بش قارداش یکی از جاذبه‌های تاریخی، طبیعی و گردشگری بجنورد می‌باشد که در زبان ترکی خراسانی به معنی پنج برادر می‌باشد. این اثر در تاریخ 11 دی 1380 با شمارهٔ ثبت 4575 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در فضای فعلی پارک بش‌قارداش، فضای دلنشینی همراه با نمازخانه، چندین سوپر مارکت و امکانات کامل رفاهی جهت خدمت رسانی به مسافرین و گردشگرانی که به این استان سفر می‌کنند ایجاد گردیده است و در طول سال به ویژه در فصل بهار و تابستان، میزبان گردشگران و شهروندان این استان می‌باشد. همچنین بش‌قارداش محلی برای برگزاری نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های مختلف می‌باشد.
گردشگاه بش قارداش از جاهای دیدنی بجنورد است و در هفت کیلومتری آن، در ابتدای جاده بجنورد به اسفراین قرار دارد. این مجموعه با محوطه‌ای زیبا، درختان سر به فلک کشیده و استخرهای آب قدمتی دیرینه دارد. مکان تفریحی بش قارداش دارای ساختمان بقعه‌ای است که براساس نظر محققان فرم معماری آن در هیچ یک از آثار معماری ایران مشاهده نشده و صرفا به دست هنرمندان بجنوردی ساخته شده است. بش قارداش امروز از مناطق نمونه گردشگری و مهم و مجموعه‌ای است تاریخی- تفریحی که آب چشمه آن از معروف‌ترین آب‌های معدنی شرق کشور به شمار می‌رود. آب چشمه بش قارداش در آبشناسی پزشکی جهت درمان بیماریهای تغذیه‌ای، اشکالات کبدی، صفرایی و ناراحتی‌های دستگاه ادراری اهمیت خاصی دارد. این اثر در تاریخ 11 دی 1380 با شماره ثبت 4575 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
پیش از اسلام، در زمان اشکانیان و ساسانیان، در این محل عبادتگاه پیشوایان دین زرتشتی قرار داشته است. به سبب اقامت دائمی مُغان (بزرگان دین زرتشتی)، به «چهار مغان» شهرت یافت. طبق مدارک موجود آب چشمه به چهرمغان یا چرمغان موسوم بوده که هم‌اکنون نیز به این نام معروف است. نام «بش قارداش» بر اساس داستان تاریخی است که در بین مردم شهر رواج دارد. طبق این افسانه، در روزگاران قدیم پنج برادر در شهر بجنورد زندگی می‌کردند که به دلیل مخالفت با ظلم و ستم حکمران، تحت تعقیب مأموران قرار می‌گیرند. آنها می‌گریزند و مأموران نیز آنها را تا این مکان تعقیب می‌کنند. پنج برادر از خدا طلب کمک می‌کنند و در این هنگام پنج سوراخ در کوه ایجاد می‌شود که برادران به آنها پناه می‌برند و از سوراخ‌ها آب گوارایی جاری می‌شود که تا سال‌ها قبل و پیش از خشکسالی‌های شدید، تمام این پنج چشمه آب داشتند.
پیش از اسلام در زمان اشکانیان و ساسانیان در این محل عبادتگاه پیشوایان کنتیس زرتشتی قرار داشته‌است. به سبب اقامت چهار فصل مغان به چهارمغان شهرت یافته‌است. طبق مدارک موجود آب چشمه به چهرمغان یا چرمغان موسوم بوده که هم‌اکنون نیز به این نام معروف است. نام این مکان یعنی بش قارداش بر اساس داستانی تاریخی است که در بین مردم شهر جریان دارد. طبق این افسانه در روزگاران قدیم پنج برادر در شهر بجنورد زندگی می‌کردند که به دلیل مخالفت با ظلم و ستم حکمران تحت تعقیب مأموران قرار داشتند. این پنج برادر به همراه هم گریختند و مأموران نیز آنها را تا این مکان تعقیب کردند. پنج برادر از خدا طلب کمک کردند، در این هنگام پنج سوراخ در کوه ایجاد شد که برادران به آنها پناه بردند و از سوراخ‌ها آب گوارایی جاری شد. تا سال‌ها قبل و پیش از خشکسالی‌های شدید تعداد چشمه‌ها پنج عدد بود که تمامی آنها آب بسیار داشتند. البته بعضی از افراد ناآگاه این موضوع را اینچنین نقل می‌کنند که چون پنج چشمه غار مانند سنگی وجود دارد نامشان بش قارداش شده‌است. قار (غار) و داش که در ترکی همان سنگ است. البته احتمالاً این روایت توسط مهاجران و کسانی آشنایی به زبان ترکی نداشته‌اند پدید آمده. در ترکی صفت قبل از اسم می‌آید. یعنی اگر اینگونه بود باید نام «بش داشلِه غار» به آن می‌دادند. آب چشمه بش قارداش از کوهی سنگی و از پنج شکاف بزرگ و کوچک در پایین کوه بیرون می‌ریزد؛ که در روزگار دیرین آب چشمه در سمت بالا و میانه کوه بیرون می‌زده و هم‌اکنون شکاف‌ها و مسیرهای آب نیز بر روی کوه جای مانده‌است.
