبی باشد.
با این حال، توجه به این نکته ضروری است که وزن یک شخص معمولاً در طول روز چند پوند در نوسان است. اگر وزن آن ها به حالت عادی برگردد و علائم دیگری نداشته باشند، افزایش موقت می تواند ناشی از نفخ طبیعی و احتباس مایعات باشد.اگر خون به آرامی به قلب رفته و برگردد، بر عملکرد سایر ارگان های اصلی بدن تأثیر می گذارد. در نتیجه مایعات در بافت ها جمع می شوند و این باعث افزایش وزن و تورم می شود.افزایش وزن ناگهانی به علت مشکلات قلبی می تواند همراه با تورم در ناحیه های زیر باشد:
- ناحیه معده
- مچ پا
- ساق پا
- کف پا
بارداری و افزایش وزن ناگهانی
یکی از شایع ترین دلایل افزایش وزن غیر عمد، بارداری است. اما بسیاری از خانم ها برای حمایت از رشد کودک عمداً بیشتر غذا می خورند. در دوران بارداری، بیشتر خانم ها با بزرگ شدن کودک وزن می گیرند.این وزن اضافی شامل کودک، جفت، مایع آمنیوتیک، افزایش خون رسانی و رحم بزرگ است.
تغییرات هورمونی و افزایش وزن ناگهانی
به طور معمول در سنین ۴۵ تا ۵۵ سالگی، زنان وارد مرحله ای به نام یائسگی می شوند.در طی سال های باروری یک زن، استروژن که یکی از هورمون های مسئول تنظیم قاعدگی و تخمک گذاری می باشد، شروع به کاهش می کند.پس از وقوع یائسگی، میزان استروژن برای تحریک قاعدگی کافی نیست.کاهش استروژن می تواند باعث شود زنان در یائسگی، افزایش وزن در ناحیه شکم و باسن را تجربه کنند. گذشته از تغییرات هورمونی یائسگی، زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) نیز ممکن است افزایش وزن داشته باشند.تغییرات هورمونی در سال های میانسالی همچنین می تواند باعث کند شدن متابولیسم و در نتیجه افزایش وزن شود.سایر شرایط پزشکی که روی سطح هورمون تأثیر می گذارد می تواند باعث افزایش وزن در هر دو جنس شود. که شامل:
- کم کاری تیروئید
- افزایش تولید کورتیزول (هورمون استرس)، مثل سندرم کوشینگ
- افزایش تولید آلدوسترون
- قاعدگی
افزایش وزن دوره ای اغلب به دلیل چرخه قاعدگی است. ممکن است زنان در طول قاعدگی خود، احتباس آب و نفخ را تجربه کنند. تغییر سطح استروژن و پروژسترون ممکن است باعث افزایش وزن شود. معمولاً این افزایش وزن چند پوند است. (هر پوند حدود ۴۵۰ گرم است)
این نوع افزایش وزن با پایان یافتن دوره قاعدگی در ماه فروکش می کند. اغلب ماه بعد از شروع دوباره قاعدگی و گاهی اوقات در هنگام تخمک گذاری، دوباره ظاهر می شود.
احتباس مایع و افزایش وزن ناگهانی
افزایش سریع وزن غیر قابل توضیح ممکن است نتیجه احتباس مایعات باشد. که منجر به تجمع مایعات، همچنین به عنوان ادم شناخته می شود که می تواند باعث تورم اندام، دست، پا، صورت یا شکم شود.افراد مبتلا به نارسایی قلبی، بیماری کلیوی، بیماری کبد یا افرادی که داروهای خاصی مصرف می کنند ممکن است این نوع افزایش وزن را تجربه کنند.شما همیشه باید افزایش سریع یا قابل توجه وزن و احتباس مایعات را به پزشک خود گزارش دهید، حتی اگر علائم دیگری وجود نداشته باشد.
نشانه ها و علائم چاقی ناگهانی چیست؟
بسته به علت اضافه وزن ناگهانی، نشانه ها و علائم آن متفاوت است. ناراحتی، درد و نفخ معده می تواند از علائم چاقی ناگهانی باشد. ممکن است در ناحیه شکم، بازوها، پاها و دست ها احساس تورم کنید. اگر علائم زیر را داشتید، هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید. زمانی که این نشانه ها با افزایش وزن سریع همراه شوند، ممکن است هشدار دهنده ی موقعیتی خطرناک باشند:
- تب
- حساسیت پوستی
- سختی در تنفس
- تپش قلب
- عرق کردن
- تغییر در دید
- افزایش وزن سریع.
- اگر اضافه وزن ناگهانی با علائم زیر همراه شود، خطر سلامتی شما را تهدید می کند. اما اگر اضافه وزن با نشانه های زیر باشد، خطری شما را تهدید نمی کند:
- بیشتر غذا خورن
- چرخه قاعدگی
- یائسگی
- کند شدن متابولیسم بدن با بالا رفتن سن
- کم شدن فعالیت فیزیکی
- احتباس آب به دلیل کمبود آب در بدن و یا وجود نمک اضافی
- استرس، افسردگی و نگرانی کمبود خواب