لخته شدن خون موضوعی نیست که بتوان به راحتی از آن گذشت اگرچه ایجاد لخته خون اغلب تهدید کننده زندگی نیست اما می تواند خطرناک باشد و قطعاً شما نمی خواهید خود را در معرض این خطر قرار دهید این لخته های خون در اعماق عروق خونی شما به خصوص در پاها به وجود می آیند و اغلب باعنوان ترومبوز ورید عمقی یا به طور مختصر DVT شناخته می شوند. این مشکل می تواند بسیار خطرناک باشد. ممکن است این لخته ها جدا شده و همراه جریان خون به سمت شش های شما بروند و در ریه های شما گیر کنند. این امر بدان معنا است که شما با یک وضعیت کشنده بالقوه که آمبولی ریوی نامیده می شود مواجه هستید. چیزهای مختلفی وجود دارند که ممکن است انجام آنها در زندگی، شما را در معرض خطر ایجاد این لخته های خونی و مشکلات بعدی احتمال قرار دهد اما ایجاد برخی تغییرات ساده می تواند به شما کمک کند.
علل لخته شدن خون
اگر تحرک شما زیاد نباشد، ممکن است یک لخته خون ایجاد شود. لخته خون همچنین می تواند در موارد زیر ایجاد گردد:
- اگر اخیراً عمل جراحی داشته اید.
- اگر ۶۵ سال یا بیشتر سن دارید.
- اگر خصوصاً برای کنترل بارداری، داروهای هورمونی مصرف می کنید.
- اگر به سرطان مبتلا شده و برای آن تحت درمان قرار گرفته اید.
- اگر شکستگی استخوان (لگن ران یا پا) برای شما اتفاق افتاده است.
- اگر ضربه بدی خورده اید یا دچار کبودی بدی شده اید.
- اگر چاق هستید.
- اگر بیشتر اوقات در صندلی یا تخت خواب می مانید.
- اگر سکته کرده یا فلج شده اید.
- اگر دارای یک پورت ویژه هستید که پزشک برای رساندن دارو، در بدن شما قرار داده است.
- اگر دارای رگ های واریسی یا عروق خراب هستید.
- اگر ناراحتی قلبی دارید.
- اگر قبلا دچار لخته شدن خون شده اید.
- اگر یکی از اعضای خانواده شما دچار لخته شدن خون شده باشد.
- اگر مسافرت طولانی (بیشتر از یک ساعت) با ماشین، قطار یا هواپیما و اتوبوس دارید.
علائم لخته شدن خون
اگر یکی از موارد زیر را مشاهده یا احساس کردید ممکن است دچار لخته شدن خون شده باشید:
- تورم در دست یا پا
- سرخی پوست
- درد یا حساسیت به لمس در دست ها یا پاها
- وجود یک نقطه گرم روی پا
اگر به طور ناگهانی یکی از موارد زیر را تجربه می کنید، ممکن است یک لخته خون به ریه های شما رسیده باشد و باید فوراً به اورژانس مراجعه کنید:
- دشواری در تنفس
- درد قفسه سینه
- ضربان قلب سریع
- از حال رفتن و غش کردن
- سرفه همراه با خون یا بدون آن
راه های پیشگیری از لخته شدن خون
برخی تغییرات ساده در نحوه زندگی و رژیم غذایی می تواند تاحدود زیادی از ایجاد لخته های خونی جلوگیری کند. در ادامه راهکارهایی را برای این منظور ارائه داده ایم که امیدواریم با رعایت کردن آن ها گردش خون شما بهبود پیدا کند و مانع لخته شدن خون شود.
محدود کردن مصرف چربی های حیوانی و ناسالم
مصرف همان غذاهایی که به طور کلی برای سلامت قلبی عروقی بد است، می تواند خطر ایجاد لخته خون در بدن شما را نیز افزایش دهد. این امر بدین معنا است که بهتر است از مصرف چربی های اشباع ناسالم موجود در گوشت های لبنی و گوشت های پرچرب و همچنین از انواع قند، دوری کنید. همه این ها غذاهایی هستند که التهاب را افزایش می دهند.
