سندرم خشکی چشم چیست و چطور ایجاد می شود؟

سندرم خشکی چشم در نتیجه نبود یا ناکافی بودن میزان رطوبت و چربی در سطح چشم ها اتفاق می افتد. شدت این خشکی نیز متفاوت بوده و با توجه به میزان شدت آن فرد ممکن است دچار ناراحتی های چشمی مداوم، التهابات و تورم چشم یا حتی زخم شدن سطح چشم شود. اسامی مختلفی برای این عارضه وجود داشته و به آن سندرم خشکی چشم، بیماری خشک چشم یا حتی ساده تر از همه «خشکی چشم» نیز گفته می شود.همچنین در پزشکی از عبارات زیر برای توصیف خشکی چشم استفاده می کنند:

• کراتیت سیکا (Keratitis sicca) معمولاً برای توصیف خشکی و التهاب در قرنیه چشم استفاده می شود.
• کراتوکانجوکتیویس سیکا (Keratoconjunctivitis sicca) نیز برای توصیف خشکی چشمی استفاده می شود که دو قسمت قرنیه و ملتحمه را درگیر کرده باشد.
• سندرم اختلال عملکرد اشک (Dysfunctional tear syndrome) نیز برای توصیف و تأکید بر روی ناکافی بودن عملکرد و میزان اشک چشم استفاده می شود.

علائم خشکی چشم

علائم و نشانه هایی که معمولاً هر دو چشم را تحت تأثیر قرار می دهد شامل موارد زیر است:

• احساس خارش، سوزش یا خراش در چشم
• مخاط رشته ای در اطراف چشم شما وجود دارد
• حساسیت به نور
• قرمزی چشم
• حس وجود چیزی در چشم
• مشکل در گذاشتن لنزهای چشمی
• مشکل در هنگام رانندگی در شب
• چشمان خیس! که واکنش بدن به تحریکات خشکی چشم است
• تاری دید یا خستگی چشم

علل خشکی چشم

به طور کلی هر عاملی که باعث کاهش تولید یا تغییر کیفیت اشک شود می تواند منجر به بروز خشکی چشم شود. مهمترین عوامل ایجاد خشکی چشم عبارتند از:

بالارفتن سن:

با بالا رفتن سن مقدار ترشح لایه آبکی اشک کم می شود. به علاوه همانطور که در افراد مسن چربی پوست کمتر و پوست خشک می شود، در چشم نیز میزان ترشح چربی کمتر می شود و در نتیجه مقدار تبخیر لایه آبکی زیاد می شود. کاهش تولید و افزایش تبخیر لایه آبکی اشک باعث ایجاد خشکی چشم در اکثر افراد مسن می شود.

عوامل محیطی:

در محیط های گرم و خشک میزان تبخير لایه آبکی اشک زیاد می شود. همچنین قرار گرفتن در معرض باد شدید و یا هوای سرد و خشک ارتفاعات می تواند باعث بدتر شدن خشکی چشم شود. استفاده از وسایل گرمازا (مثل بخاری و شومینه) و قرار گرفتن در معرض گرد و غبار و دود (به خصوص دود سیگار از عواملی است که باعث تشدید خشکی چشم می شود.

کار چشمی طولانی مدت:

پلک زدن متناوب برای پخش شدن لایه اشک بر روی چشم ضروری است. در مواردی که فرد برای مدت طولانی به چیزی خیره شود و پلک نزند (مثلا در موقع کار با کامپیوتر، تماشای تلویزیون یا مطالعه علائم خشکی چشم بدتر می شود.

داروها:

بسیاری از داروهای معمولی می توانند باعث کم شدن ترشح اشک و ایجاد خشکی چشم شوند. مهمترین این داروها عبارتند از:

• داروهای ضد فشار خون
• داروهای سرماخوردگی (آنتی هیستامین ها)
• داروهای ضد افسردگی
• داروهای قلبی
• قرص های جلوگیری از بارداری
• بسیاری از قطره های چشمی (به خصوص داروهایی که برای درمان گلوكوم استفاده می شوند)

تغييرات هورمونی:

تغييرات هورمونی به علت تغيير دو چربی لایه اشکی می توانند باعث خشکی چشم شوند. یائسگی، بارداری و قرص های جلوگیری از بارداری به علت تغییرات هورمونی خشکی چشم را تشدید می کنند.

بیماری ها:

بیماری های مختلف مثل بیماری های تیروئید و برخی از بیماری های سیستم ایمنی (مثل شوگرن و لوپوس) می تواند باعث ایجاد خشکی چشم شود.

