نمک اپسوم یا نمک حمام که با نام «منیزیم سولفات» نیز شناخته می شود، ترکیبی شیمیایی است که از منیزیم، گوگرد و اکسیژن تشکیل شده است. این نمک نامش را از شهری در انگلستان به نام اپسوم می گیرد؛ این نمک ابتدا در آنجا کشف شد. نمک حمام برخلاف نامش ترکیبی کاملا متفاوت از نمک خوراکی (نمک طعام) است. در واقع، واژۀ «نمک» در نمک اپسوم به خاطر ساختار شیمیایی آن است.
نمک اپسوم چیست ؟
در حدود 1500 سال پیش، به کمک عناصری از قبیل منیزیم و سولفات، نمکی به نام نمک اپسوم تولید گردید. بر خلاف تصور خیلی ها این نمک مناسب برای خوردن نمی باشد و به صورت موضعی معمولا مورد استفاده قرار می گیرد نمک اپسوم و یا همان منیزیم سولفات می تواند به درمان بسیاری از بیماری ها کمک کند و اغلب هم خانم هایی که با این نوع از نمک آشنایی دارند از آن به عنوان یک تسکین دهنده درد های عضلانی و اسکراپ های لایه بردار پوست استفاده می کنند تا هم جوانی را به پوست خود بازگردانده و هم اینکه درد ها را از خود دور نمایند.
خواص نمک اپسوم آنقدر زیاد و متعدد می باشد که اغلب شرکت ها و کارخانه های تولید کننده لوازم آرایشی و بهداشتی، در تهیه و آماده سازی برخی از محصولات جوانسازی خود، نمک اپسوم را به کار می گیرند درست است که نمک اپسوم مناسب برای خوردن نمی باشد اما نمونه هایی از آن در بازار هم وجود دارد که امکان میل نمودن آن را توسط مصرف کنندگان فراهم می نماید.
ورزشکاران معمولا از نمک اپسوم برای درمان گرفتگی عضلات استفاده می کنند، در حالی که باغبان از آن برای رشد بیشتر گیاهان خود بهره می برند. نمک اپسوم دارای تاریخچه ای طولانی در کاربرد و منافع اش در سلامتی، زیبایی، تمیز کردن خانه و باغبانی است. این ماده اوایل از آب معدنی تهیه شد در حالی که امروز عمدتا از عملیات استخراج معادن به دست می آید.
طرز تهیه نمک اپسوم
به طور کلی نمک اپسوم یا سولفات منزیم از واکنش شیمیایی سولفوریک اسید با منزیم اکسید یا منیزیم کربنات و یا دی هیدراته کردن سولفات منزیم آب دار به دست می آید. همچنین طرز تهیه نمک حمام به صورت طبیعی نیز امکان پذیر است. در حال حاضر کارخانه ها و مکان های مختلفی به تهیه نمک اپسوم می پردازند. لذا این نمک به آسانی در دسترس و قابل تهیه است.
کاربرد نمک اپسوم
با توجه به هدف و نوع کاربرد نمک حمام، استفاده از آن می تواند روش ها و نکات مختلفی داشته باشد. در ادامه به بیان نحوه استفاده از نمک اپسوم در راستای مصارف مختلف آن، اشاره خواهیم کرد.
رایج ترین استفاده از نمک حمام ، استفاده از آن به عنوان نمک حمام می باشد. برای استفاده از نمک حمام در حمام، ابتدا درون وان، آب گرم بریزید. سپس دو فنجان نمک حمام را درون وان حمام ریخته و وارد آن شوید. به مدت ۱۰ تا ۱۲ دقیقه درون وان قرار گرفته، سپس خارج شوید. برای تأثیر گذاری حس آرامش بیشتر، می توانید از مقداری نمک دریا و یا روغن های گیاهی نیز استفاده نمایید. همچنین می توانید مقداری از گل ها و یا گیاهانی نظیر اسطوخودوس، لیمو، نعنا، پرتقال و … برای ایجاد رایحه مناسب و استفاده از خواص درمانی آن ها بهره گیرید.استفاده از نمک اپسوم در حمام، به شادابی و طراوت پوست، کاهش درد عضلات و همچنین داشتن خواب بهتر کمک می نماید.