ممکن است در نگاه اول این عوامل در غذاهای بسته بندی شده مشخص نباشند؛ بنابراین برچسب مواد غذایی را مطالعه کنید؛ به عنوان مثال قند انواع مختلفی دارد عسل، ملاس، شربت ذرت، شربت برنج قهوه ای که شما باید مصرف همه آنها را محدود کنید. ممکن است قندها با عناوین دیگری نیز به فهرست شده باشند مانند لاکتوز، فروکتوز، مالت جو، پودر مالت، اتیل مالتول و کنستانتره آب میوه و چند اسم دیگر. ممکن است چربی های ترانس در برچسب مواد تشکیل دهنده، با عنوان روغن نیمه هیدروژنه و روغن هیدروژنه پنهان شده باشند. شما همچنین باید برندهای مواد غذایی مختلف را بررسی کنید و گزینه ای با کمترین مقدار قند، سدیم و چربی اشباع و ترانس در هر وعده را انتخاب نمایید.
استفاده از روغن زیتون برای جلوگیری از لخته شدن خون
مصرف روغن زیتون حداقل یکبار در هفته، باعث کاهش فعالیت پلاکت در در افراد بزرگسال چاق غیرسیگاری (کسانی که شاخص توده بدنی یا BMI بالای ۳۰ دارند) می شود؛ به این معنا که مصرف روغن زیتون، احتمال خطر لخته شدن خون را کاهش می دهد.
یک پژوهش نشان داده است که در روغن زیتون اصل آنتی اکسیدان هایی به نام فنل وجود دارند که از لخته شدن خون جلوگیری می کنند. در این پژوهش، افرادی که از روغن زیتون اصل حاوی فنل بالا استفاده می کردند، دارای سطوح پایین تر مواد لخته کننده خون بودند. بنابراین احتمالاً یکی از راه حل های غذایی خوب برای پیشگیری از لخته شدن خون مصرف روغن زیتون اصل است.
تاثیر استفاده از سیر برای جلوگیری از لخته شدن خون
تصور می شود که سیر فواید بسیاری برای سلامتی داشته باشد از جمله تجزیه کردن خوشه های مضر پلاکت احتمالی در جریان خون. تحقیقات نشان می دهند که بهترین روش برای استفاده از مزایای سیر، خرد کردن حبه های سیر خام و خوردن آن به صورت خام، کبابی، یا پخته شده به مدت سه دقیقه یا کمتر است.
مهم است که اگر از قبل در حال مصرف داروهای رقیق کننده خون هستید، درباره مقدار مصرف سیر خود با پزشک مشورت کنید زیرا ممکن است مصرف سیر با تاثیرات دارویی تداخل داشته باشد.
آب بنوشید تا چرخش نرم خون در بدن را حفظ کنید.
کم آبی می تواند باعث غلظت خون و افزایش خطر لخته شدن آن شود. برای حفظ رطوبت کافی بدن، زنان باید روزانه به طور متوسط ۹۱ اونس آب حاصل از تمام نوشیدنی ها و غذاها؛ و مردان به طور متوسط ۱۲۵ اونس آب مصرف کنند.
اگر در حال آبرسانی بدن خود هستید، یکی از روش های اندازه گیری در این مسیر، بررسی ادرار است. اگر رنگ ادرار شما زرد کم رنگ و شفاف باشد، احتمالاً به اندازه کافی آب می نوشید. اگر رنگ آن زرد کهربایی یا تیره باشد. احتمالاً مصرف آب روزانه کافی ندارید و باید آن را افزایش دهید.
داشتن تحرک حتی در زمان استراحت
ما در هنگام استراحت کردن، کارهای مختلفی انجام می دهیم؛ مثلاً روی کاناپه می خوابیم و برنامه مورد علاقه خود را تماشا می کنیم. اگرچه هرگز به شما نمی گوییم این کار را نکنید اما ما اینجا هستیم تا به شما بگوییم که هنگام استراحت کردن، حتماً در فواصل زمانی مختلف بلند شوید و کمی حرکت کنید. همانطور که منتظر پخش شدن قسمت بعدی برنامه مورد علاقه خود هستید، چند دقیقه در خانه دور بزنید تا گردش خون شما دوباره برقرار شود.
نشستن طولانی مدت بدون تحرک یکی از مهم ترین عوامل خطر ایجاد ترومبوز ورید عمقی است؛ اما خوشبختانه شما می توانید با یک روش سریع و ساده این خطر را کاهش دهید. در این مدت کوتاه، شانس آن را دارید که پاهای خود را بلند کنید که این امر باعث حفظ گردش خون شما می شود. به خصوص اگر از قبل دچار مشکلات مربوط به عروق خونی بوده اید.