در پایین کوه یک شعار سنگ تراشیده‌ای وجود دارد که شعار زرتشتیان یعنی پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک بر روی کوه حک شده‌است سنگتراش این اثر اسماعیل جزمی نقاش، خطاط و سنگتراش بجنوردی می‌باشد که در سال 1300 و اندی این سخن را تراشیده و به گفته خودش برای در یاد ماندن در دل‌ها تاریخ آن را به 1300 خورشیدی نوشته‌است. در سمت چپ کوه و بش قارداش یک بنای تاریخی که به دستور ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده هم‌اکنون پابرجاست و در سال‌های قبل چندی از خاندان شادلو بجنورد در آن دفن شده‌اند. در روبروی استخر اصلی بش قارداش یک دروازه از حدود 200 سال پیش تا کنون پابرجاست.
شاید با شنیدن اسم تفرجگاه بش قارداش تعجب کرده باشید و احتمالاً کنجکاو شده‌اید تا معنی آن را بدانید. نام این مکان با افسانه‌ها گره خورده است.بر اساس داستان‌هایی که از زبان اهالی نقل می‌شود، در زمان‌های بسیار دور، پنج برادر در شهر بجنورد زندگی می‌کردند. این پنج برادر به‌خاطر اینکه در برابر ظلم و ستم حکمران وقت ایستاده بودند، تحت تعقیب مأموران حکومتی قرار داشتند. آنها همراه باهم از شهر می‌گریزند و مأموران هم تا همین‌جا یعنی محل فعلی گردشگاه بش قارداش، آنها را تعقیب می‌کنند. در این زمان، این پنج برادر، برای رهایی از وضعیت موجود، از خداوند طلب کمک می‌کنند. در همین زمان، پنج سوراخ در کوه ایجاد می‌شود و این پنج برادر در آنها پنهان می‌شوند. از این سوراخ‌ها آب گوارایی جاری می‌شود.
البته غیر از این افسانه، نقل‌قول دیگری هم وجود دارد. برخی می‌گویند اینجا به این دلیل بش قارداش نامیده شده که دارای پنج چشمه غارمانند سنگی است. آب چشمه بش قارداش از کوهی سنگی و از پنج شکاف بزرگ و کوچک در پایین کوه بیرون می‌ریزد.
تقریباً هر نوع امکانات پایه که برای یک گردش چندساعته نیاز دارید در این گردشگاه پیدا می‌شود. این مجموعه دارای نمازخانه است تا وضو بگیرید و نماز خود را سر وقت بخوانید. چندین سوپرمارکت دارد تا هر نوع مواد غذایی و خوراکی که نیاز دارید تهیه کنید. سرویس بهداشتی و آب‌خوری هم مهیاست. استخر شنا هم دارد که بسیار محبوب است و گردشگران علاقه‌مند را وادار می‌کند تا تنی به آب بزنند.اگر با ماشین شخصی به این مجموعه سر می‌زنید، خیالتان از بابت جای پارک راحت است؛ چون پارکینگ دارد. علاوه بر این، عابربانک هم در آن پیدا می‌شود تا اگر به پول نقد نیاز داشتید، با مشکلی مواجه نشوید.
