قارچ دُنبَلان (دنبالان یا ترافل) نوعی قارچ خوراکی گران قیمت و کمیاب است. این قارچ در گونه های مختلف به رنگ های قرمز تیره، خاکستری، سفید، بنفش و سیاه یافت می شود ولی لذیذترین نوع آن دارای پوستهٔ سیاه رنگ است. دو نوع سیاه و سفید این قارچ گران قیمت ترین قارچ های دنبلان زیرزمینی هستند. ژان آنتلم بریلا-سوارین، دنبلان را الماس آشپزخانه لقب داده است. قارچ دنبلان، که در عمق تقریباً ۳۰ سانتیمتری و در مجاورت ریشهٔ گیاهان رشد می کند، شکلی شبیه به سیب زمینی دارد و اندازهٔ آن از یک فندق تا اندازهٔ یک پرتقال می باشد. دنبلان به حالت طبیعی در بسیاری از مناطق معتدل دیده می شوند و آن ها را به وسیلهٔ سگ یا خوک تربیت شده پیدا می کنند. قارچ دنبلان در بیشه های منطقه ارسباران، مخصوصاً در نزدیکی های روستای دریلو به وفور یافت می شود. همچنین در بخش یامچی در آذربایجان شرقی نیز بسیار یافت می شود؛ و از محصولات اقتصادی این منطقه می باشد. دنبلان های بخش یامچی دارای مرغوبیت بالایی هستند قابل توجه است که دنبالان در زبان ترکی معنی می دهد؛ بدین ترتیب که این قارچ در حین رشد خاک های بالای خود را اندکی بالا می آورد و اهالی از همین نشانه قارچ را پیدا می کنند. دنبالان دارای ارزش تغذیه ای و دارویی فراوانی است.تفاوت ظاهری دنبلان به خوبی با گونه های دیگر از قارچ های خوراکی قابل تشخیص است. ارزش تغذیه ای این قارچ به جهت دارا بودن بیش از 15 نوع پروتئین و ویتامین بیشتر می شود.در رشد و تکثیر قارچ دنبلان کوهی هیچ ماده شیمیایی دخیل نیست و دنبلان تا کنون توسط انسان دست کاری ژنتیکی نشده است. دنبلان سیاه کوهی که از مراتع به دست می آید، گران قیمت ترین و خوشمزه ترین نوع قارچ خوارکی و دارویی در جهان است.
برخی از خواص دارویی دنبلان کوهی سیاه :
دنبلان کوهی با بویی قوی سرشار از پروتئین، چربی، قند و مواد نشاسته ای، کلسیم، فسفر، آهن، پتاسیم، تیامین، نیاسین و ریبوفلاوین به همراه آب است. این قارچ ارزشمند سرشار از آنتی اکسیدان طبیعی است که در اثر حرارت از بین نمی رود.در حالی که خواص آنتی اکسیدان و ضد میکروبی قارچ دنبلان مورد تحقیق قرار گرفته است ، مطالعات بیشتر نیز می تواند به کشف سایر مزایای سلامتی این قارچ های خوشمزه و عجیب و غریب کمک کند. همچنین ، در افسانه ها برای قارچ دنبلان خواص دارویی و تقویت جنسی در نظر گرفته شده است که هیچ شاهد علمی برای اثبات این امر وجود ندارد. این قارچ ها دارای فیبر خوراکی و همچنین پروتئین ، فسفر ، آهن و کلسیم هستند. در قارچ دنبلان هیچ چربی وجود ندارد و کربوهیدرات کمی دارد. ویتامین D نیز در این قارچ یافت می شود. با این حال ، از آنجا که مقدار کمی از این قارچ ها در اکثر غذاها استفاده می شود ، معمولا ارزش غذایی آن در غذا تاثیر چندانی ندارد.