حفظ رطوبت بدن در هنگام سفر برای پیشگیری از لخته شدن خون
هنگام سفر با هواپیما یا اتومبیل، کم آبی بدن به راحتی به وجود می آید .هنگامی که در حال رانندگی در سفر هستید، احتمال اینکه به اندازه کافی آب نخورید وجود دارد؛ زیرا در غیر این صورت، در طول مسیر احتیاج دارید به صورت مکرر بین راه توقف کنید.
هنگامی که صحبت از سفر با هواپیما می شود، هیچکس استفاده از سرویس بهداشتی هواپیما را دوست ندارد. بنابراین برخی از افراد با محدود کردن مصرف آب، به هر قیمتی از توالت رفتن جلوگیری می کنند.
با این حال در طول مسافرت، واقعاً باید میزان آب مصرفی خود را افزایش دهید. سفر با هواپیما نه تنها باعث کاهش آب بدن می شود بلکه شما را وادار به نشستن طولانی مدت می کند. اگر بیش از دو ساعت در اتومبیل یا هواپیما نشسته باشید، خطر لخته شدن خون در بدن شما افزایش پیدا می کند. اگر در حصار دیوارهای هواپیما قرار ندارید، بلند شوید و هر قدر می توانید بیشتر در راهروها قدم بزنید تا گردش خون در پاهای شما ادامه پیدا کند.
همچنین به خاطر داشته باشید که بسیاری از شرکت های هواپیمایی دارای کارت هایی در پشت صندلی هستند که ورزش هایی را به شما توصیه می کنند که می توان آنها را هنگام نشستن برای جلوگیری از لخته شدن خون انجام داد. این ورزش ها شامل ماساژ عضلات ساق پا و نوشتن حروف الفبا با استفاده از پاها هستند.
هنگام مسافرت کردن همچنین باید از مصرف نوشیدنی هایی که باعث کمبود بیشتر آب بدن می شوند، خودداری کنید؛ مانند کافئین، الکل و نوشیدنی های شیرین مثل نوشابه.
یکی از چیزهای خوبی که باید هنگام مسافرت همراه داشته باشید تا از لخته شدن خون در پاها جلوگیری کند، جوراب های فشرده کننده است. بهتر است این جوراب ها توسط یک متخصص عروق برای شما تجویز شوند؛ اما می توانید آن ها را به صورت بدون نسخه نیز خریداری کنید.
هنگام رانندگی بعد از هر 2 ساعت رانندگی توقف نمایید.
اگر در حال رانندگی در مسافت های دور هستید، مطمئنا مجبورید برای مدت زمان طولانی بنشینید و این امر می تواند منجر به تشکیل لخته های خونی شود. راه حل آن این است که هر دو ساعت یکبار کنار بزنید و از ماشین خارج شوید. اگر به طور مداوم با اتومبیل سفر می کنید، پس باید با توقفگاه های بین راهی و مکان های مناسب برای نگه داشتن در طول مسیر خود، آشنا شوید. اگر شما این توقفگاه ها را مشاهده کنید، به خاطر خواهید آورد که باید از ماشین پیاده شده و تحرک داشته باشید.
فعال باقی ماندن در طول روز برای پیشگیری از لخته شدن خون
بسیاری از ما در تمام طول روز، برای کار کردن پشت میز می نشینیم که این امر می تواند خطر ایجاد ترومبوآمبولی وریدی عمقی را افزایش دهد. اگر به صورت نشسته در یک دفتر کار می کنید، راهی پیدا کنید تا بتوانید در طول روز در حال حرکت باقی بمانید. در حین کار کردن در فواصل زمانی مشخص، زمان استراحتی را در نظر بگیرید تا بتوانید اطراف ساختمان راه بروید یا از پله ها بالا و پایین بروید. یک برنامه تناسب اندام می تواند این امر را به طور مداوم به شما یادآوری کند. برخی از دفاتر کار، خطرات بی حرکت بودن و نشستن دراز مدت پشت میز را در نظر گرفته اند و میزهای بلندتر برای ایستادن یا توپ های ورزشی برای نشستن روی آن را تهیه کرده اند که باعث درگیر شدن عضلات شما و بازداشتن شما از نشستن دراز مدت می شوند. اگر نمی توانید از میز کار خود فاصله بگیرید، ورزش هایی را پیدا کنید که می توانید در حالت نشسته آنها را انجام دهید. تمریناتی مانند بلند کردن پاها در حالت نشسته، دایره زدن با مچ پا و حرکت دادن پمپی پا می تواند باعث افزایش گردش خون در حین بی حرکتی شود.
