گیاه دارویی خارخاسک (Tribulus terrestris) یک گیاه کوچک و گلدار است که به عنوان انگور سوراخ دار و سر بز نیز شناخته می شود. این گیاه میوه ای می دهد که پوشیده از خار است. میوه ، برگ و ریشه آن به عنوان دارو برای درمان تعدادی از بیماری ها ، از جمله اختلالات جنسی استفاده می شود.
خارخاسک یا تریبولوس مدتهاست که در طب سنتی چینی و همچنین در آیورودا برای افزایش عملکرد ورزشی یا افزایش میل جنسی مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین گفته می شود که سطح هورمون های خاصی از جمله تستوسترون و استروژن را افزایش می دهد و در مکمل هایی که ادعا می کنند سطح تستوسترون را افزایش می دهند ، مورد استفاده قرار می گیرد.
ترکیبات تشکیل دهنده گیاه دارویی خارخاسک
مکمل های غذایی حاوی این گیاه دارویی برای کمک به بسیاری از مشکلات مختلف ترویج می شوند. مطالعات نشان داده است که تأثیرات خاصی که این گیاه دارویی بر بدن انسان دارد در درجه اول به دلیل تنوع مواد شیمیایی طبیعی است که در گیاه یافت می شود. این مواد شیمیایی در درجه اول عبارتند از:
- آمیدهای لیگنان
- آلکالوئیدها
- فلاونوئیدها
- ساپونین های استروئیدی
در میان این مواد شیمیایی ساپونین های استروئیدی موجود در خارخاسک بیشترین تأثیر را بر بدن دارند و بیشتر از سایر ترکیبات مورد مطالعه قرار گرفته اند.
خواص خارخاسک
عرق خارخاسک حاصل از تقطیر اجزای گیاه خارخاسک است. خارخاسک که یک گیاه یک یاله است و طبیعتی گرم خشک دارد، دارای خواص و فواید بسیار زیادی برای سلامت بدن دارد. خارخاسک در طب سنتی کشورهای مختلف ازجمله چین، هندوستان و حتی ایران قدمت بسیار زیادی داشته و از آن برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده می شود. عرق خارخاسک ار برگ ها و گل های گیاه خارخاسک تهیه می شود.
- بهبود سلامت جنسی : نتایج تحقیقات درباره نقش این گیاه در افزایش میل جنسی ضدونقیض اند. طبق یکی از پژوهش ها، مصرف مکمل های حاوی خارخاسک سبب می شود زنانی که پیش از یائسگی دچار کاهش میل جنسی می شوند، میل جنسی، برانگیختگی، ارگاسم و رضایتشان از رابطه جنسی بیشتر شود. البته این پژوهش فقط ۴۰ شرکت کننده داشته است و برای درک بهتر مزایای سلامتی خارخاسک، به تحقیقات بیشتری نیاز است.همچنین اثر خارخاسک بر مردانی که دچار اختلال نعوظ (ED) و میل جنسی کم بودند هم آزمایش شد. این افراد در مقایسه با کسانی که فقط دارونما مصرف کرده بودند، عملکرد جنسی، رضایت از رابطه، میل جنسی و ارگاسم بهتری را گزارش کردند.اگرچه این نتایج امیدوارکننده بود، آزمایش های بالینی که نقش این گیاه در سلامت جنسی مردان را ارزیابی می کردند، نتایج متناقضی داشتند.
- بهبود عملکرد ورزشی : این گیاه به دلیل تحریک تولید تستوسترون، مکملی محبوب در بین ورزشکاران است. ورزش شدید و طولانی مدت تولید تستوسترون را سرکوب می کند که بر عملکرد ورزشی فرد تأثیر منفی می گذارد. مکمل خارخاسک می تواند تولید تستوسترون را افزایش دهد و از این تأثیر منفی جلوگیری کند.با این حال بررسی بالینی تعدادی ورزشکار در سال ۲۰۲۱ نشان داد که مصرف مکمل خارخاسک عملکرد ورزشی یا ترکیب بدن را بهبود نمی بخشد. نویسندگان این مقاله معتقدند برای تأیید فواید مکمل های خارخاسک برای ورزشکاران به تحقیقات بیشتری نیاز است.پژوهش دیگری در سال ۲۰۱۷ در مجله علوم ورزشی و سلامت منتشر شد که در آن گروهی از بوکسورهای آموزش دیده را بررسی کرده بودند. این پژوهش هیچ بهبودی در توده عضلانی یا میزان تستوسترون آنها هنگام مصرف مکمل حاوی خارخاسک نشان نداد. با این حال، این افراد کمتر دچار آسیب عضلانی شدند و عملکرد بی هوازی شان بهبود یافت.
