موزه زندان اولوجانلار، یک زندان ایالتی سابق در آنکارا و اولین زندان جمهوری ترکیه بوده است که در سال 1925 در زمینی به مساحت 34000 متر مربع توسط وزارت امور داخلی ساخته شده و بعد از 81 سال در اول ژوئیه 2006 به عنوان زندان تعطیل شد. این زندان توسط شهرداری آلتیندا (Altındağ) مرمت و در ژوئیه سال 2011 به عنوان موزه زندان افتتاح شد که نخستین موزه در نوع خود در ترکیه است.
در ورودی موزه، بخش نهم و دهم قرار دارد که به دلیل اندازه کوچکتر نسبت به سایر بخش های زندان و بنابراین آسایش نسبی، به نام بخش هیلتون شناخته می شود. سیاستمداران برجسته ای مانند بولنت اجویت و عثمان بلوک باشی در این بخش ها قرار گرفته اند که شرح حال آنها بر روی تخت هایشان نشان داده شده است.
فریادهای وحشتناک زندانیان شکنجه شده در سلول های جدا، به هنگام راه رفتن در راهروها از بلندگوها به گوش می رسد. اشعار و آهنگ های عامیانه و تاریخی ترکی نیز به گوش می رسند که یادآور دوره شکنجه و اعدام ها برای بازدیدکنندگان است.
در بخش چهارم، بیست و دو مجسمه مومی وجود دارد که زندانیان را در موقعیت های مختلف در زندگی روزمره خود به نمایش در می آورند. بر روی تخت های بخش پنجم، زندگی نامه زندانیان مهم درج شده است و بخش ششم علاوه بر زندگی نامه های بیشتر، وسایل شخصی زندانیان مانند ساعت، سیگار، ظروف، عینک، قوری و سایر موارد شخصی را نیز در بر می گیرد.
در حیاط زندان حمامی برای زندانیان قرار دارد و عکس زندانیان مهم بر روی شاخه های درخت آرزو در این حیاط آویزان است. همچنین یک چوبه دار در حیاط وجود دارد که نوزده اعدام توسط آن صورت گرفته است.
در صورت درخواست، یک سلول جداشده ویژه وجود دارد که بازدید کنندگان می توانند با پرداخت هزینه، برای پانزده دقیقه یا یک ساعت در این سلول زندانی شوند تا شرایط زندان را بهتر درک کنند.
تاریخچه موزه زندان (اولوجانلار)
موزه زندان (اولوجانلار) به دنبال تاسیس جمهوری ترکیه در سال 1923 در سال 1925 ساخته شد. بنابراین نگاهی به تاریخ این زندان به معنای تحلیل تاریخ سیاسی ترکیه است، زیرا بسیاری از زندانیان سیاسی در این زندان حبس شده بودند. تقریبا غیرممکن است نام همه زندانیانی را ذکر کنیم که ناعادلانه حبس شده اند و در معرض شکنجه یا اعدام قرار گرفتند. این زندانیان شامل نمایندگان پارلمانی مانند عثمان بلوکباشی، نخست وزیرانی مانند یولِنت اسویت، شاعران معروفی مانند ناظم حکمت و احمد عارف، روزنامه نگارانی مانند کانیت آرکایورک، کارگردانانی مانند ییلماز گونی و رهبران انقلابی مانند دنیز گزمیش هستند. بخش های تاریخی خاصی در این زندان طی شده اند تا توجه همه کشور به آن جلب شود و تحلیل آنها مهم است. به دنبال مداخله نظامی در سال 1971، ارتش ترکیه یک دولت تکنوکرات تشکیل داد که به اصلاح قانون اساسی، محدود ساختن آزادی های شهروندان و آغاز کمپینی در مقابل جنبش انقلابی جوانان در ترکیه دستور داد. سه رهبر معروف ارتش آزادی بخش مردمی ترکیه در زندان “Ulucaklar” زندانی شده و حقوق آنها نقض شد. دادگاه رای به اعدام آنها صادر کرد و دنیز گزمیش، یوسف اصلان و حسین اینان در تاریخ 6 می 1972 اعدام شدند. پس از کودتای نظامی 1980، اردال ارن (17) یک دانش آموز دبیرستانی چپ گرا در این مکان زندانی شد. در 18 دسامبر 1980 پس از اینکه وی به سن قانونی 18 سال رسید اعدام شد زیرا اعدام افراد زیر 18 سال ممنوع بود. یکی از ظالمانه ترین بخش های تاریخ این زندان در 26 دسامبر 1999 رخ داد. به منظور افزایش سطح انزوا، ارتش تصمیم گرفت زندانیان سیاسی را از بخش ها به سلول ها منتقل نماید و در این زمان درگیری خونینی در زندان شکل گرفت که یکی از خونبارترین حوادث زندان های ترکیه است که عمدتاً زندانیانی را شامل می شد که در برابر این انتقال مقاومت کرده بودند. دولت این عملیات را بازگشت به زندگی نامید اما زندانیان به آن روز زندانیان 19 دسامبر می گویند. زمانی که عملیات در زندان به پایان رسید، 10 زندانی کشته و صدها نفر زخمی شده بودند. در سال 2000 پارلمان ترکیه کمیته تحقیق تشکیل داد تا در مورد این اقدام تفحص کنند. این گزارش تائید کرد که زندانیان با سلاح گرم یا خشونت فیزیکی کشته شدند و در زندان کشتار رخ داده است. این کمیته همچنین درخواست مجازات عاملین را ارائه نمود.