پوشیدن لباس های گشاد
برای گردش خون سالم، بهتر است از پوشیدن لباسهای تنگ خودداری کنید. از آنجا که لخته های خون ممکن است در پاها ظاهر شود، از پوشیدن شلوار جین خودداری کنید. این لباس ها مانع گردش مناسب خون در طول عروق بدن به ویژه رگ های پا می شوند. با پوشیدن لباس های راحت و گشاد به بهبود گردش خون خود و جلوگیری از لخته شدن آن کمک کنید.
نقش کاهش وزن در پیشگیری از لخته شدن خون
داشتن اضافه وزن یا چاقی بیش از حد، خطر ایجاد لخته های خونی را افزایش می دهد؛ به همین دلیل است که کاهش وزن و حفظ یک وزن سالم، یک نکته مناسب برای پیشگیری از ایجاد لخته های خونی است. کاهش وزن می تواند مشکل باشد؛ به خصوص اگر شاخص توده بدنی شمادر محدوده چاقی یا چاقی بیمارگونه قرار دارد. رژیم گرفتن و ورزش کردن، همچنان روش های امتحان شده و واقعی هستند؛ اما ممکن است درباره آنها به راهنمایی احتیاج داشته باشید. بنابراین مهم است که با پزشک خود درباره راه های سالم برای کاهش وزن، صحبت کنید.
مصرف سیگار را متوقف کنید.
سیگار کشیدن تقریباً برای تمام جنبه های سلامتی شما ضرر دارد که شامل سلامت قلبی عروقی نیز می شود. متوقف کردن مصرف سیگار، یکی از بهترین چیزهایی است که می توانید برای سلامتی خود انجام دهید. اما قطعاً انجام آن به سادگی گفتن آن، نیست. درباره برنامه ای برای ترک سیگار با پزشک خود صحبت کنید و آن را دنبال نمایید.
برای جلوگیری از لخته شدن خون به طور منظم ورزش کنید.
قطعاً متحرک باقی ماندن در طول روز، اهمیت بسیاری دارد اما صرفاً راه رفتن در اطراف دفتر کار خود یا بالا و پایین رفتن از پله ها، یک ورزش کافی نیست! شما باید هر هفته در حدود دو و نیم ساعت ورزش هوازی با شدت متوسط داشته باشید؛ یا اینکه می توانید هر هفته ۱ ساعت و ۱۵ دقیقه ورزش شدید داشته باشید. این امر می تواند به شما کمک کند تا وزن سالم بدن خود را نیز حفظ کنید.
تحرک در زمان بارداری
حرکت کردن در دوران بارداری سخت است؛ زیرا خستگی سریع تر از حد معمول آغاز می شود. با این حال بارداری و تغییرات هورمونی یکی از مهمترین عوامل خطر لخته شدن خون است. بنابراین اطمینان حاصل کنید در طول این دوره، زندگی کم تحرکی ندارید. بارداری، فشار روی رگ های لگن و پاها را افزایش می دهد. هنگامی که برای مدت زمان طولانی مانند زمان استراحت کردن در رختخواب، پاها بی حرکت باقی می مانند؛ ماهیچه های ساق پا برای کمک به گردش خون منقبض نمی شوند که این امر می تواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد.
سعی کنید در صورت امکان به صورت منظم پیاده روی کنید و اطمینان حاصل کنید که به صورت طولانی مدت خود را بی تحرک، روی مبل یا روی تخت خواب محدود نمی کنید.
اگر برای شما ممکن است، سعی کنید روی طرف چپ بدن خود بخوابید تا به افزایش گردش خون و جریان آن کمک کنید. زیرا ممکن است در دوران بارداری گردش خون دشوارتر باشد.
جوراب های فشرده کننده بپوشید.
