زنیان یکی از گیاهان دارویی است که خواص بسیار فوق‌العاده‌ای دارد، که نام های دیگر آن انیسون بری، کمون حبشی، اجوان، اسپری کای و نانخواه است. میوه زنیان به شکل بیضی کوچک و به رنگ قهوه‌ای مایل به زرد است و حاوی تیمول است. از خواص زنیان می‌توان به مواردی مانند تنظیم سطح کلسترول، کنترل فشار خون، درمان التهاب، درمان سرفه و سرماخوردگی، کمک به درمان آسم، درمان وبا و... اشاره کرد.
این گیاه هم مانند رازیانه، بادیان رومی، شِوید و زیره به یک خانواده تعلق دارد.
شکل: بیضی و مضرس (دندانه‌دار)؛
اندازه: بسیار کوچک؛
رنگ: بین زرد- قهوه‌ای تا سبز خاکستری؛
طعم: تند و تیز؛
برگ: شبیه پَرهای کوچک؛
عطر و بو: قَوی شبیه آویشن.
هر 100 گرم از دانهٔ زنیان شامل موارد زیر است:
پروتئین: 17/1 درصد؛
چربی: 21/8 درصد؛
موادمعدنی: 7/9 درصد؛
فیبر: 21/2 درصد؛
کربوهیدرات: 24/6 درصد.
همچنین دانهٔ زنیان حاوی کلسیم، تیامین، ریبوفلاوین، فسفر، آهن و نیاسین است. روغن زنیان از دانه‌های آن تهیه می‌شود که دارای 2/5 تا 5 درصد روغن است. از برگ‌ها و گل‌های زنیان برای استخراج روغن استفاده می‌شود و دارای 35 تا 60 درصد تیمول است. از این روغن بی‌رنگ یا قهوه‌ای کم‌رنگ به‌طور گسترده‌ای به‌عنوان میکروب‌کش و قارچ‌کش استفاده می‌کنند.
یکی از این داروها که علاوه بر طعم دهنده بودن خواص زیادی نیز دارد زنیان است که با نام های دیگری مانند انیسون بری، کمون حبشی، اجوان، اسپری کای و نانخواه نیز شناخت می شود. این گیاه علفی است که خود رو بوده و به ارتفاع 30 تا 90 سانتی‌متر در نواحی شرقی هند، ایران و مصر رشد می کند.زنیان دارای برگ هایی با بریدگی های نازک و ظریف و گلهایی به رنگ سفید و مجتمع به صورت چتر مرکب است. میوه این گیاه، کوچک بیضی شکل و به رنگ قهوه ای مایل به زرد است که روی آن خط طولی نخی مانند به رنگ روشن‌تر و دو تار نازک تک سلولی قابل مشاهده است.میوه زنیان دارای مقدار زیادی تیمول است. در ایران این گیاه در تبریز، اصفهان، خراسان، کرمان، خوزستان و بلوچستان رشد می کند.
زنیان خواص متعدد فراوانی دارد که عبارتند از آنتی اکسیدان، پایین آورنده فشار خون، بیماریهای معده، ضد تب، ضد میکروب، ضد نفخ، ضد آسم، قاعده آور و مسهل و... است. همچنین زنیان دارای مواد ضد میکروبی مانند سالمونلا تیفوزا، میکروسپوروم و اشریشیا کلی می باشد. از خواص مهم زنیان می توان گفت :
دانه های زنیان سطح کلسترول را تنظیم می کنند.مطالعات انجام شده روی موش ها نشان داد مصرف پودر زنیان کلسترول کبد را کاهش می دهد و ممکن است با کاهش لیپوپروتئین (پروتئین های محلول در خون) که چربی را در خون حمل می کند، به این هدف برسد.مطالعه دیگر نتایج بهتری را نشان داد، مصرف دانه ها نه تنها کلسترول بد را کاهش می دهد بلکه سطح کلسترول خوب را نیز افزایش می دهد زیرا حاوی مقدار زیادی فیبر و اسیدهای پلی اشباع نشده است. این دو ماده به سطح کلسترول سالم کمک می کنند.
