غده تیروئید یکی از مهم ترین غدد درون ریز بدن است. این غده کوچک و پروانه ای شکل در پایین گردن قرار گرفته است و وظیفه ی ترشح هورمون های T. ۳ و T. ۴ که در متابولیسم و تنظیم سوخت و ساز بدن نقش دارد را بر عهده دارد.
تمام وظایف این غده به همین جا ختم نمی شود و در بسیاری از موارد شامل تنظیم دمای بدن، تنفس، ضربان قلب، تنظیم وزن بدن، قدرت عضلات و چرخه قاعدگی می توان ردپای این عضو را مشاهده کرد. پس هر اختلالی در این ارگان حیاتی بدن را با مشکلات گوناگونی روبه رو می کند. کم کاری تیروئید یا هایپوتیروئیدیسم به شرایطی گفته می شود که غده تیروئید به مقدار کافی هورمون های مهم و ضروری را تولید و ترشح نکند.
نشانه های کم کاری تیروئید
در قدم های اولیه بیماری، کم کاری تیروئید نشانه های خاصی ندارد، اما با گذشت زمان و عدم درمان مناسب می تواند زمینه ساز بیماری های مختلف و مشکلات گوناگون در سلامت فرد شود.
علامت ها و نشانه های کم کاری تیروئید به سطح هورمون های ترشح شده ی این غده وابسته است. در ابتدا ممکن است شما به سختی نشانه های کم کاری تیروئید را متوجه شوید.
علائمی همچون خستگی و افزایش وزن از ابتدایی ترین نشانه های بیماری است. از سایر علائم می توان به بزرگ شدن قابل لمس غده، افزایش حساسیت به سرما، یبوست، خشکی پوست، صورت پف کرده، ضعف عضلات، درد همراه با سفتی و تورم مفاصل، چرخه نامنظم قاعدگی، کاهش ضربان قلب وافسردگی اشاره کرد.
علایم و نشانه های کم کاری تیروئید در نوزادانعلت های ایجاد کم کاری تیروئید
۱. «تیروئیدیت اتوایمیون» یا «تیروئیدیت هاشیموتو» شایعترین کم کاری تیروئید در بزرگسالان است که غده تیروئید از سوی سیستم ایمنی بدن مورد تهاجم قرار می گیرد.
۲. پرتودرمانی در ناحیه گردن
۳.درمان با یُد رادیواکتیو
۴.جراحی غده تیروئید
۵.مقدار کم یُد در رژیم غذایی
۶.مصرف برخی از داروها
کدام مواد مغذی مهم هستند؟
یُد
یُد ماده ی معدنی ضروری برای تولید هورمون های تیروئید است. بنابراین افرادی که کمبود ید دارند در معرض خطر ابتلا به کم کاری تیروئید هستند.
کمبود ید بسیار شایع است و تقریبا یک سوم از جمعیت جهان دچار آن هستند. اما کمبود یُد در کشورهای توسعه یافته ای مانند ایالات متحده ی آمریکا به میزان کمتری شایع است، زیرا آنها با افزودن نمک یددار به مواد غذایی از کمبود ید جلوگیری می کنند.
اگر کمبود ید دارید، نمک یددار را به غذای تان اضافه کنید و غذاهای غنی از یُد مانند غذاهای دریایی، ماهی، لبنیات و تخم مرغ مصرف کنید.
نیازی به مکمل های ید نیست، چون می توانید از رژیم غذایی تان مقدار زیادی ید دریافت کنید. برخی مطالعات هم نشان داده اند که مصرف بیش ازحد ید ممکن است به غده ی تیروئید آسیب برساند.
سلنیوم
سلنیوم به فعال شدن هورمون های تیروئيد کمک می کند؛ درنتیجه بدن این هورمون ها را مورداستفاده قرار می دهد.
این ماده ی معدنی ضروری دارای خواص آنتی اکسیدانی هم هست، بنابراین می تواند غده ی تیروئيد را از آسیب مولکول هایی به نام رادیکال های آزاد محافظت کند.
اضافه کردن غذاهای غنی از سلنیوم به رژيم غذایی، روشی عالی برای افزایش سطح سلنیوم بدن است. ازجمله این مواد غذایی می توان بادام برزیلی، ماهی تُن، ساردین، تخم مرغ و حبوبات را نام برد.
با این حال از مصرف مکمل های سلنیوم بدون تجویز پزشک اجتناب کنید. مکمل ها دوزهای زیادی تولید می کنند و مقدار زیاد سلنیوم ممکن است سمی باشد.
روی
روی هم مانند سلنیوم به فعال کردن هورمون های تیروئيد کمک می کند.
مطالعات حاکی از آن هستند که روی می تواند در تنظیم سطح TSH، هورمونی که با اثرگذاری بر غده ی تیروئيد موجب ترشح هورمون تیروئيد می شود، کمک کننده باشد.
کمبود روی در کشورهای توسعه یافته به ندرت اتفاق می افتد، زیرا روی در مواد غذاییِ آنها فراوان است.
با این وجود، اگر کم کاری تیروئيد دارید، باید بیشتر از غذاهای غنی از روی مانند غذاهای دریایی، گوشت گاو و مرغ استفاده کنید.
تحقیقات نشان می دهند که یُد، سلنیوم و روی، به ویژه برای افراد مبتلا به کم کاری تیروئید مفید هستند. با این حال بهتر است از مصرف مکمل های ید و سلنیوم بدون نظر پزشک اجتناب کنید.
کدام مواد غذایی باید مصرف شوند؟
- تخم مرغ: تخم مرغ کامل بهتر است، زیرا ید و سلنیوم زیادی در زرده وجود دارد و سفیده هم غنی از پروتئين است.