برای جلوگیری از تشکیل لخته های خونی، جوراب های فشرده کننده بپوشید. پوشیدن جوراب های فشرده کننده می تواند به جلوگیری از تشکیل لخته خونی کمک کند. با این حال قبل از پوشیدن آنها باید با پزشک خود مشورت کنید؛ زیرا ممکن است این جوراب ها برای افرادی که شرایط خاصی مانند دیابت دارند، خطرناک باشند.
اجتناب از انداختن پاها روی هم
کسانی که در معرض خطر ابتلا به لخته های خون هستند باید سعی کنند از انداختن پاهای خود بخصوص برای مدت زمان طولانی خودداری کنند. اطمینان حاصل کنید که موقعیت خود را اغلب تغییر دهید و فشار بیش از اندازه بر پاهای خود قرار ندهید.مهم تر از همه، ما باید در هنگام نشستن احساس راحتی و آرامش کنیم.
برای جلوگیری از لخته شدن خون پاهای خود را هنگام خوابیدن بلند کنید.
به مدت زمانی که در طول خواب بی حرکت باقی می مانید، فکر کنید. اگر میزان خواب مناسبی داشته باشید، این زمان تقریباً معادل ۷ تا ۸ ساعت حرکت کم و عدم تحرک در پاها است. و این برای گردش خون در بدن شما خوب نیست.
برای کمک به گردش خون در هنگام خواب، سعی کنید پاهای خود را بلند کنید. این کار می تواند با گذاشتن یک بالش زیر پا یا بالا بردن پایه تخت انجام شود. لازم نیست حتماً پاهای خود را خیلی بلند کنید؛ فقط چند اینچ بلند کردن پاها به گردش خون شما کمک زیادی می کند و خطر لخته شدن خون در بدن شما را کاهش می دهد.
فقط اطمینان حاصل کنید که پاهای شما از سطح لگن بالاتر قرار گرفته باشند تا تاثیر خوبی بگذارد.
سایر راه ها برای جلوگیری از لخته شدن خون
شما می توانید با استفاده از راه های زیر از لخته شدن خون جلوگیری کنید:
- نمک کمتری بخورید.
- سعی کنید پاهای خود را به زمین نکوبید تا آسیب نبیند و سعی کنید چهارزانو ننشینید.
- زیر زانوهای خود بالش نگذارید.
- قسمت پایین تخت خود را با استفاده از کتاب یا آجر، ۴ تا ۶ اینچ بالاتر ببرید.
- تمام داروهایی که پزشک برای شما تجویز کرده است را مصرف کنید.
پیشگیری از ایجاد لخته خونی پس از عمل جراحی
هنگامی که در بیمارستان بستری هستید یا زمانی که پس از عمل جراحی به خانه باز می گردید، می توانید با دنبال کردن دستورالعمل های تیم مراقبت های پزشکی خود از ایجاد لخته های خونی جلوگیری کنید. این دستورالعمل ها می توانند شامل موارد زیر باشند:
- استفاده از داروهای رقیق کننده خون طبق دستورالعمل داده شده: داروهای رقیق کننده خون، به خصوص پس از یک عمل جراحی بزرگ، موثرترین راه برای جلوگیری از ایجاد لخته های خونی هستند. اگر تیم مراقبت های پزشکی شما داروهای رقیق کننده خون را برای شما تجویز کرده است، درست همانطور که توصیه شده آنها را مصرف کنید. هیچکدام از دوزهای دارو را از قلم نیندازید. ممکن است حتی هنگام برگشتن به خانه نیز به ادامه مصرف آن ها احتیاج داشته باشید.
- پس از عمل جراحی، هرچه زودتر راه رفتن را آغاز کنید: طبق دستورالعمل های تیم مراقبت های پزشکی خود، حداقل ۳ بار در روز یا در صورت امکان بیشتر، از تخت خواب خارج شده و راه بروید.
- وسایل و لباس های فشرده کننده (SCDها) را در هنگام نشستن دراز کشیدن و خوابیدن استفاده کنید: توصیه می شود حداقل ۱۸ ساعت در روز وسایل SCD خود را استفاده کنید. به هیچ وجه جز برای حمام کردن یا ورزش کردن، آنها را در نیاورید. درباره الزامات مربوط به یک وسیله SCD از پزشک یا تیم پزشکی خود راهنمایی بخواهید.