- درمان سنگ کلیه: سنگ کلیه بیماری رایجی است که باعث درد شدید شکم می شود. در طب سنتی چینی و آیورودا، از این گیاه برای درمان سنگ کلیه استفاده می کنند. این گیاه با افزایش ادرار، خطر ابتلا به سنگ کلیه را کاهش می دهد. تحقیقات فعلی درباره مزایای خارخاسک برای درمان سنگ کلیه به آزمایش های حیوانی محدود شده است.
- عرق خارخاسک برای عفونت ادرار : عرق خارخاسک دارای خاصیت ادرار آوری است و موجب افزایش دفعات ادرار شده و همجنین خاصیت ضد عفونی کنندگی نیز دارد. عرق خارخاسک با داشتن این خواص موجب کاهش خطر ابتلا به بیماری های عفونی مجاری ادراری و عفونت ادراری می شود.
- عرق خارخاسک برای جوش : عرق خارخاسک یک نرم کننده طبیعی و گیاهی برای پوست است. عرق خارخاسک با خواص خود و داشتن خاصیت ضد عفونی کنندگی می تواند موجب درمان و پیشگیری از جوش، آکنه، سوزش و التهابات پوستی است.
- عرق خارخاسک برای رفع اگزما : مصرف هرق خارخاسک می تواند از ابتلا به اگزما در کودکان و بزرگسالان جلوگیری کند.
- عرق خارخاسک برای سنگ صفرا : عرق خارخاسک سرشار از مواد مغذی و معدنی بسیار مفیدی برای بدن است. عرق خارخاسک دارای خاصیت ضد انگل بوده و با داشتن این خاصیت می تواند برای درمان سنگ صفرا یک گزینه درمانی مناسب باشد.
- عرق خارخاسک برای درمان دیابت : عرق خارخاسک دارای خواص مفید و موثری در کاهش قند خون است. از جمله دارو هایی که متخصصان طب سنتی برای درمان دیابت و کاهش قند خون بالا تجویز می کنند عرق خارخاسک است.
- عرق خارخاسک برای درمان فشار خون : یکی دیگر از خواص مصرف عرق خارخاسک کمک به کاهش فشار خون است. عرق خارخاسک موجب کاهش تری گلیسرید و کلسترول شده و این موضوع موجب کاهش فشار خون در فرد می شود.
- عرق خارخاسک برای کاهش علائم یائسگی : صرف عرق خارخاسک در دوران یائسگی موجب ترشح هورمون LH می شود. ترشح هورمون LH در بانوان موجب کاهش عوارض و علائم ناراحت کننده یائسگی از جمله عرق شبانه و گرگرفتگی می شود.
- عرق خارخاسک به عنوان انرژی زا طبیعی : استفاده از عرق خارخاسک موجب افزایش انرژی و فعالیت در فرد مصرف کننده می شود. مصرف عرق خارخاسک موجب افزایش استقامت، قدرت، سلامت عظلات و حتی بهبود متابولیسم در بدن می شود. ورزشکاران و به ویژه بدنسازان می توانند از عرق خارخاسک در مکمل های غذایی خود و پیش از تمرین برای افزایش انرژی خود استفاده کنند.
- عرق خارخاسک برای سلامت قلب : عرق خارخاسک دارای فواید و خواص فراوانی برای حفظ سلامت قلب است. بنابراین مصرف عرق خارخاسک موجب پیشگیری از ابتلا به بسیاری از مشکلات و بیماری های قلبی می شود.
- عرق خارخاسک برای درمان سرطان : مصرف عرق خارخاسک می تواند از گسترش و سنتز سلول های سرطانی جلوگیری کرده و موجب مرگ سلول های سرطانی شود. عرق خارخاسک یک گزینه درمانی طبیعی و موثر برای درمان سرطان است.
