پولیپ رحمی چیست؟

دوشنبه، 28 تیر 1400 زمان مطالعه 8 دقیقه

پولیپ های رحمی جزء توده های خوش خیم رحمی هستند.پولیپ رحم به علت رشد بیش از حد سلول ها در دیواره داخلی رحم(اندومتر) ایجاد میشود. پولیپ های رحمی از شایع ترین دلایل خونریزی های غیر طبیعی در زنان هستند.

پولیپ رحم ساختاری است که در آندومتر (پوشش داخلی رحم) ایجاد می شود و به همین دلیل گاهی به آن پولیپ آندومتر نیز می گویند. پولیپ رحم در اثر رشد بیش از حد بافت آندومتر ایجاد می شود. گاهی پولیپ رحم توسط یک پایه نازک به آندومتر متصل شده و سپس در داخل رحم گسترش می یابد. پولیپ رحم معمولا باعث ایجاد سرطان نمی شود، اما ممکن است مشکلاتی در قاعدگی یا باروری به همراه داشته باشد.پولیپ رحم ممکن است گرد یا بیضی بوده و اندازه آن از چند میلی متر تا چند سانتی متر یا بیشتر، متغیر باشد؛ همچنین ممکن است یک چند تا چند پولیپ در رحم وجود داشته باشد.

پولیپ رحم در زنان 40 تا 50 ساله نسبت به زنان جوان شایع تر است. این پولیپ می تواند پس از یائسگی ایجاد شود اما به ندرت در سنین زیر 20 سالگی تشکیل می گردد. در صورت داشتن اضافه وزن یا چاقی، بالا بودن فشارخون، مصرف برخی از داروها مانند تاموکسیفن و داروهای مخصوص سرطان پستان، احتمال ابتلا به پولیپ رحم افزایش می یابد. پولیپ رحم می تواند باعث ایجاد خونریزی غیر طبیعی، خونریزی شدید قاعدگی یا لکه بینی بین دو قاعدگی گردد.

علت پولیپ رحم هنوز به طور دقیق شناخته شده نیست، اما نوسان سطح هورمون ها می تواند علت پولیپ رحم باشد. به طور مثال به نظر می رسد سطح هورمون استروژن که هر ماه در ضخیم شدن آندومتر نقش دارد، با رشد پولیپ های رحم مرتبط است و می تواند علت پولیپ رحم باشد.

تفاوت پولیپ رحم با فیبروم رحم چیست؟

بعضی ها ممکن است پولیپ های رحمی را با فیبروم رحم اشتباه بگیرند. این درحالی است که پولیپ های رحمی در بافت آندومتر ایجاد میشنود ولی فیبروم رحم (فیبروئید) در قسمت بافت عضلانی رحم رشد میکنند.

پولیپ رحم زنان به چه شکل است؟

پولیپ های آندومتر می توانند تکی یا چند تایی باشند. اندازه آنها گرد یا بیضی شکل است و قطر آنها بین چند میلی متر تا چند سانتی متر است. آنها معمولاً به همان رنگ قرمز یا قهوه ای آندومتر اطراف هستند، اگرچه به نظر می رسد که رنگ قرمز تیره تری نسبت به آندومتر دارند.

پولیپ ها از بافت متراکم، بافت فیبروز (استروما)، رگ های خونی و فضاهای شبه غده ای پوشیده شده با بافت پوششی آندومتر تشکیل شده اند.

ممکن است پلیپ ها پایه دار یا بدون پایه باشند. پولیپ های پایه دار از قاعده تخت بزرگشان توسط ساقه نازکی (پدیکل) به رحم وصل میشوند. درحالی که پلیپ های بدون پایهبا یک پایه صاف به دیواره رحم متصلشوند.پولیپ های پایه دار نسبت به پولیپ های بدون پایه شایع تر است

سن بروز پولیپ رحم

پولیپ های آندومتر معمولاً در زنان 40 تا 50 ساله رخ می دهد و در 10٪ از زنان مشاهده می شود. پولیپ های رحمی در دختران مجردی که در سنین جوانی خود هستند، به ندرت دیده میشود. پولیپ های رحمی معمولا در افرادی که در سن یائسگی قرار دارند شایع تر است و بعد از یائسگی شیوع ابتلا به پولیپ رحم کمتر است.

