عناب میوه درختچه ای متوسط است که ارتفاع آن تا ۱۰ متر نیز می رسد. عناب در مناطق گرمسیر و خشک روییده و برگ های کوچک سبزرنگ، بدون کرک و تخم مرغی شکلی دارد که در زمستان می ریزند. میوه عناب که دارای خواص دارویی بسیار زیادی است، در ابتدا سبز و گرد بوده و پس از رسیدن به رنگ قرمز درآمده، زیتونی شکل و چروک می شوند.
عناب را «خرمای قرمز» و «خرمای چینی» نیز می نامند. رویشگاه اصلی این درخت به درستی مشخص نیست ولی چنین تصور می شود که خاستگاه طبیعی آن به نظر در آسیای جنوبی بین لبنان، جنوب غرب افغانستان، شمال هن ، شبه جزیره کره و جنوب و مرکز چین است و خراسان جنوبی را قطب تولید عناب کشور ایران می دانند.
از عناب می توان به روش های مختلف استفاده کرد: آبنبات های طعم دار، به صورت شربت، به صورت طعم دهنده و اسانس درون انواع چای و دمنوش و کیک و... همچنین به صورت کنسرو شده و گاهی به صورت عادی و به عنوان تنقلات استفاده می شود.
درخت عناب
تاریخچه درخت عناب به کشور چین برگشته و به عنوان یک درخت بومی چینی شناخته می شود. درخت عناب با اندازه ای متوسط می تواند تا 12 متر رشد کرده و برگ هایی صاف و سبز، و پوست قهوه ای روشن را شامل می شود. این درخت مخصوص آب و هوای گرم و مرطوب بوده و میوه های آن در ابتدا به رنگ سبز و پس از رسیدن به قهوه ای تیره یا قرمز در خواهند آمد.عناب میوه ای شیرین مزه بوده که در اویل بهار برداشت می شود. این میوه به دلیل شباهت زیاد به خرما در برخی کشورها به عنوان خرما چینی، خرما کره ای، خرمای قرمز یا خرمای هندی شناخته می شود.
تاثیر عناب روی سلامتی
عناب خواص زیادی برای سلامتی دارد و در بسیاری از کشورها گزینه ای پر کاربرد در طب سنتی است. این میوه از جمله میوه های کم کالری بوده که درصدی بالا از فیبر، ویتامین ها، و مواد معدنی را شامل می شود. ارزش غذایی هر 100 گرم از نوع نرسیده عناب به شرح زیر است:
- کالری: 79
- پروتئین: 1 گرم
- چربی: 0 گرم
- فیبر: 10 گرم
- کربوهیدرات: 20 گرم
- ویتامین ث: 77 درصد از ارزش روزانه (DV)
- پتاسیم: 5 درصد میزان ارزش روزانه
خواص عناب
میوه عناب (به انگلیسی Jujube ) که به عنوان خرمای چینی یا خرمای قرمز نیز شناخته می شود، یک میوه بومی در مناطق شمالی آسیا است اما در سال های اخیر در سر تا سر جهان از محبوبیت خاصی برخوردار شده است. جالب است بدانید که در کنار طعم مطبوع و رنگ جذاب قرمز، خواص عناب نیز یکی از دلایل محبوبیت بالای آن به حساب می آید.
۱. حل مشکلات خواب
حل مشکلات خواب یکی از خواص عناب است. مصرف عصاره ی عناب می تواند درمان خانگی مناسبی برای کسانی باشد که مشکل بی خوابی یا بی قراری دارند. خاصیت آرامش بخشی که در ترکیبات ارگانیک این میوه ی مفید وجود دارد ذهن و بدن را آرام می کند و بنابراین اگر شب ها راحت به خواب نمی روید کمی جوشانده ی عناب می تواند همان چیزی باشد که برای یک خواب راحت و عمیق به آن احتیاج دارید.
دو نوع فیتوکمیکال موجود در عناب، یعنی ترکیبات ساپونینی و فلاونوئیدها، موجب تغییراتی بر پیام رسان های عصبی از جمله گاما آمینوبوتیریک اسید و سروتونین می شود و به خواب رفتن و درخواب ماندن را تسهیل می کند. حداقل یکی از ساپونین های موجود در عناب به نام جوجوبوساید A به ایجاد آرامش در هیپوکامپ مغز کمک می کند. همچنین، عناب محتوی فلاونوئیدی به نام اسپینوزین است که با تأثیر بر سروتونین موجب خواب آلودگی می شود.