تیمول موجود در زنیان می تواند در کنترل فشار خون به شما کمک کند.دانه های زنیان نیز دارای اثر مسدود کننده کانال کلسیم هستند. این اثر از ورود کلسیم به سلول های قلب و دیواره های رگ خونی جلوگیری می کند و باعث کاهش فشار خون می شود.
اگرچه مشکلات گوارشی ممکن است جدی به نظر نرسد، اما می توانند ناراحت‌کننده باشند.دانه های زنیان باعث افزایش ترشحات روده میگردد که می تواند سلامت هاضمه را بهبود ببخشد.بنابراین ممکن است به عنوان درمان دل دردهای شدید مورد استفاده قرار گیرد. زنیان و مقدار کمی نمک وقتی با آب گرم مخلوط می شود برای دل درد و هضم بسیار مفید است.فردی که از بی اشتهایی و مشکلات هضم رنج می برد می تواند 1 قاشق چایخوری دانه زنیان را به همراه غذا بخورد.
زنیان همچنین به درمان اسهال، سوء هاضمه و قولنج کمک می کند. البته باید به علت ایجاد اسهال توجه کرد و نباید بلافاصله اسهال را بند آورد. آنزیم ها موجود در این دانه ترشح آنزیم های گوارشی را تسهیل می کنند در نتیجه عملکردهای گوارشی را بهبود می بخشند.
دانه های زنیان حاوی ترکیبات ضروری مثل، ترپن، استرول، گلیکوزیدها است که همه آن ها اثرات ضد التهابی دارد. زنیان می تواند درد مفاصل را تسکین دهد. با این حال، به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است.
مطالعات نشان داد مصرف دانه های زنیان ماده ضد سرفه تولید می کند که بیشتر از کدئین (دارویی که برای درمان سرفه و سرماخوردگی استفاده می شود) مؤثر است.علاوه بر این، زنیان انتقال جریان هوا را به شش ها در بیماران مبتلا به تنگی نفس افزایش می دهد. مصرف آب با دانه های زنیان جوشیده شده، می تواند به تسکین سرفه و گرفتگی سینه کمک کند.
با این وجود توصیه می کنیم قبل استفاده از دانه ها با پزشک مشورت کنید. برای سرماخوردگی مزمن و مکرر، توصیه می شود که به مدت 15 تا 20 روز، 2 گرم دانه های سرخ شده را مصرف کنند. استنشاق دانه ها نیز برای افراد مبتلا به سردرد، میگرن و سرفه خشک،سرماخوردگی نیز مفید هستند. زنیان به پاکسازی بینی با تخلیه خلط کمک می کند.
دانه های زنیان ممکن است با جلوگیری از رسوب املاح کلسیم به طور بالقوه خطر ایجاد سنگ های کلیه را کاهش دهد. این دانه ها می تواند عملکرد کلیه را حفظ کرده و آسیب کلیوی را کاهش دهد. آنها همچنین می توانند از نگهداری سنگ ها در بافت های کلیوی و از اختلالات کلیوی جلوگیری کنند.استفاده از مخلوط دانه های زنیان با عسل و سرکه به مدت 10 روز به حل سنگ کلیه کمک می کند که در نهایت با ادرار دفع می شود
استنشاق دود زنیان به عنوان برونکودیلاتور عمل می کند و باعث می شود تنفس راحت تر صورت گیرد. فرد مبتلا به آسم می بایستی روزی 2 بار ترکیب زنیان و شکر زرد را به اندازه یک قاشق چای خوری مصرف کند زیرا در درمان آسم، مفید است.
زنیان به دلیل خاصیت تحریک کنندگی اشتها و ترکیبات ملین آن حرکت روده را سرعت می بخشد و در نتیجه به کاهش وزن کمک می کند. اگرچه استفاده منظم از زنیان باعث چاقی مفرط می شود. همچنین عرق زنیان دارای طبع گرم است که برای هضم غذا مؤثر می باشد، بنابراین از انباشته شدن چربی در بدن جلوگیری می کند. زنیان با تقویت معده و درمان سوءهاضمه که ناشی از ضعف و کاهش انرژی است باعث جذب بهتر و مؤثر مواد غذایی شده و مانع از چاقی می شود.