برای اینکه ساعتی را در کنار خانواده بگذرانید، آلاچیق‌هایی برای اتراق‌کردن در این گردشگاه در نظر گرفته شده است. اگر اهل بازی و ورزش‌های هوازی هستید، در زمین بازی مخصوص ورزش‌های هوازی می‌توانید جنب‌وجوش داشته باشید و در کنار اعضای خانواده ورزش کنید.جالب است بدانید که در این گردشگاه، در طول سال و به مناسبت‌های مختلف، جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های مختلفی برگزار می‌شود. اگر خوش‌شانس باشید و در زمان حضور شما در این مجموعه نمایشگاهی در حال برگزاری باشد، می‌توانید یک رویداد جذاب فرهنگی را هم تجربه کنید.
این گردشگاه چند اثر تاریخی کوچک هم دارد. یکی از آنها یک سنگ حکاکی‌شده است که شعار زرتشتیان روی آن نقش بسته است؛ پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک. این اثر را اسماعیل جزمی، نقاش، خطاط و سنگتراش بجنوردی روی کوه حک کرده است. تاریخ ساخت این اثر به سال 1300 برمی‌گردد.در سمت چپ همین کوه، یک بنای تاریخی ه قرار دارد که ظاهراً به دستور ناصرالدین شاه ساخته شده است. این بنای تاریخی هنوز هم پابرجاست. در سال‌های اخیر تعدادی از افراد خاندان شادلو بجنورد در این مکان دفن شده‌اند.
چشمه بش قارداش یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی شهرستان بجنورد است. این منطقه و این چشمه سابقه‌ای طولانی دارد و در زمان اشکانیان و ساسانیان، عبادتگاه پیشوایان دین زرتشتی بوده است. به‌خاطر اینکه مغان یا همان بزرگان دین زرتشتی در این منطقه اقامت دائمی داشتند، به آن چهارمغان می‌گویند. به همین دلیل، آب این چشمه هم به چهرمغان یا چرمغان مشهور است و هنوز هم با این نام شناخته می‌شود.
آب این چشمه از یک کوه سنگی و از پنج شکاف بزرگ بیرون می‌آید. برای آب این چشمه خواص درمانی مختلفی ذکر می‌شود. می‌گویند برای درمان بیماریهای گوارشی، مشکلات کبدی و حتی برطرف کردن مشکلات دستگاه دفع ادرار خواص فراوانی دارد. دکتر محمدرضا غفوری، استاد دانشکده داروسازی دانشگاه تهران، آب این چشمه را بررسی کرده است. بر اساس تحقیقات ایشان، آب معدنی بش قارداش جزو آب‌های بی‌کربناته، کلسیم و سولفاته کلرور سرد به همراه سیلیس و آثار آهن است. در اعلامیه بهداشت محیط شهرستان بجنورد هم اثرات درمانی آب بش قارداش اعلام شده. در این اعلامیه آمده است که این آب برای برطرف‌کردن اختلالات دستگاه گوارش، حل مشکلات کبد، لوزالمعده و روده اثرات فراوانی دارد.
بش قارداش معمولاً پاتوق مسافران است. بسیاری از مردم در مسیر سفر در آن توقف می‌کنند و از امکانات آن استفاده می‌کنند. در بش قارداش می‌توانید چادر بزنید و شب را بمانید؛ اما باید توجه کنید که چون آب‌وهوای خنکی دارد، ممکن است سرد شود، به‌خصوص شب‌ها. پس اگر قصد دارید شب را اینجا بمانید، حتی در ماه‌های گرم سال، حتماً لباس گرم و پتو همراه داشته باشید.
این اثر در تاریخ 11 دی 1380 با شماره ثبت 4575 به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شده است. بش قارداش در زبان ترکی به معنی پنج برادرمی باشد نام این مکان بر اساس روایتی تاریخی گذاشته شده است؛ طبق این روایت در ایام قدیم پنج برادر در بجنورد زندگی می کردند که به دلیل مخالفت با ظلم وستم دولت تحت تعقیب ماموران قرار گرفتند و این پنج برادر با یکدیگر شهر را ترک کردند و ماموران تا این مکان آنها را تعقیب کردند.