در24-10 در صد از زنانی که بیوپسی آندومتر یا عمل برداشت رحم داشته اند، پولیپ رحم دیده شده است. به علت اینکه بعضی از پولیپ ها بدون علائم هستند این درصد دقیق نیست.

رایج ترین علائم پولیپ چیست؟

پولیپ های کوچک معده و روده معمولا علامتی ندارند و تنها در زمان معاینات مثلا در زمان آندوسکوپی یا کولونوسکوپی شناسایی می شوند. علائم پولیپ عبارتند از:

خونریزی: این علامت می تواند نشانه پولیپ روده بزرگ و یا سرطان کولون و مقعد باشد.
تغییر رنگ مدفوع: در صورتی که پولیپ دارای خونریزی شده باشد بسته به محل خونریزی رنگ مدفوع تغییر می کند. اگر خونریزی در کولون و نزدیک مقعد باشد خون قرمز و رگه ای است و اگر خونریزی در قسمت های قبل از کولون و مقعد باشد مدفوع تیره و یا سیاه خواهد شد.
تغییر در مدفوع: اگر بیش از یک هفته اسهال یا یبوست طول بکشد می تواند نشانه وجود پولیپ روده بزرگ باشد. اما دلیل قطعی برای وجود پولیپ نیست.
درد، تهوع یا استفراغ: در صورتی که پولیپ بزرگ باشد می تواند انسداد یا تنگی در مسیر روده یا معده ایجاد کند که در نتیجه درد، تهوع یا استفراغ را ایجاد می کند.
آنمی (کم خونی) ناشی از فقر آهن: در صورتی که پولیپ همراه با خونریزی باشد،در اثر دفع خون، فرد دچار کم خونی و فقر آهن می شود. این کم خونی می تواند موجب عوارض بیشتری برای بدن شود مانند: رنگ پریدگی، خستگی و تنگی نفس

علت بروز پولیپ چیست؟

علت تشکیل پلیپ بسته به موقعیتی که دارد متغیر است. مثلا، معمولا پلیپ حلق در اثر آسیب دیدن حنجره بعد از داد زدن یا استفاده از لوله تنفسی رخ می دهد. گاهی پزشکان نمیتوانند علت پلیپ را تشخیص دهند.ازجمله علل شناخته شده که در تشکیل پلیپ موثر است می توان موارد زیر را نام برد:

التهاب
جسم بیگانه
کیست
تومور
جهش ژن های سلول کولون
التهاب مزمن شکم
استروژن بالا

پلیپ از تقسیم سریع سلولها رشد می کند که مشابه با رشد سلولهای سرطانی است. به همین دلیل، با اینکه اکثر پلیپ ها خوش خیم هستند، ممکن است تبدیل به سرطان شوند.

تشخیص پولیپ رحم

در هنگام مراجعه بیمار به پزشک، پزشک ابتدا در مورد سابقه قاعدگی فرد از جمله مدت زمان قاعدگی سوال می پرسد. بیمار باید علائم غیر طبیعی از قبیل خونریزی شدید و یا لکه بینی بین دو قاعدگی را ذکر نماید. همچنین سوابق ناباروری بیمار مورد بررسی قرار می گیرد. سپس معاینه واژینال انجام شده و حتی ممکن است آزمایشات تکمیلی بیشتری انجام گردد. همچنین در صورتی که بیمار آنتی بیوتیک، مسکن یا داروی متسع کننده دهانه رحم استفاده می کند، باید به پزشک خود اطلاع دهد. آزمایشات تشخیصی برای پولیپ رحم عبارتند از:

سونوگرافی ترانس واژینال: در هنگام سونوگرافی ترانس واژینال وسیله ای به نام پروب از طریق واژن وارد رحم می شود. امواج صوتی که از پروب سونوگرافی ساطع می شوند، تصاویری از فضای داخلی رحم ایجاد می نمایند.
هیستروسونوگرافی: هیستروسونوگرافی از طریق واژینال انجام شده و ممکن است پس از سونوگرافی ترانس واژینال انجام گردد. در هنگام هیستروسونوگرافی یک مایع استریل از طریق لوله مخصوصی به نام کاتتر وارد رحم می شود. مایع وارد شده رحم را منبسط نموده و تصویر واضح تری از حفره رحمی ایجاد می نماید.
هیستروسکوپی: هیستروسکوپی جهت تشخیص یا درمان پولیپ رحم استفاده می شود. در طی این روش، پزشک هیستروسکوپ را از طریق سرویکس (دهانه رحم) وارد رحم می نماید. هیستروسکوپ امکان بررسی داخل رحم را فراهم می کند. هیستروسکوپی همچنین گاهی همراه با پولیپکتومی (برداشتن پولیپ) انجام می گیرد.
بیوپسی اندومتر: در هنگام بیوپسی اندومتر، با کمک ابزار مخصوصی بخشی از دیواره داخلی رحم برداشته شده و جهت بررسی وجود ناهنجاری رحمی به آزمایشگاه فرستاده می شود.
کورتاژ: کورتاژ جهت تشخیص و درمان پولیپ رحم انجام می شود. عمل کورتاژ معمولا در اتاق عمل انجام شده و پزشک با ابزاری به نام کورت بافت داخلی دیواره رحم را جمع آوری می نماید. جهت تشخیص سلول های سرطانی ممکن است بافت برداشته شده به آزمایشگاه ارسال گردد.