۲. تنظیم گردش خون
عناب یکی از منابع غنی از آهن و فسفر است که هر دو از عناصر مهم در گلبول های قرمز خون هستند. اگر به فقر آهن یا کم خونی دچارید ممکن است علائمی مانند ضعف عضلانی، خستگی، سوءِهاضمه، سرگیجه و اختلال شناختی در شما بروز کند. با افزایش آهن و فسفرِ دریافتی از طریق میوه عناب، گردش خون شما بیشتر می شود و در نتیجه اکسیژن رسانی به اندام های شما بهتر انجام می شود.
۳. تقویت استخوان ها
با افزایش مواد معدنی مانند کلسیم، فسفر و آهن که آنها را با مصرف عناب دریافت می کنید سلامت و استحکام استخوان هایتان را تضمین می کنید. وقتی پا به سن می گذارید مشکلاتی نظیر تحلیل و پوکی استخوان گریبان گیر شما می شود بنابراین اضافه کردن عناب به رژیم غذایی تان می تواند این روند را کُند کند.
۴. کنترل وزن
خوردن میوه و سبزیجات برای کاهش وزن، زیاد پیشنهاد شده است. عناب را هم می توان در فهرست این خوراکی ها گنجاند. در واقع یکی از خواص عناب کمک به کنترل وزن است. این میوه با کالری کم، و میزان بالایی از پروتئین و فیبر نیازهای تغذیه ای شما را تأمین می کند و شما را سیر نگه می دارد. در نتیجه بین وعده های غذایی اصلی سراغ میان وعده و تنقلات نمی روید و می توانید به رژیم غذایی تان پایبند بمانید و به این ترتیب وزن اضافه نمی کنید.
۵. افزایش ایمنی بدن
عناب به دلیل داشتن مقدار زیادی از آنتی اکسیدان ها ازجمله ویتامین سی، ویتامین A و ترکیبات ارگانیک مختلف و اسیدها به شیوه های مختلفی باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می شود. این آنتی اکسیدان ها می توانند رادیکال های آزاد را که عامل بسیاری از امراض و بیماری ها هستند خنثی کنند. علاوه براین ویتامین C منجربه افزایش تولید گلبول های سفید می شود و همان طور که می دانید گلبول های سفید اولین خط دفاعیِ سیستم ایمنی بدن ما هستند.عناب خاصیت ضدحساسیت قوی و ویژگی ضدبیش دفاعی دارد. همچنین، از بیش حساسیت می کاهد و موجب کاهش سرماخوردگی فصلی و تب نیز می شود.
۶. کاهش استرس و اضطراب
یکی دیگر از خواص عناب کاهش استرس و اضطراب است. در واقع ثابت شده است که عناب مانند برخی داروهای کاهنده ی اضطراب و تسکین دهنده عمل می کند. با استفاده از عصاره عناب یا مصرف میوه ی آن هورمون های شما تنظیم می شود و این به ذهن و بدن شما آرامش می بخشد. در افرادی که مرتب دچار استرس مزمن و اضطراب می شوند مصرف عناب خشک یا خوردن یک مکملِ حاوی عناب موجب آرامش فکری می شود و بدن را در مقابل اثرات جانبی افزایش هورمون های استرس محافظت می کند.
۷. درمان سرطان
اگرچه دانشمندان هنوز در حال پژوهش پیرامون سازوکار دقیق و ارتباط بین مصرف عناب و درمان سرطان هستند، اما نتایج اخیر نشان می دهد که بین ترکیبات زیست فعال در عناب و کاهش فعالیت رادیکال های آزاد و گسترش سلول های سرطانی همبستگی مثبتی وجود دارد. عناب به لطف ترکیبات فنُلی اش خاصیت آنتی اکسیدانی چشمگیری دارد. آنتی اکسیدان های موجود در عناب عامل بسیار مؤثری در پیشگیری از سرطان و سایر بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی هستند.بر اساس تحقیقات، خاصیت ضدسرطان عناب از گسترش سلول های سرطانی مخصوصا سرطان خون جلوگیری می کند. علاوه بر این، عناب در کاهش احتمال ابتلا به برخی سرطان ها مانند سرطان دهانه رحم، تخمدان، سینه، کبد، روده بزرگ و پوست نیز مؤثر است.