فواید نمک اپسوم چیست؟
بسیاری از افراد ازجمله برخی متخصصان سلامت معتقدند نمک اپسوم خاصیت درمانی دارد و می تواند درمان جایگزین برای برخی بیماری ها باشد. در ادامه به شما می گوییم فواید نمک اپسوم چیست و این نمک چه کاربردهایی می تواند داشته باشد.
۱. تأمین منیزیم
منیزیم چهارمین مادهٔ معدنی فراوان در بدن است. نخستین مادهٔ معدنی در این فهرست، کلسیم است. منیزیم در بیش از ۳۲۵ واکنش بیوشیمیایی قلب و دستگاه عصبی دخالت دارد.بسیاری از افراد مقدار کافی منیزیم مصرف نمی کنند. حتی درصورت مصرف مقدار کافی آن، برخی عوامل ضدتغذیه ای مانند فیتات و اگزالات می توانند در جذب آن اختلال ایجاد کنند.
درحالی که منیزیم سولفات دارای ارزشی مانند مکمل های غذایی خوراکی منیزیم است، برخی افراد مدعی اند منیزیم از طریق آب تنی با نمک اپسوم، بهتر از مصرف خوراکی آن جذب می شود. البته این ادعا بر پایۀ شواهد علمیِ موجود نیست.
طرفداران استفاده از نمک حمام به یک نظریه در یک مطالعهٔ منتشرنشده اشاره می کنند. این مطالعه بر روی ۱۹ فرد سالم انجام گرفت. نویسندگان این مطالعه می گویند سطح منیزیم خون همهٔ شرکت کنندگان به جز سه نفر پس از قرار گرفتن در آب دارای نمک اپسوم افزایش یافت. بااین حال، هیچ آزمون آماری ای برای اثبات این ادعا انجام نگرفت و در این آزمون گروه شاهد وجود نداشت.نتایج این مطالعه بی پایه و بسیار پرسش برانگیز بوده است.محققان اتفاق نظر دارند که منیزیم از طریق پوست جذب نمی شود، دست کم در مقادیری که از جنبهٔ علمی معنادار باشد.
۲. کمک به خوابیدن و کاهش استرس
مقدار کافی منیزیم برای کمک به خواب و کنترل استرس ضروری است: احتمالا به این خاطر که منیزیم به مغز کمک می کند پیام رسان های عصبی مؤثر در خوابیدن و کاهش استرس تولید کند.همچنین منیزیم می تواند به بدن در تولید «ملاتونین» کمک کند؛ هورمون ملاتونین به خوابیدن کمک می کند.
پایین بودن سطح منیزیم ممکن است اثرات منفی بر کیفیت خواب و استرس داشته باشد. برخی افراد مدعی اند که حمام نمک اپسوم می تواند با کمک به جذب منیزیم توسط پوست، این اثر را خنثی کند.البته ممکن است تأثیر آرام بخش حمام نمک اپسوم به خاطر آب گرم نیز باشد.
۳. کمک به بهبود یبوست
منیزیم اغلب برای درمان یبوست استفاده می شود. به نظر می رسد منیزیم در بهبود یبوست مؤثر باشد؛ زیرا باعث هدایت آب به رودهٔ بزرگ می شود؛ این امر به دفع راحت تر مدفوع و درمان یبوست کمک می کند.
بیشتر منیزیمی که از طریق خوراکی برای بهبود یبوست استفاده می شود، به شکل منیزیم سیترات و منیزیم هیدروکسید است. بااینکه احتمالا مصرف نمک حمام در بهبود یبوست مؤثر است، ولی هنوز در این زمینه مطالعات کافی صورت نگرفته است. با این تفاصیل، سازمان غذا و داروی آمریکا نمک اپسوم را جزء ملین های تأییدشده قرار داده است.
نمک اپسوم را می توان بر اساس دستورالعمل روی بسته با آب ترکیب کرد و به شکل خوراکی مصرف نمود. بزرگ سالان باید معمولا ۲ تا ۶ قاشق چای خوری (۱۰ تا ۳۰ گرم) نمک حمام را در حداقل ۲۳۷ میلی لیتر آب حل کنند و بلافاصله در یک نوبت مصرف کنند. خاصیت ملین نمک اپسوم از ۳۰ دقیقه تا ۶ ساعت پس از مصرف بروز می کند.