زنبور‌ها از شهد گل‌ها و گیاهان اطراف کندو عسل تهیه می‌کنند؛ اگر 70 درصد از گیاهان اطراف کندو گیاه زنیان باشد، عسل حاصل عسل تک گیاه زنیان است. عسل تک گیاه زنیان به رنگ عسلی روشن است.
عسل ضد تهوع و ضد تشنج است.
سوءهاضمه و نفخ را از بین می‌برد.
چربی خون را تنظیم می‌کند.
ضدمیکروب است و عفونت را درمان می‌کند.
عوارض بعد از اعتیاد را بهبود می‌بخشد.
وقتی صحبت از خواص و نحوه مصرف زنیان برای لاغری می شود؛ این سوال به وجود می آید که عرق زنیان، چگونه می تواند باعث لاغری شود. در این خصوص باید به چند مورد اشاره کرد. زنیان، حاوی فیبر زیادی می باشد. می توان گفت با مصرف زنیان شما احساس سیری می کنید و با کاهش اشتها، غذای کمتری مصرف می کنید.این یکی از راه های زنیان برای لاغر شدن می باشد. اما این ماده فوق العاده، تاثیرات دیگری نیز بر روی بدن دارد. یکی دیگر از مهم ترین شیوه هایی که از طریق آن زنیان باعث لاغری می شود؛ افزایش سوخت و ساز بدن است. با افزایش سوخت و ساز بدن چربی هایی که در ناحیه شکم و پهلو قرار گرفتن نیز وارد فرایند سوخت و ساز شده و این گونه شاهد از بین رفتن چربی ها و کاهش وزن خواهیم بود.
از تاثیراتی که زنیان بر روی معده می گذارد این است که سبب افزایش ترشح اسید معده شده و این گونه باعث افزایش جذب مواد غذایی می شود. در نتیجه، زنیان از این روش نیز می تواند باعث جلوگیری از چاقی شود. علاوه بر معده، زنیان می تواند بر روی حرکات روده نیز اثر گذاشته و با افزایش دفع مواد زائد که در روده باقی ماندند، سبب کاهش وزن می شود.زنیان به وسیله تمام روش هایی که ذکر شد می تواند باعث کاهش وزن شده و تاثیر مثبتی بر روی سلامتی شما داشته باشد.
یکی از نکات مهمی که در خصوص خواص و نحوه مصرف زنیان برای لاغری وجود دارد این است که شما می توانید این ماده را به صورت ناشتا برای افزایش اثرات لاغری آن استفاده کنید. یکی از ساده ترین روش های مصرف زنیان برای لاغری، استفاده از دانه های خام آن حدود نیم ساعت قبل از صبحانه است. شما می توانید از ترکیب زنیان و عسل معجونی درست کنید و در طول روز از آن استفاده کنید.
برای درست کردن معجون، باید دانه های زنیان چند ساعت در آب باشند تا از حالت خشک درآمده و مقداری آب جذب کنند. پس از این که دانه ها خیس خوردند آب اضافه آن را به کمک یک صافی خارج کنید و دانه ها را با مقداری عسل ترکیب کنید. عسل می تواند متابولیسم بدن شما را تنظیم کرده و تأثیر مثبتی بر روی کاهش وزن داشته باشد. بهتر است این معجون را با معده خالی مصرف کنید تا اثراتش بیشتر شود.
دانهٔ زنیان یکی از گیاهان دارویی بسیار مفید است که برای درمان مشکلات معده از آن استفاده می‌کنند. این دانهٔ فوق‌العاده به‌جز درمان ناراحتی‌های معده خواص دیگری برای سلامتی دارد. می‌توان دانهٔ زنیان را به صورت خام یا پودر استفاده کرد یا می‌توانید آن را با سایر گیاهان ترکیب کنید و در رژیم غذایی خود بگنجانید.