مشکلات تغذیه ای: کمبود ویتامین A می تواند به موارد شدید و خطرناک خشکی چشم منجر شود.

التهاب لبه پلک ها (بلفاریت):

این بیماری با تغییر در چربی لایه اشکی باعث بدتر شدن خشکی چشم می شود.

بسته نشدن پلک ها:

در صورتیکه به علت مشکلات ساختاری پلک ها درست بسته نشود مقدار تبخير اشک زیاد می شود و خشکی چشم ایجاد می شود. به علاوه در مواردی که به علت مشکلات عصبی (مثلا پارکینسون) فرد کمتر در حالت عادی پلک بزند خشکی چشم ایجاد می شود.

استفاده از لنزهای تماسی:

استفاده از لنز تماسی (کنتاکت لنز) یکی از علل شایع خشکی چشم است. لنزهای تماسی مثل یک اسفنج لایه آبکی اشک را جذب می کنند و باعث خشکی چشم می شوند. به علاوه استفاده از لنز تماسی باعث کم شدن حس قرنیه و کاهش پلک زدن می شود و در نتیجه تولید و پخش شدن اشک را با مشکل مواجه می کند.

بیماری هایی که باعث تاری دید می شوند!

راههای پیشگیری و جلوگیری از خشکی چشم:

اگر خشکی چشم را تجربه کردید، به شرایطی که احتمالا باعث ایجاد این نشانه ها در شما می شوند، توجه کنید. سپس راه هایی برای جلوگیری از این شرایط را برای جلوگیری از علائم خشکی چشم پیدا کنید. برای مثال:از مجاورت و ورورد باد و یا دمیدن مستقیم و یا غیر مستقیم هوای بسیار گرم و خشک کننده در چشم خود اجتناب کنید. سشوار، بخاری ماشین، داکت اسپیلت یا هر جریان هوایی را به سمت چشمان خود هدایت نکنید.

رطوبت به هوا اضافه کنید:

در زمستان، یک دستگاه بخور می تواند برای تامین و حفظ رطوبت هوا داخل منزل شما موثر باشد.

عینک آفتابی و دیگر عینک های محافظ را در نظر بگیرید :

سپر ایمنی را می توان به دو طرف و بالای عینک اضافه کرد تا هوای و باد و خشکی را مسدود کند. در مورد سپر های عینک از محلی که عینک خود را خریداری می کنید پرس وجو کنید.

در طول کارهای طولانی به چشم خود استراحت دهید:

اگر مشغول خواندن یا انجام کار دیگری هستید که نیاز به تمرکز بصری دارد، فاصله مناسب را از چشم در نظر بگیرید. چشمانتان را برای چند دقیقه بسته یا چندین بار به صورت مکرر به باز و بسته کردن آنها بپردازید تا اشکتان را به طور درست روی چشمانتان پخش کنید.

از محیط اطراف آگاه باشید :

هوای محیط در ارتفاعات زیاد، در مناطق بیابانی و در هواپیما می تواند بسیار خشک باشد. هنگام گذراندن وقت در چنین محیطی، ممکن است مفید باشد که اغلب چشم ها را به مدت چند دقیقه در یک زمان برای کاهش میزان تبخیر اشک های خود بسته نگه دارید.

صفحه کامپیوتر خود را پایین تر از سطح چشم قرار دهید :

اگر صفحه رایانه شما در بالای سطح چشم قرار گیرد، چشمان شما برای دیدن صفحه نمایش باید باز تر شود. صفحه کامپیوتر خود را در زیر سطح چشم قرار دهید تا چشمانتان را به اندازه بیش از حد لزوم باز نکنید. این امر ممکن است باعث کند شدن فرآیند تبخیر اشک شما شود.

از سیگار کشیدن و از دود اجتناب کنید:

اگر سیگار میکشید، از پزشک خود بخواهید به شما برای کمک به طراحی یک استراتژی در جهت ترک سیگار که احتمالا برای شما کار می کند، کمک کند. اگر سیگار نمی کشید، از افراد سیگاری، دور بمانید. دود می تواند علائم خشکی چشم را بدتر کند.

اشک مصنوعی را به طور مرتب استفاده کنید:

اگر چشم های شما خشکی خفیف مزمن دارد، حتی اگر چشمانتان خوب و سالم به نظر برسد، آنها را به خوبی شستشو دهید.