موم زنبور عسل یک ماده طبیعی است که توسط زنبور های عسل کارگر از غده های موجود در زیر شکم آن ها ترشح می شود. امروزه کاربرد موم در مصارف پزشکی و درمانی، مورد توجه بسیاری از دانشمندان قرار گرفته است.
موم عسل از حدود یازدهمین روز تا هنگامی که زنبور ها برای جمع آوری شهد به پرواز درمی آیند، به وسیله کارگران هنگامی که آن ها تغذیه لارو ها را متوقف می سازند، تولید می شود. موم زنبورعسل معجزه زنبور عسل است. شانه از هیچ چیز ساخته نشده است و به عنوان یک خانه، یک مهد کودک و یک انبار غذا سرو می شود. در طول هزاره ها، زنبور ها فهمیده اند که با ساختن شانه های خود به صورت شش ضلعی، شانه ها بیشترین مقدار عسل را نگه می دارند و به حداقل موم احتیاج دارند.
از نظر علمی، موم زنبور عسل یک ماده طبیعی است که توسط زنبور های عسل کارگر از غده های موجود در زیر شکم آن ها ترشح می شود. این موم ترشح شده به عنوان مقیاس موم زنبور عسل شناخته شده است. یک مقیاس موم تقریباً ۳ میلی متر قطر و ضخامت ۱/۱۰ میلی متر است.
تاریخچه موم
فواید موم عسل از زمان های قبل از تاریخ، مورد استفاده انسان بوده است. مصری های قدیم در 4200 سال قبل از میلاد مسیح، زنبورعسل را نگهداری کرده و موم آن را برای ساختن قالب، برای نوشتن و همچنین برای مومیائی کردن و محفوظ کردن اجساد مرده هایشان بکار می برده اند.
موم زنبور عسل در طب سنتی چه کاربردی دارد؟
موم زنبور عسل در طب سنتی به نسبت ۱۰ تا ۲۰ درصد با پمادها ترکیب و مورد استفاده قرار می گیرد، این پمادها به سبب انعطاف پذیری بالا و داشتن ویتامین A اثرات مطلوبی روی قسمت های آسیب دیده پوست دارند. وقتی دمای موم با گرمای بدن بالا می رود، این ماده فعال می شود. همچنین موم وجوه مشترکی با چربی ها دارد، به طوری که کاربرد آن را در بیماری های پوست بی خطر می کند.
کاربرد موم در زمان رومیان
رومیان قدیم از موم زنبورعسل در کوزه گری، رنگرزی و نساجی استفاده می کرده اند. انواع عروسک های مومی از معابد یونانیها و رومیان قدیم یافت شده، کاربرد موم زنبور عسل برای تامین روشنایی از زمان های بسیار قدیم خصوصاً در مصر بسیار رایج بوده است.
کاربرد موم در زمان یونانیان
برای اولین بار شمع توسط یونانیها با به کار گیری نخ کتانی و موم زنبور عسل ساخته شد و برای تولید و تامین روشنایی از آن استفاده گردید.کاربرد موم زنبورعسل آنقدر فراوان گردید که کم کم تولیدات آن نتوانست جوابگوی صنایع مختلف باشد، به طوری که امروزه کمتر صنعتی است که از موم به نحوی استفاده نکند.
موم از نظر صرفه اقتصادی
لازم به ذکر است که چون تولید موم زنبورعسل بسیار گران می باشد و از طرف دیگر منابع دیگری مانند مومهای گیاهی، حیوانی و مصنوعی برای تولید سایر انواع موم وجود دارد، امروزه در صنعت بیشتر از مومهای غیر از موم زنبورعسل استفاده می شود. ولی آنچه که حائز اهمیت بوده این است که یکی از راه های عمده استفاده از موم زنبورعسل در صنعت زنبورداری می باشد و هیچ نوع مومی کیفیت و مرغوبیت موم خالص زنبور عسل را برای این صنعت ندارد.
کاربرد موم
موم زنبور عسل تاریخ بسیار غنی دارد و دارای کاربرد های بسیار گسترده تری نسبت به سایر محصولات زنبور عسل است. در گذشته، موم زنبور عسل به ویژه برای شمع سازی بسیار ارزشمند بود، زیرا از نقطه ذوب بالاتری نسبت به بسیاری از موم های دیگر برخوردار بود، بنابراین شمع ها در هوای گرم به صورت قائم باقی می ماندند. موم زنبور عسل همچنین برای مدل سازی و ریخته گری مورد مصرف قرار می گرفت. اما امروزه کاربرد موم در مصارف پزشکی و درمانی، مورد توجه بسیاری از دانشمندان قرار گرفته است.
رنگ موم
موم زنبور عسل که بیشتر مردم با آن آشنا هستند دارای رنگ زرد طلایی روشن است. این رنگ زیبا، از گرده و بره موم حاصل می شود که به طور طبیعی موم زنبور عسل را لکه دار می کند. اگر مقادیر زیادی روغن گرده و بره موم در موم زنبور عسل وجود داشته باشد، حتی می تواند به قهوه ای تیره تبدیل شود.