درمان پولیپ رحم

اگر پولیپ رحم علائمی ایجاد نکند، ممکن است درمان لازم نباشد. اما اگر پولیپ باعث خونریزی شدید در هنگام قاعدگی و لکه بینی بین دو قاعدگی گردد و یا در صورت وجود احتمال سرطان، درمان پولیپ رحم ضروری می باشد. همچنین اگر پولیپ خطراتی از قبیل سقط جنین یا ناباروری ایجاد نماید، باید برداشته شود. چنانچه پولیپ پس از یائسگی ایجاد شود باید پولیپکتومی انجام شود. انواع روش های درمان پولیپ رحم عبارتند از:

دارو درمانی: داروهایی از قبیل پروژستین ها و داروهای آگونیست هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GNRH) که جهت تنظیم هورمونی استفاده می شوند، ممکن است به عنوان یک روش درمانی موقت برای درمان پولیپ رحم مورد استفاده قرار گیرند. این داروها علائم پولیپ رحم را کاهش می دهند اما معمولا پس از قطع دارو، علائم برمی گردند.
هیستروسکوپی: هیستروسکوپی هم یک روش تشخیصی و هم یک روش درمانی است. در هنگام هیستروسکوپی، پولیپ رحم با ابزاری به نام هیستروسکوپ، طی عمل پولیپکتومی برداشته می شود.
کورتاژ: کورتاژ ممکن است همراه هیستروسکوپی انجام شود. پزشک برای بررسی بخش های داخلی رحم از هیستروسکوپ استفاده می نماید و با استفاده از ابزار ویژه ای به نام کورت بخش داخلی رحم را تراشیده و پولیپ را از بین می برد. همچنین ممکن است برای تعیین خوش خیم یا سرطانی بودن بافت، پولیپ به آزمایشگاه فرستاده شود. لازم به ذکر است که هیستروسکوپی، روش موثرتری برای درمان پولیپ های کوچک است.
هیسترکتومی: اگر پولیپ ها با روش های فوق برداشته نشوند و یا سرطانی باشند، ممکن است عمل جراحی هیسترکتومی یا برداشتن رحم انجام شود.

بهترین درمان پولیپ رحم

پولیپ های رحم ممکن است خودبخود پسرفت کنند اما مشخص نیست در چه افرادی و با چه میزانی این پسرفت اتفاق می افتد. احتمال از بین رفتن پولیپ های کوچک بیشتر است در حالیکه پولیپ های بزرگتر بیشتر خونریزی غیر طبیعی ایجاد میکنند. اگرچه بعضی پولیپ ها خودبخود پسرفت میکنند اما احتمال بدخیم شدن آنها را هم باید در نظر گرفت.

1- درمان دارویی پولیپ

پولیپ معمولا با دارو بهبود پیدا نمی کند. البته برخی داروهای هورمونی که به دلایل دیگری تجویز میشوند ممکن است باعث از بین رفتن و یا کوچک شدن موقتی پولیپ شوند ولی پس از قطع دارو مجدد عود میکنند.

2- درمان جراحی پولیپ

درمان قطعی پولیپ رحم ، برداشتن ان است . اگر پولیپ بصورت کامل خارج شود احتمال عود آن کمتر است.در موارد نادر ممکن است پولیپ پس از خارج شدن عود کند. در این موارد ودر مصرف کنندگان تاموکسی فن ( که در معرض خطر بدخیمی هستند ) ، علاوه بر تحت نظر بودن ، درمان و اقدام مناسب توسط پزشک انجام میشود.