- عرق خارخاسک به عنوان ضد درد : یک درمان طبیعی و گیاهی برای درمان درد های عمومی بدن مصرف عرق خارخاسک است. درمان درد های بدن ازجمله درد کمر با مصرف عرق خارخاسک و بهره مندی از خاصیت ضد درد آن ممکن است.
- خواص عرق خارخاسک برای دیسک کمر : یکی دیگر از خواص عرق خارخاسک تاثیر این عرقرگیاهی در کاهش درد و درمان دیسک کمر است. این عرق گیاهی با خواص خود می تواند برای بهبود دیسک کمر موثر و مفید باشد.
- عرق خارخاسک برای پروستات : عرق خارخاسک می تواند یک گزینه درمانی مناسب برای رفع مشکلات پروستات از جمله تورم پروستات باشد. از علل بزرگ شدن پرستات می توان به فعالیت ماده آندروژنی ۵- آلفا دی هیدروتستوسترون اشاره کرد. عرق خارخاسک خاصیت مهارکنندگی آنزیم ۵- آلفا ردوکتاز را دارد که عامل اصلی تبدیل تستسترون به شمار می آید.
عوارض جانبی احتمالی خارخاسک
بیشتر تحقیقات درباره عوارض جانبی احتمالی این گیاه آزمایش های حیوانی بوده اند. در این آزمایش ها، مصرف مقدار زیادی مکمل گیاهی خارخاسک به قلب، کبد و کلیه ها آسیب رسانده بود.مصرف عرق یا دمنوش خارخاسک برای مدت کوتاه احتمالا بی خطر است، به شرط اینکه سالم باشید و در دوران بارداری یا شیردهی نباشید.
عوارض جانبی مصرف زیاد این گیاه عبارت اند از:
- اختلالات خواب؛
- ناراحتی معده؛
- پریود نامنظم.
بر اساس آزمایش های حیوانی، مصرف زیاد آن با مشکلات رشد جنین در ارتباط است. بنابراین اگر در دوران بارداری یا شیردهی هستید، دمنوش یا عرق خارخاسک ننوشید.همچنین نگرانی هایی درباره ارتباط احتمالی مشکلات پروستات و مصرف این گیاه وجود دارد.مردی جوان گزارش کرده بود که برای پیشگیری از سنگ کلیه مقدار زیادی خارخاسک را در ۲ روز مصرف کرده و دچار مسمومیت حاد کبدی و کلیوی شده بود. پس با وجود خواص عرق خارخاسک در مصرف آن احتیاط کنید.مکمل های حاوی خارخاسک که برای بهبود عملکرد یا عضله سازی به ورزشکاران عرضه می شوند، ممکن است حاوی مواد مضری مانند استروئیدهای آنابولیک آندروژنیک یا سایر مواد ممنوعه باشند که روی برچسب آنها ذکر نشده باشند.
تداخل غذایی یا دارویی خارخاسک
به نظر می رسد این گیاه هیچ گونه تداخلی با غذاها یا سایر گیاهان و مکمل ها ندارد، اما با برخی داروها تداخل دارد. اگر از داروهای قلب و فشار خون استفاده می کنید، خارخاسک مصرف نکنید.
نمونه ای از این داروها عبارت اند از:
- مسدود کننده های بتا؛
- دیگوکسین؛
- مسدودکننده های کانال کلسیم؛
- دیورتیک ها؛
- مهارکننده های ACE؛
- نیترات ها.
اگر دیابت دارید و دارو مصرف می کنید، خارخاسک نخورید چون می تواند قند خون شما را به میزان خطرناکی کاهش دهد.حتما به پزشکتان درباره هر چیزی که مصرف می کنید اطلاع بدهید، حتی اگر طبیعی باشد. این طوری پزشک می تواند هرگونه عوارض جانبی یا تداخلات احتمالی با داروها، غذاها یا سایر گیاهان و مکمل ها را بررسی کند.
چگونه خارخاسک را مصرف کنیم؟
گزینه های متنوعی برای دریافت دوز روزانه خارخاسک وجود دارند. کپسول ها می توانند در دوزهای مختلفی جدا شده و به همراه وعده های غذایی روز مصرف شوند. به عنوان جایگزین شما می توانید اضافه کردن عصاره مایع، پودر یا آب را به اندازه چند قاشق سوپ خوری اضافه کنید.
فواید موم عسل برای سلامتی بدن چیست؟