- گوشت: تمام گوشت ها از جمله، گوشت بره، گوشت گاو و مرغ
- ماهی: انواع غذاهای دریایی از جمله سالمون، ماهی تُن، لوزی ماهی و میگو
- سبزیجات: همه ی سبزیجات برای خوردن خوب هستند. سبزیجات خانواده ی کلم به مقدار متوسط خوب هستند، به ویژه هنگامی که پخته شده اند.
- میوه ها: همه نوع میوه، ازجمله توت ها، موز، پرتقال و گوجه فرنگی
- غلات و دانه های بدون گلوتن: برنج، گندم سیاه، کینوآ، دانه ی چیا و تخم کتان
- لبنیات: تمام محصولات لبنی از جمله شیر، پنیر و ماست
- نوشیدنی ها: آب و دیگر نوشیدنی های بدون کافئين
افراد مبتلا به کم کاری تیروئید باید رژیم غذایی مناسبی بر پایه ی سبزیجات، میوه و گوشت بدون چربی داشته باشند. این نوع از مواد غذایی کم کالری و سیرکننده هستند و می توانند به جلوگیری از افزایش وزن کمک کنند. افراد مبتلا به کم کاری تیروئید گزینه های زیادی برای داشتن رژیم غذایی مناسب دارند. آنها می توانند تخم مرغ، گوشت، ماهی، بیشتر میوه ها و سبزیجات، غلات و دانه های بدون گلوتن، لبنیات و نوشیدنی های بدون کافئین را مصرف کنند.
کدام مواد غذایی نباید مصرف شوند؟
سبزیجات چلیپایی
همان گونه که پیش تر نیز اشاره شد، بهتر است در مصرف سبزیجات چلیپایی حد اعتدال رعایت شود یا در برخی موارد حتی از آنها پرهیز کرد. از جمله اعضای این خانواده می توان به بروکلی، کیل، و جوانه بروکسل و همچنین گل کلم، تربچه و شلغم اشاره کرد. اگر کمبود ید داشته باشید، این قبیل سبزیجات ممکن است در تولید هورمون تیروئید اختلال ایجاد کنند. همچنین، از آنها به عنوان غذاهای مسبب گواتر یاد می شود، زیرا می توانند موجب بزرگ شدن غده تیروئید شوند.
آب لوله کشی
همه آب ها از شرایطی یکسان برخوردار نیستند. به طور خاص، برای افرادی که به کم کاری تیروئید مبتلا هستند، ثابت شده است که آب لوله کشی مشکل آفرین است. فلوراید و کلر موجود در آب لوله کشی می توانند جذب ید را مختل کنند. همان گونه که پیش تر نیز اشاره شد، ید برای تولید هورمون های تیروئید ضروری است. از آنجایی که افراد مبتلا به کم کاری تیروئید به میزان کافی از این هورمون ها تولید نمی کنند، بهتر است از مصرف آب لوله کشی پرهیز کنند.
گلوتن
حساسیت به گلوتن بین افراد مبتلا به کم کاری تیروئید شایع است، اما در بسیاری از موارد، افراد از این مساله آگاه نیستند. در نتیجه، این شرایط اغلب تشخیص داده نمی شود و حساسیت به گلوتن تشخیص داده نشده می تواند موجب التهاب، کمبودهای تغذیه ای و مشکلات هورمونی شود. پس اگر به کم کاری تیروئید مبتلا هستید، بهتر است از مصرف گلوتن پرهیز کنید. این به معنای عدم مصرف غذاهای تهیه شده از گندم، جو، و چاودار است. همچنین، هنگام خرید به برچسب محصول توجه کنید و اقلامی که فاقد گلوتن هستند را انتخاب کنید.
قند
در شرایطی که غذاهای شیرین مانند شکلات، آبنبات، و دونات خوشمزه و اغواکننده هستند، اما در صورت ابتلا به کم کاری تیروئید بهتر است حد اعتدال را در مصرف آنها رعایت کرده یا به طور کامل از آنها پرهیز کنید. کم کاری تیروئید می تواند آهنگ سوخت و ساز بدن انسان را کند ساخته و در صورتی که مراقبت لازم صورت نگیرد، افزایش وزن به راحتی رخ خواهد داد. همچنین، قند می تواند به شکل گیری اختلالات هورمونی، خستگی، نوسانات خلقی، و تشدید افسردگی منجر شود.
سویا
برخی ترکیبات در سویا به نام ایزوفلاون ها ممکن است اثر منفی بر تیروئید داشته باشند. برخی پژوهش ها نشان داده اند که مصرف بیش از حد سویا ممکن است احتمال ابتلا به کم کاری تیروئید را افزایش دهد. برخی مطالعات دیگر نیز نشان داده اند که در صورت ابتلا به کم کاری تیروئید، مصرف سویا ممکن است در توانایی جذب داروهای تیروئید اختلال ایجاد کند. از این رو، شاید بهترین گزینه رعایت حد اعتدال در مصرف یا پرهیز از محصولات سویا مانند توفو و میسو باشد.
محصولات تهیه شده از آرد پالایش شده
بهتر است از مصرف محصولاتی که در تهیه آنها از آرد گندم سفید استفاده شده است، به ویژه برای آنهایی که به کم کاری تیروئید مبتلا هستند، پرهیز شود. این محصولات غذایی مانند نان ها، پاستاها و غلات صبحانه نه تنها از ارزش تغذیه ایی بالایی برخوردار نیستند، بلکه اثر منفی بر سطوح هورمونی داشته و می توانند به افزایش وزن منجر شوند. اگر قصد مصرف گندم را دارید توصیه می شود محصولاتی که از گندم کامل 100 درصد و غلات دیگر مانند کینوآ، گندم سیاه و غیره تهیه شده اند را خریداری کنید.