-
منبع غنی آنتی اکسیدان
قارچ دنبلان یک منبع عالی از آنتی اکسیدان هاست که به کاهش رادیکال های آزاد بدن کمک کرده و خطر ابتلا به استرس اکسیداتیو که عامل سرطان، بیماری های قلبی و عروقی و دیابت می باشد را کاهش می دهد.همچنین مطالعات آزمایشگاهی نشان می دهد که هر دو نوع قارچ دنبلان سیاه و سفید، می توانند باعث آپوپتوز یا مرگ سلول های سرطانی شوند.
-
ضد میکروب طبیعی
یک مطالعه آزمایشگاهی نشان داده که عصاره قارچ دنبلان صحرایی به دلیل خواص ضد میکروبی قوی که دارد، رشد باکتری استافیلوکوک اورئوس را تا 66 درصد کاهش می دهد.برخی مطالعات دیگر نشان داده اند که قارچ دنبلان به کاهش رشد برخی باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک کمک می کند و خطر ابتلا به عفونت را کاهش می دهد.
-
سرطان
مطالعات آزمایشگاهی نشان داده که قارچ دنبلان به دلیل مقادیر بالای آنتی اکسیدان هایی که دارد باعث کاهش رشد سلول های سرطان کبد، ریه، کولون و سینه می شود.یکی دیگر از مطالعات آزمایشگاهی نشان داد که عصاره ی قارچ دنبلان سیاه و سفید خطر ابتلا به سرطان گردن رحم، سینه و روده را کاهش می دهد.
-
ضد التهاب قوی
ترافل به دلیل مقادیر بالای آنتی اکسیدان ها و ترکیبات خاصی که دارد، دارای خواص ضد التهابی طبیعی بوده و خطر ابتلا به بیماری های التهابی مزمن را کاهش می دهد.یک مطالعه آزمایشگاهی نشان داده که ترکیبات خاصی در قارچ دنبلان سیاه و سفید، می توانند فعالیت آنزیم های خاصی را که در روند التهاب دخیل هستند، متوقف کنند.تحقیقات دیگر نشان می دهد که قارچ ها با کاهش رادیکال های آزاد بدن، خطر ابتلا به التهاب را کاهش می دهند.
-
منبع پروتئین گیاهی
قارچ دنبلان به دلیل مقادیر بالای پروتئین و اسید های آمینه ی ضروری که دارد، یکی از بهترین جایگزین های گوشت برای گیاهخواران و افراد محسوب می شود.
-
از دیگر فواید دنبالان میتوان به موارد زیر اشاره کرد
1. کاهش دهنده سطح کلسترول خون به طور طبیعی
2. تقویت و افزایش قوا و نیروی جنسی در اثر مصرف مداوم
3. کنترل عفونت قرنیه های چشم و پیشگیری از آن
4. کاهش دهنده استرس و اضطراب ناشی از فشارهای عصبی
5. پیشگیری از آترواسکلروز و بیماری قلبی عروقی
6. تقویت قوای شناختی و جلوگیری از زوال عقل در دوران سالمندی
7. از بین برنده علائم افسردگی در افراد مستعد و بهبود دهنده خلق و خو
8. جلوگیری از پیری زودرس و تاخیر در روند پیری به صورت طبیعی
9. درمان اسهال خونی و ساده در کودکان و بزرگسالان
10. پیشگیری از سرماخوردگی در طول سال با مصرف دنبلان در بهار
نحوه مصرف قارچ دنبلان
راه های بسیار مختلفی برای استفاده از قارچ دنبلان وجود دارد ، از قبیل:
- استفاده از قارچ دنبلان به صورت روغن
- استفاده از آن در نوشیدنی ها
- افزودن قارچ دنبلان به کره ، عسل و انواع سسها
- می توان آن را با کره و سس پنیر ترکیب کرد.
عوارض و مضرات قارچ دنبلان
تاکنون هیچ گونه عوارض جانبی برای قارچ دنبلان گزارش نشده است.