چوبک که به زبان آذری چوغان گفته میشود عبارت از ریشه های سخت و استخوانی با پوسته ضخیم دارای شیارهای طولی برنگ متمایل به زرد و قسمت داخلی سفید رنگ است که طعمی تلخ داشته و در آب ایجاد کف غلیظ پایدار می نماید . این ریشه ها اکثرا از گیاه چوبک یا اسپرون بنام علمی: Acanthophyllum squarrosum Boiss از تیره میخک ( Caryophyllaceae) و یا گونه ها ی دیگری از جنس آکانتوفیلوم می باشند که گیاهانی تیغ دار و کوسنی شکل هستند . درختچه ای کوچک است پوست آن به رنگ کبود صاف یا کمی کرکدار برگهایش کشیده نوک تیز و گلهایش در مجموعه ای در روی یک پایک بلند قرار دارد. نام های دیگر آن چوبک اشنان، چوبه، اسپرون، آذربو، چوبک، فلار، گلیم شوی، غاسول، عرطنیثا، عرطنیثه، صابونیه، سطرونیون، فول العرب و صابونی می باشد.
این گیاه دارای خواص بسیاری است اگر دو تا سه گرم از آن را در یک لیوان آب جوش دم کنید و آب صاف کرده ی آن را ساعت به ساعت یک قاشق کوچک بنوشید. ادرارآور و قاعده اور است، سنگ مثانه را خرد می کند، سکسکه را تسکین می دهد همچنین اگر قطره ی آب، دم کرده ی آن را در بینی بریزید. بسیار عطسه آور است و برای باز کردن مجاری گرفته شده در موقع زکام بسیار نافع می باشد. گرد آن را روی زخم های بد بپاشید. آن را التیام می بخشد. این گیاه برای درد سیاتیک نیز بسیار مفید است، اگر آنرا ضماد کنید و با سرکه مخلوط کنید، برای تسکین درد سیاتیک و ورم طحال نافع است. ضماد خاکستر آن با سرکه برای درمان سیاتیک، درد مفاصل و دردسر نافع می باشد.
خواص چوغان و طبع آن
1- طبع گیاه چوبک گرم و خشک است.
2- عطسه آور است.
3- مدر می باشد.
4- چوبک قاعده آور است.
5- گیاه چوبک برای خرد کردن سنگ مثانه مفید است.
6- چوبک به خاطر داشتن ماده ساپونین سعی کنید کم مصرف کنید زیرا سمی است. مقدار مصرف ۲ گرم در ۲۰۰ سی سی آب می باشد.
7- برای درمان درد مفاصل ریشه چوبک را سوزانده، خاکسترش را با سرکه مخلوط کرده و در محل درد بمالید.
8- پاشیدن گرد چوبک بر روی زخم ها نافع می باشد.
9- برای درمان درد سیاتیک چوبک را با سرکه مخلوط کرده و به صورت ضماد در محل درد بگذارید.
10- برای درمان نقرس و اسید اوریک از جوشانده چوبک استفاده کنید.
11- برای درمان سوزاک یک گرم چوبک در ۱۰۰ سی سی آب جوشانده و میل شود.
12-برای تقویت نیروی جنسی ریشه چوبک را در دست بگیرید.
13- برای درمان طاسی چوبک را در آب جوش حل کرده و سر را شستشو دهید.
14- کسانی که می خواهند لاغر شوند از دمکرده چوبک استفاده کنند یک گرم در ۱۰۰ سی سی آب جوش ۲۰ دقیقه دم و نیم ساعت قبل از غذا میل شود.
15- برای تسکین خارش های بدن ۵ گرم چوبک را در ۲۰۰ سی سی آب جوشانده محلول آن را روی پوست بدن بمالید.
16- خانم های حامله از چوبک استفاده نکنند حتی استنشاق هم نکنند.
17- برای درمان آنژین ۳ گرم چوبک در ۲۰۰ سی سی آب جوش به مدت ۲۰ دقیقه دم کرده و صاف نموده و ۳ بار غرغره کنید باعث از بین رفتن گلودرد و ورم لوزه ها می گردد.
18- برای آرام کردن سرفه از یک گرم چوبک را در ۱۰۰ سی سی آب جوش ۲۰ دقیقه دم و نیم ساعت قبل از غذا میل شود.
19- برای شستشوی زرد زخم می توان از دم کرده چوبک استفاده کرد ۲ گرم در ۱۰۰ سی سی آب نیم ساعت دم کرده و زخم را بشوئید.
20- مالیدن چوبک در محل نیش زنبور و حشرات باعث تسکین درد می گردد و همچنین پادزهر هم می باشد.
21-جهت درمان یرقان ۵ گرم چوبک را در یک لیتر آب دمکرده روزی سه فنجان به مدت یک هفته بنوشند.
22- برای درمان بحران های کبدی یک گرم چوبک یا ۲ گرم چوبک در۱۰۰ سی سی آب جوش ۱۰ دقیقه دم کرده صاف نموده با عسل شیرین کنید قبل از غذا میل شود.