همچنین باید بدانید که نمک حمام می تواند عوارض جانبی ناخوشایندی مانند نفخ و اسهال را نیز به دنبال داشته باشد.
از این نمک تنها باید در موارد خاص به عنوان ملین استفاده بشود. نمک اپسوم برای درمان درازمدت یبوست مناسب نیست.
۴. تقویت عملکرد ورزشی و کمک به بهبود آسیب ها
برخی افراد مدعی اند که حمام نمک اپسوم می تواند از سوزش عضلات بکاهد و به بهبود گرفتگی عضلات کمک کند؛ هر دوی این موارد بر عملکرد ورزشی افراد و تقویت آن تأثیر می گذارند. این در حالی است که احساس آرامش پس از حمام گرم می تواند به بهبود درد عضلات کمک کند، ولی هیچ شواهدی وجود ندارد که افراد قادر به جذب منیزیم از طریق پوست شان باشند. از آن سو، مکمل های خوراکی منیزیم می توانند به طور مؤثر علائم کمبود منیزیم را جبران کنند.
ورزشکاران در معرض کمبود منیزیم قرار دارند؛ بنابراین متخصصان تغذیه اغلب توصیه می کنند که آنها برای حفظ سلامت شان مکمل های خوراکیِ منیزیم مصرف کنند.
باوجود اینکه منیزیم قطعا برای ورزشکاران ضروری است، ولی تأثیر حمام نمک اپسوم برای آنها به خوبی موردمطالعه قرار نگرفته است. این فواید احتمالی تا حد زیادی براساس باورهای اثبات نشده هستند.
۵. کاهش درد و ورم
یکی دیگر از ادعاهای رایج دربارهٔ این نمک، تأثیر آن در کاهش درد و ورم است.بسیاری از افراد مدعی اند که حمام نمک اپسوم می تواند علائم فیبرومیالژیا و التهاب مفاصل را بهبود بدهد. به نظر می رسد منیزیم چنین تأثیراتی در بدن داشته باشد؛ زیرا بسیاری از مبتلایان به فیبرومیالژیا و التهاب مفصل دچار کمبود این مادهٔ معدنی هستند.
در یک مطالعه بر روی ۱۵ زن مبتلا به فیبرومیالژیا نتیجه گیری شد که استفاده از کلرید منزیم بر روی پوست می تواند در کاهش علائم مؤثر باشد. بااین حال، این مطالعه بر اساس پر کردن پرسش نامه ها انجام گرفت و فاقد گروه شاهد بود؛ بنابراین باید به نتایج آن با دید شکاکانه نگاه کرد.
عوارض جانبی نمک اپسوم چیست؟
بااینکه نمک حمام به طور کلی بی خطر است، ولی ممکن است برخی عوارض جانبی منفی براثرِ مصرف نادرست آن بروز کند؛ این علائم فقط درصورت مصرف خوراکی آن بروز می کنند.
اول از همه، منیزیم سولفات موجود در این نمک خاصیت ملین دارد؛ بنابراین مصرف آن می تواند موجب اسهال، نفخ یا ناراحتی معده بشود. اگر می خواهید نمک حمام را به عنوان ملین مصرف کنید، حتما آن را با مقدار زیادی آب بنوشید تا عوارض منفی گوارشی اش کاهش بیابد.
علاوه براین هیچ گاه بدون مشورت پزشک بیش از مقدار توصیه شدهٔ نمک اپسوم را مصرف نکنید. در برخی موارد بیش مصرفی (اُوردوز) با منیزیم گزارش شده است که در آن افراد از مقدار زیادی نمک اپسوم استفاده کرده اند. از علائم رایج آن می توان به حالت تهوع، سردرد، سرگیجه و قرمزی پوست اشاره کرد.
در موارد بسیار شدید، بیش مصرفی منیزیم می تواند به بروز مشکلات قلبی، کما، فلج و حتی مرگ بینجامد؛ البته احتمال بروز این پدیده تا زمانی که از مقادیر توصیه شدهٔ آن استفاده بکنید، بعید است.