سندرم متابولیک به مجموعه ای از بیماری ها و علائم گفته می شود که قرار گرفتن آنها در کنار یکدیگر، باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری های مزمن خواهد شد.در این مقاله ، به پاسخ به کلیه سوالات شما درباره این سندرم، پرداخته ایم. با ما همراه باشید.
علائم و نشانه های مربوط به سندروم متابولیک
اغلب اختلالات مرتبط با سندروم متابولیک علامت یا نشانه واضحی ندارند. یکی از نشانه های قابل رویت دور کمر بزرگ است و اگر قند خون بالا باشد، علائم و نشانه های دیابت مانند پرنوشی و پرادراری، خستگی و تاری دید ممکن است خود را نشان دهند. درد قفسه سینه یا تنگی نفس مطرح کننده ایجاد عوارض قلبی عروقی است.
آکانتوزیس نیگرکانس (ایجاد لکه های تیره روی پوست، مخصوصا در محلهای چین دار که تعریق زیاد است)، رشد موهای زائد، نوروپاتی محیطی (کاهش حس در دست ها و پاها) و رتینوپاتی (آسیب شبکیه)، در بیماران دچار مقاومت به انسولین و گلوکز بالای خون یا دیابت نوع دوم دیده می شود. زانتوما یا زانتِلِسما در بیمارانی که اختلالات چربی شدید دارند، دیده می شود.
چه عواملی باعث سندرم متابولیک می شود؟
کارشناسان هنوز در مورد علت بروز سندرم متابولیک مطمئن نیستند. افراد باید ابتلا به سندرم متابولیک را به عنوان زنگ خطر در نظر بگیرند و با ایجاد تغییرات ساده در عادات غذایی و رفتاری از بروز این بیماری جدی در آینده جلوگیری کنند. مجموعه ای از عوامل خطرآفرین در ایجاد این بیماری نقش دارد که بعضی از آن ها شامل موارد زیر است:
- مقاومت به انسولین: انسولین هورمونی است که به استفاده بدن از گلوکز و تبدیل آن به انرژی کمک می کند. در افراد مقاوم به انسولین، این هورمون درست عمل نمی کند؛ بنابراین بدن برای مقابله با افزایش سطح گلوکز، انسولین بیشتری تولید می کند که این امر می تواند منجر به بیماری دیابت شود؛ مقاومت به انسولین ارتباط نزدیکی با افزایش وزن شکمی دارد.
- چاقی: به عقیده کارشناسان چاقی به خصوص چاقی شکمی، احتمال ابتلا به سندرم متابولیک را افزایش می دهد. به نظر می رسد داشتن چربی شکمی، در کنار چربی سایر اندام های بدن، نقش موثری در افزایش خطر ابتلا به این سندروم دارد.
- سبک زندگی ناسالم: رژیم غذایی سرشار از غذاهای فرآوری شده و نداشتن فعالیت بدنی کافی، می تواند در ایجاد این بیماری نقش داشته باشد.
- عدم تعادل هورمونی: هورمون ها ممکن است در بروز این سندروم نقش داشته باشد؛ به عنوان مثال، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) که در باروری موثر است باعث برهم خوردن تعادل هورمونی و ابتلا به سندرم متابولیک می شود.
نحوه تشخیص سندرم متابولیک
بررسی معیارهای ذکر شده و همچنین سبک زندگی افراد، جهت تشخیص و پیشگویی سندرم متابولیک به کار می رود. شاخص های ذکر شده در قسمت های قبلی، معیار تعیین ابتلا به این بیماری هستند.این بیماری علائم بالینی مشخصی ندارد و معمولا افراد پس از آزمایش خون و معاینه توسط پزشک به وجود آن پی می برند، اما چنانچه شما مبتلا به اضافه وزن یا چاقی شکمی هستید، در اسرع وقت برای اطمینان از ابتلا یا عدم ابتلا به این بیماری، به پزشک مراجعه کنید.
