کلیسای سنندج مربوط به دوره قاجار است و در سنندج، محله اغازمان، خیابان نمکی، کوچه کلیسا واقع شده و این اثر در تاریخ 25 اسفند 1378 با شمارهٔ ثبت 2663 بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست.
این بنا در ضلع غربی خیابان نمکی و در محله قدیمی (آغه زمان که محلهای مسیحینشین است قرار دارد. اواخر صفویه در زمان حکومت شاه عباس دوم هنگامی که دولت عثمانی به قتل عام مسیحیان عراق پرداخت گروهی از کلدانی های اهل کرکوک عراق در کردستان ایران پناهنده شدند و در شهر سنندج ساکن شدند دودران زمان والیان اردلان برای مسیحیان تبعیدی این کلیسارابنا نهادند شیوه ساخت و نوع معماری کلیسای سنندج تحت تأثیر معماری سبک اصفهانی است و تلفیقی از نماسازی سبک بومی مانند طاق نما و ستونهای آجری در آن به کار رفته که به فرم مشعل در بخش فوقانی به صورت سه ترکی آجرکاری شدهاست. خطوط عمودی در نمای بیرونی ساختمان تأکید بر ارتفاع کلیساست . در گل دسته ناقوس کلیسا کاشیهای معقلی و گره چینی قابل ملاحظه است. حجاری سنگهای سردر ورودی که دارای نقش گل لوتوس و ترنج است، کار استادان سنندجی است. این کلیسا دارای قناتی فعال است و آب نمای زیبایی نیز در داخل حیاط آن در ضلع جنوبی دیده میشود.
یکی از بناهای تاریخی استان کردستان کلیسای شهر سنندج است. این کلیسا در محله قدیمی و مسیحی نشین "آغه زمان" واقع شده است. در اواخر حکومت صفویه تعدادی از ارامنه که توسط حکومت عثمانی تبعید شده بودند وارد ایران می شوند. برخی از این ارامنه نیز در استان کردستان و شهر سنندج ساکن می شوند. در اوائل دوره قاجار نیز کلیسایی برای ارامنه مهاجر ساخته می شود. با عبور از درب ورودی کلیسا وارد دالانی می شود که شما را به شبستان کلیسا راهنمایی می کند. سقف شبستان با طاق و تویزه آراسته شده و در آن محرابی به چشم می خورد که مجسمه ای از حضرت مریم بر روی پله های آن قرار گرفته است.
در طراحی و ساخت این کلیسا از شیوه معماری اصفهانی بهره برده شده است. در این شبستان ساده چندین ستون سنگی در کنار دو مقبره که متعلق به دو کشیش است به چشم می خورد. در این شبستان به طور کلی 12 طاق قرار دارد و چندین پنجره هلالی نیز بر روی دیوارهای آن به چشم می خورد. قدمت این کلیسا به حدود 250 سال پیش می رسد اما در مورد سازندگان بنا اطلاع دقیقی در دست نیست. با گذر از شبستان کلیسا وارد حیاطی دلباز می شوید که این روزها حال و روز خوشی ندارد. در این حیاط نیز مقبره هایی به چشم می خورد که متعلق به مسیحیان است. از آنجا که جمعیت قابل توجهی از مسیحیان شهر سنندج را ترک گفته اند دیگر تعداد اندکی از مسیحیان به این کلیسا سر می زنند.
در این حیاط حوض آبی قرار دارد که در روزگاران قدیم از یک قنات تغذیه می شده است. در سال های اخیر سردر ورودی کلیسا توسط سازمان میراث فرهنگی مرمت شده است.کلیسای سنندج 700 مترمربع وسعت داشته و توسط حاکمان اردلان سنندج، که قرنها بر این سرزمین حکمرانی کرده اند، برای مسیحیان مهاجر ساخته شده است. علاوه بر معماری اصفهانی از معماری بومی سنندج نیز در ساختاین کلیسا بهره برده شده است. استفاده از ستون های آحری که در ورودی کلیسا به چشم می خورند مختص معماری این ناحیه است. در قسمت ورودی حجاری هایی با نقش گل همانند گل لوتوس نیز به چشم می خورد. در قسمت ناقوس کلیسا نیز از هنر گره چینی و کاشی های معقلی زیبا بهره برده شده است.
کلیسای سنندج با قدمتی که به اوایل دوره قاجار بازمیگردد، در محله آغه زمان جنوبی سنندج قرار دارد. از ویژگیهای منحصربهفرد بنای کلیسا میتوان به سر درب ورودی با اتاقهای نیمه دایره متداخل، دهلیز ورودی و شبستان با سقف منحنی اشاره کرد. در بخش شمالی حیاط، قبرهایی وجود دارد که طبق نوشتههای روی سنگ، به اقلیت مسیحیان متعلق هستند. سقف شبستان بصورت طاق و تویزه ساخته شده است و 12 طاق، 6 ستون، محراب و دو قبر مربوط به کشیشان از دیگر بخشهای شبستان محسوب میشوند. با توجه به ارزش تاریخی و معماری، کلیسای سنندج از جاذبه های گردشگری سنندج به شمار میآید و در تاریخ 25 اسفند 1378، با شماره ثبت 2663 بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