۸. مراقبت از پوست
عصاره و آب عناب به صورت موضعی برای درمان التهابات مختلف پوستی ازجمله پسوریازیس، اگزما، و آکنه استفاده شده است. میوه عناب هم اثر مشابهی دارد. عناب همچنین از ظهور چین و چروک و جای زخم روی صورت جلوگیری می کند و با اکسیژن رسانی و افزایش گردش خون، موجب شادابی پوست صورت می شود.
۹. سلامت گوارش و کمک به هضم غذا
عناب به دلیل داشتن فیبر فرایند هضم را در بدن بهبود می بخشد. البته ساپونین ها و تری ترپنوئیدها نیز با بهینه کردن فرایندِ جذب مواد مغذی و حرکات سالم غذا در روده ها در این قضیه نقش دارند. این کار به جلوگیری از بروز یبوست، شکم درد، نفخ شکم و بیماری های دستگاه گوارش مانند سرطان روده بزرگ کمک می کند.وجود فیبر فراوان در عناب حجم مدفوع را افزایش می دهد و همین امر سبب می شود مدفوع راحت تر در مسیر خروج از بدن حرکت بکند. این ویژگی ها موجب تأثیر عناب در پیشگیری از یبوست می شود. علاوه بر این، عناب لایه پوششی دستگاه گوارش را تقویت می کند. همچنین، احتمال بروز زخم ها، آسیب ها و تجمع باکتری های مضر در معده را نیز کاهش می دهد.
۱۰. تصفیه خون
ساپونین ها و آلکالوئیدهای موجود در عناب مستقیما با تصفیه خون و سم زدایی بدن در ارتباط اند. این اثر آنتی اکسیدانی می تواند جلوی بسیاری از بیماری ها را بگیرد و نیز موجب کاهش استرس در سیستم های ایمنی و لنفاوی بدن شود.
۱۱. کمک به سلامت قلب
عناب از میوه های مفید برای سلامت قلب است. مواد مغذی موجود در عناب به سلامت قلب و عملکرد مناسب آن کمک می کنند. عناب با دارابودن مقدار زیادی پتاسیم و مقدار اندک سدیم، در آرامش رگ های خونی و کاهش فشار خون مؤثر است. همچنین عناب از تجمع چربی در سرخرگ ها جلوگیری می کند. علاوه بر این، فیبر موجود در عناب چربی بدن و همچنین احتمال بروز بیماری های قلبی ـ عروقی را نیز کاهش می دهد.
۱۲. سلامت مغز و مبارزه با بیماری آلزایمر
بر اساس تحقیقات، عناب با جلوگیری از نابودی سلول های مغز و تقویت عملکرد شناختی مغز، با بیماری آلزایمر مبارزه می کند. بهتر است مبتلایان به زوال عقل و اختلالات نورودژنراسیون، با افزودن عناب به رژیم غذایی شان، به سلامت مغز حود کمک بکنند.
۱۳. کاهش التهابات
عناب محتوی ترکیبات ضدالتهابی قوی مانند ترکیبات ساپونینی و فلاونوئیدهاست. عصاره و روغن عناب به خاطر ویژگی ضدالتهابی شان شناخته شده اند. مصرف موضعی عصاره عناب درد عضلات و مفاصل را کاهش می دهد. با توجه به نقش عناب در کاهش ورم مفاصل، مصرف آن به مبتلایان به التهاب مفاصل (آرتریت) توصیه می شود.
۱۴. کمک به بهبود زخم ها
عناب، به لطف مواد شیمیایی گیاهی (فیتوکمیکال ها)، با عوامل بیماری زا و میکروب ها مبارزه می کند. ترکیبات فلاونوئیدی موجود در عناب خاصیت ضدمیکروبی قوی ای دارند. این ترکیبات در درمان عفونت کودکان مؤثرند. همچنین، وجود بتولینیک اسید در عناب رشد استافیلوکوکوس اورئوس و اشرشیا کلی را مهار می کند. این دو باکتری از عوامل اصلی بسیاری از عفونت های باکتریایی هستند.