مدیریت و درمان سندروم متابولیک
اگر هرکدام از اجزا سندروم متابولیک در فردی وجود داشته باشد، تغییر در شیوه ی زندگی می تواند به جلوگیری از مشکلات جدی سلامتی مانند حمله قلبی یا سکته، کمک کند:
- فعالیت بدنی منظم: متخصصین سلامت حداقل ۳۰ دقیقه ورزش روزانه، مانند پیاده روی سریع، را توصیه می کنند. اما لازم نیست همه ورزش به یکباره انجام شود، می توان از هر فرصتی برای افزایش فعالیت بدنی روزانه استفاده کرد.
- کاهش وزن: کاهش ۷ تا ۱۰ درصدی وزن بدن می تواند مقاومت به انسولین و فشار خون را کاهش دهد و احتمال ابتلا به دیابت را کمتر کند. همچنین مهم است که این کاهش وزن حفظ شود.
- رژیم غذایی سالم: روش های تغذیه سالم، مانند رژیم غذایی مدیترانه ای، بر روی مصرف سبزیجات، میوه ها، غلات کامل با فیبر بالا و پروتئین فاقد چربی و محدودیت مصرف ماءالشعیر شیرین شده با شکر، الکل، نمک، شکر و چربی مخصوصا چربی اشباع و ترانس، تاکید دارند.
- توقف مصرف سیگار: ترک سیگار، سلامت کلی فرد را بهبود می بخشد. اگر نیاز است برای ترک آن می توان از پزشک کمک گرفت.
- کاهش یا مدیریت استرس: فعالیت بدنی، مراقبه و عبادت، یوگا و سایر فعالیتهایی که می توانند به مدیریت استرس کمک کنند، باعث بهبود سلامت جسمی و روحی بیمار می شوند.
- دارو درمانی: اگر تغییرات شیوه زندگی برای کنترل علائم کافی نبود، پزشک داروهایی را برای درمان پیشنهاد خواهد کرد. این داروها برای کلسترول خون (LDL) بالا استاتین ها، کاهش سطح کلسترول خوب (HDL) نیاسین، افزایش سطوح تری گلیسیرید نیاسین، فیبرات ها و اسیدهای چرب امگا۳، برای افزایش قندخون مواد بالابرنده حساسیت به انسولین مانند متفورمین، هستند.
بیماری های همراه با سندروم متابولیک
ابتلا به سندروم متابولیک خطر ابتلا به بیماری های زیر را افزایش می دهد:
- دیابت نوع دو: اگر فردی که دچار چاقی است، شیوه زندگی خود را به گونه ای که ازدیاد وزن خود را کنترل کند تغییر ندهد ممکن است دچار مقاومت به انسولین شود که ممکن است باعث افزایش سطوح قند خون شده و در نهایت منجر به دیابت نوع دو شود.
- بیماری های قلبی و عروق خونی: کلسترول و فشار خون بالا می تواند باعث تشکیل پلاک در شریان ها شود، این پلاکها شریان ها را تنگ و سفت می کنند که این اتفاق می تواند منجر به حمله قلبی و سکته شود.
چگونگی پیشگیری از ابتلا به سندرم متابولیک
بهترین روش پیشگیری از این بیماری، تغییر و اصلاح سبک زندگی است. در این راستا اقدامات زیر را به کار بگیرید:
1. کاهش وزن
اگر چاق هستید یا حتی اضافه وزن دارید، هرچه سریعتر به فکر کاهش وزن باشید. برای کاهش وزن حتما به یک کارشناس یا متخصص تغذیه مراجعه کنید چراکه رژیم ها و روش های کاهش وزن غیرعلمی، عوارض زیادی را به بار می آورند.
2. اصلاح عادات خوردن
کاهش وزنِ تنها، جهت پیشگیری از بیماری ها کفایت نمی کند، بهترین روش آن است که کاهش وزن با اصلاح عادات خوردن همراه باشد.کاهش مصرف نمک و چربی های اشباع و ترانس و افزایش مصرف میوه ها و سبزیجات و لبنیات و فیبر، از این قبیل اصلاحات می باشند.
3. افزایش فعالیت بدنی
حتی چنانچه دارای وزن طبیعی هستید، فعالیت بدنی را فراموش نکنید. تحقیقات نشان داده اند که فعالیت بدنی، نقش به سزایی در کاهش خطر بیماری های مزمن دارند.
دیابت بی مزه چیست؟