خواص موم عسل برای سلامتی
از موم عسل به عنوان غلیظ کننده، امولسیفایر و سفت کننده در لوازم آرایشی و ماده ای معطر در صابون ها و عطرها استفاده می کنند. موم سفید و موم عسل خالص نیز برای درخشان و براق کردن قرص ها کاربرد دارد. از موم زنبورعسل برای مهار کلسترول بالا و درد و درمان عفونت های قارچی پوست، اسهال، سکسکه و زخم معده استفاده می کنند. البته برای تأیید کاربردهای درمانی موم زنبورعسل پژوهش علمی معتبری انجام نشده است و به شواهد بیشتری نیاز داریم. در ادامه برخی از کاربردهای موم عسل را توضیح می دهیم.
- بهبود وضعیت پارگی های کوچک در پوشش مقعد (شقاق مقعدی) : استفاده از مخلوط موم زنبورعسل، عسل و روغن زیتون در ناحیه آسیب دیده به مدت ۱۲ ساعت، درد، خون ریزی و خارش ناشی از شقاق مقعدی را کاهش می دهد.
- تسریع بهبود سوختگی : استفاده از گاز پانسمان همراه با مخلوطی از موم عسل، روغن زیتون و شنگار (alkanna) برای سوختگی های درجه دو، بهبودی را تسریع می کند و زمان بستری شدن در بیمارستان را کاهش می دهد. بر اساس پژوهش های اولیه، استفاده از نوعی کرم موم زنبورعسل خاص می تواند خارش ایجادشده در هنگام بهبود سوختگی را کاهش دهد.
- کاهش علائم بثورات ناشی از بستن پوشک : استفاده از ترکیب موم، عسل و روغن زیتون در منطقه آسیب دیده روزی ۴ مرتبه به مدت ۷ روز، علائم بثورات ناشی از بستن پوشک را کاهش می دهد.
- تسکین هموروئید یا بواسیر : استفاده از ترکیب موم، عسل و روغن زیتون به مدت ۱۲ ساعت در ناحیه آسیب دیده، درد و خون ریزی و خارش ناشی از هموروئید را کاهش می دهد.
- تسریع بهبودی التهاب و زخم های داخل دهان (موکوزیت دهان): استفاده از ترکیب عسل، روغن زیتون، عصاره بره موم و موم عسل روی زخم های دهانی شدید ناشی از درمان سرطان به تسریع بهبودی کمک می کند. البته ممکن است استفاده از این ترکیب برای افراد مبتلا به زخم های متوسط مؤثر نباشد. همچنین ممکن است استفاده از عسل به تنهایی بهتر از این ترکیب باشد.
- درمان عفونت قارچی پوست (Ringworm) : استفاده از ترکیب موم، عسل و روغن زیتون در ناحیه آسیب دیده به مدت ۴ هفته و روزی ۳ بار موجب بهبود عفونت قارچی پوست می شود.
- تسکین خارش کشال (Jock itch) یا تینیا کروریس (tinea cruris) : استفاده از ترکیب موم، عسل و روغن زیتون در ناحیه آسیب دیده ۳ بار در روز به مدت ۴ هفته موجب بهبود خارش کشال می شود.
- بهبود عفونت قارچی تینه آ وِرسیکالر (Tinea versicolor) : استفاده از ترکیب موم، عسل و روغن زیتون روی ناحیه آسیب دیده روزی ۳ بار به مدت ۴ هفته موجب بهبود نوعی عفونت قارچی پوستی به نام تینه آ ورسیکالر می شود.موم عسل می تواند به کاهش سطح کلسترول یا سایر چربی ها (لیپیدها) در خون (هیپرلیپیدمی)، جلوگیری از عفونت و محافظت از معده در برابر زخم های ناشی از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) کمک کند.
فواید موم عسل برای پوست صورت
چه چیزی موم را برای پوست مناسب می کند و چگونه می توانید از آن استفاده کنید؟
- به خاطر داشتن ویتامین A برای رشد طبیعی سلولهای پوست مناسب است.
- با افزودن کمی گلاب به موم می توان از آن برای التیام و ضدعفونی سطح پوست و دهان استفاده کرد.
- در بسیاری از محصولات مراقبت از پوست مورد استفاده قرار می گیرد زیرا همزمان با ایجاد یک لایه محافظتی روی پوست، اجازه تنفس پوستی را هم می دهد.
- به دلیل خواص ضد باکتریایی ، دارای سابقه طولانی برای برخی از عارضه های پوستی از جمله درمان سوختگی و زخم ها بوده است.
- امروزه برای تسکین علائم برخی از بیماری های پوستی مانند پسوریازیس و اگزما استفاده می شود.
- یک لایه بردار طبیعی است که برای از بین بردن سلول های مرده پوست بسیار مناسب است.
- دفعه دیگر که لب هایتان خشک شد موم عسل را امتحان کنید. فقط کافی است موم را با روغن نارگیل مخلوط کرده و بعد روی لب های خود بمالید.
- می تواند یک لایه محافظتی بر روی پوست ایجاد کند. که رطوبت را جذب کند و به عنوان یک آبرسان طبیعی برای پوست عمل نماید.
عوارض جانبی موم زنبورعسل
در موم زنبورعسل معمولا مقداری گرده گل، بره موم و گاها نان زنبورعسل مشاهده می شود. بسیاری از افراد به فرآورده های زنبورعسل و یا شاید یکی از این محصولات حساسیت داشته باشند. پس بهتر است قبل از مصرف موم زنبور و یا هر محصول دیگری از زنبور عسل، مطمئن شوند که آیا دارای واکنش های آلرژیک به موم زنبور هستند یا خیر؟
خواص بتاکاروتن برای سلامتی چیست؟