۱۵. کمک به رویش مو
وجود مقدار فراوان پروتئین، مواد معدنی و ویتامین ها در روغن ضروری عناب به رویش مو کمک می کند. ترکیب روغن عناب و روغن حاملی مانند روغن نارگیل ریزش مو را کاهش می دهد و موجب رشد سریع تر مو می شود.
۱۶. کاهش قند خون و سوخت وساز مناسب
عناب قند خون را کاهش می دهد. این امر عناب را به ابزاری بالقوه برای پیشگیری و کنترل دیابت و سایر اختلالات سوخت وسازی مانند سندروم سوخت وسازی تبدیل کرده است. برخی دانشمندان بر این باورند که قابلیت کاهش قند خون عناب به خاطر مقدار فراوان ویتامین A در آن است که حساسیت به انسولین را بهبود می دهد. سایر تحقیقات نیز تأثیرات مثبت عناب بر آدیپونکتین را نشان می دهد. این هورمون به تنظیم گلوکز خون و سایر شاخص های سوخت وسازی کمک می کند.
جوشاندهٔ عناب خشک
فواید عناب خشک را با درمان بی خوابی و کاهش استرس آغاز می کنیم. فیتوکمیکال های موجود در عناب خشک موجب تأثیرگذاری بر فرآیندهای عصبی مغز می شوند. مغز برای اینکه به خواب فرو رود، هورمونی به نام سروتین را ترشح می کند. هر چه میزان این هورمون در مغز بیشتر باشد، آرامش ذهنی فرد بیشتر خواهد بود و در نتیجه خواب راحت و عمیق تری خواهد داشت. میزان ترشح سروتین در افراد متفاوت است اما راه های زیادی برای افزایش ترشح این هورمن وجود دارد. یکی از فواید عناب، درمان بی خوابی و کاهش استرس و حتی افسردگی است. مادامی که به صورت منظم و البته به اندازه از این میوه استفاده شود، می توان اطمینان حاصل کرد که به طور طبیعی اختلال خواب یا اضطراب فرد تحت کنترل است. برای این منظور به دلخواه می توانید عناب خشک را خیسانده یا آن را همراه برگ های درخت عناب بجوشانید و قبل از خواب میل کنید. عصاره یا جوشاندهٔ عناب خشک باعث تقویت میزان سروتین در مغز و بهبود وضعیت خواب خواهد شد.
دستور تهیه عصارۀ عناب تازه
- عناب تازه را آبکشی کنید.
- عناب های تمیز را در ظرفی گود بریزید.
- با مقداری کافی از آب ولرم ظرف را پر کنید و روی ظرف را با در مناسب بپوشانید.
- برای به دست آوردن عصارهٔ عناب حداقل ۱۲ ساعت و حداکثر یک شبانه روز زمان احتیاج دارید.
- پس از گذشت این مدت یک کیسهٔ نخی تهیه کرده و محتویات ظرف را داخل آن بفشارید تا عصارهٔ غلیظ و سرخ رنگ عناب به ظرفی دیگر منتقل شود.
- عصاره را در ظرفی درب دار به مدت یک هفته می توانید نگه دارید و هر روز چند قاشق از آن میل کنید.
عوارض عناب
در بخش های قبلی به خاصیت عناب اشاره کردیم که نشان می داد عناب برای تمام ارگان های بدن اهمیت دارد. همانطور که می دانید هیچ ماده غذایی کاملا بدون عوارض نیست و ممکن است مصرف آن برای برخی از افراد ایجاد مشکل نماید. عناب نیز از این قاعده مستثنی نیست. از عوارض عناب نیز می توان به بالا بودن میزان ویتامین K اشاره کرد. به علت دارا بودن ویتامینK زیاد، بهتر است کسانی که غلظت خون بالایی دارند و یا مشکلات انعقادی دارند، از مصرف آن پرهیز نمایند.
همچنین یادآوری شده است که زیاده روی در خوردن عناب باعث کم شدن غرایز جنسی می شود و عناب در اشخاص سرد مزاج، تولید گاز و نفخ می کند و این گونه افراد باید عناب را با مویز میل نمایند تا به عنوان مصلح آن عمل کند.
خواص بی نظیر تخم هندوانه برای سلامتی بدن
