رادیوگرافی دندان معمولا اشعه ایکس نامیده می شود. دندانپزشکان استفاده از رادیوگرافی به دلایل بسیاری مانند پیداکردن ساختارهای مخفی دندان، توده های بدخیم یا خوش خیم، از دست دادن استخوان و حفره توصیه میکنند.تقریبا همه افرادی که نزد دندان پزشک رفته اند، تجربه گرفتن عکس از دندان هایشان را دارند. در دندان پزشکی نیز مانند سایر رشته های پزشکی از پرتونگاری برای کمک به تشخیص بیماری یا آسیب دندان استفاده می شود. عکس ها در تعیین وجود و وسعت حفره یا کرم خوردگی های دندان به کار می آیند.با عکس رادیوگرافی می توان فساد و پوسیدگی دندان را حتی زمانی که مینا هنوز سالم به نظر می آید، تشخیص داد، به ویژه وقتی پوسیدگی بین دندان ها مخفی شده یا زیر خط لثه باشد. عکس رادیوگرافی به تشخیص آبسه دندان، آسیب استخوان ناشی از بیماری پیر دندانی، شکستگی های فک و دندان سایر ناهنجاری های فک و دندان نیز کمک می کند. به علاوه، اطلاعاتی در زمینه دندان های درنیامده یا گیرکرده، در اختیار دندان پزشکان می گذارد.برای گرفتن عکس رادیوگرافی می توان از فیلم های سنتی یا فناوری دیجیتال استفاده کرد. برای کرم خوردگی ها از عکس «بایت وینگ» استفاده می شود. علت نامگذاری آن است که بخش کوچکی از فیلم در دهان و نزدیک دندان ها قرار می گیرد و شما برای نگه داشتن فیلم با دندان های خود روی پوشش کاغذی فیلم فشار می آورید. سپس دستگاه را روی دندان تنظیم کرده و اشعه می دهند. تصویر دیجیتال بلافاصله آماده می شود و ظهور فیلم رادیوگرافی هم چند دقیقه بیشتر طول نمی کشد.
به هر شکل که عکس گرفته شود، تصویر حاصل به دندان پزشک شما در تعیین اقدام مناسب کمک شایانی خواهد کرد. میزان اشعه ای که در خلال رادیوگرافی سنتی ساطع می شود، بی نهایت ناچیز است و مقدار اشعه به کار رفته برای گرفتن عکس دیجیتال حتی از این هم کمتر است. با این وجود هیچ کس نباید بیش از مقدار لزوم در مواجهه با اشعه قرار گیرد. در مورد اینکه چند وقت یک بار باید عکس بگیرید با دندان پزشک خودتان مشورت کنید. به عنوان اقدامی برای جلوگیری از دریافت اشعه ای بیش از حد، به شما پیش بندی داده می شود که از سینه تا پایین شکم را می پوشاند.
انواع رادیوگرافی دندان با تصویربرداری داخل دهانی
انواع مختلفی از روش های تصویربرداری دندان با اشعه ایکس وجود دارند که هر کدام نماهای متفاوتی از دندان را ثبت می کنند. معروف ترین روش های تصویربرداری داخل دهانی به شرح زیر هستند:
(Bitewing) رادیوگرافی دندان بایت وینگ
در این تکنیک، بیمار یک قطعه کاغذی مخصوص را گاز می گیرد و تصویربرداری انجام می شود. با این روش، دندانپزشک می تواند تاج های دندان را به خوبی ببیند. این نوع تصویربرداری برای بررسی حفره های دندان ها (بین دندانی) بسیار مناسب است.
(Occlusal) رادیوگرافی دندان اکلوزال
تصویربرداری اکلوزال در یک شات تمامی دندان ها را نمایش می دهد و زمانی انجام می شود که فک بیمار بسته باشد. با این تصویربرداری دندانپزشک قادر است روی هم قرار گرفتن دندان های بالایی و پایینی را به خوبی ببیند. همچنین دندانپزشک می تواند ناهنجاری های آناتومیکی کف یا طاق دهان را به خوبی مشاهده کند.
رادیوگرافی دندان پری اپیکال (تک دندان)
در هر تصویربرداری پری اپیکال، تمام قسمت های یک دندان از فک فوقانی یا فک دندانی از ریشه تا تاج به تصویر کشیده می شود. با این نوع تصویربرداری هرگونه تغییرات غیرمعمول در ریشه و ساختارهای استخوانی آن نشان داده می شود.
رادیوگرافی دندان پانورامیک
در این نوع تصویربرداری، دستگاه به دور سر بیمار می چرخد و تنها با یک بار پرتودهی از تمام محیط دهان شامل تمام دندان های فک بالا و پایین تصویربرداری می کند. دندانپزشکان از این تکنیک برای بررسی دندان های آسیب دیده، دندان های عقل، برنامه ریزی برای کاشت ایمپلنت، تشخیص تومورها یا مشکلات فک استفاده می کنند.
رادیوگرافی دندان توموگرافی
توموگرافی، یک لایه خاص یا اسلایس از دهان را با محو کردن سایر لایه ها به صورت برجسته نشان می دهد. این تکنیک به بررسی ساختارهایی می پردازد که دیدن آن ها به دلیل وجود سایر ساختارهای اطراف، مشکل است.
آشنایی با دلایل تغییر رنگ لمینت دندان
رادیوگرافی دندان سفالومتری
در تکنیک سفالومتری به طور کامل از یک طرف سر بیمار تصویربرداری می شود. با تصاویر سفالومتری ارتباط دندان ها با فک و مشخصات هر دندان به تنهایی دیده می شود. متخصصین ارتودنسی معمولا از این نما برای به دست آوردن اطلاعت اختصاصی ساختار دندانی هر بیمار استفاده می کنند.
بیمار در رادیوگرافی چه احساسی دارد؟
رادیوگرافی چند دقیقه بیشتر طول نمی کشد و دردناک نیست. برخی افراد ممکن است به دلیل وجود مقوا و یا پلاستیک در دهانشان حالت تهوع بگیرند. تمرکز و فکر کردن به چیزهای دیگر مانند عکس روی دیوار و نفس آهسته و عمیق از راه بینی کمک می کند تا رادیوگرافی راحت تر صورت بگیرد.
خطرات
- میزان پرتوهای استفاده شده در اشعه ایکس دندانپزشکی بسیار کم است اما با این وجود، همیشه خطر ولو اندک، بافت ها و سلول هایی که در معرض پرتوها هستند را تهدید می کند.
- با وجود این که هنوز مدرکی دال بر مضر بودن پرتوهای رادیوگرافی برای جنین درحال رشد وجود ندارد اما بهتراست زنان باردار بعد از زایمان اقدم به رادیوگرافی کنند. به تاخیر انداخین رادیوگرافی دندان برای چند ماه موجب آسیب بیشتر دندان ها نمی شود.
