سندروم اردک چیست و چگونه درمان می شود؟

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، گرچه سندروم اردک به عنوان یک اختلال روحی رسمی در نظر گرفته نشده است، اما به طور گسترده ای در بین دانشجویان و افراد فارغ التحصیل مشاهده می شود. در این بیماری روحی فرد کاملا آرام به نظر می رسد اما در حقیقت تلاش می کنند تا با مشکلات زندگی خود کنار بیایند.

زمانی که اردک روی آب شناور است خیلی آرام به نظر می رسد، اما قاطعانه با پاهای خود تلاش می کند تا روی آب بماند، افرادی که دچار سندروم اردک هستند نیز به ظاهر آرام و شاد هستند، اما در درون برای حفظ این شادی و آرامش تلاش زیادی می کنند، علت انتخاب نام سندروم اردک برای این بیماری همین وجه تشابه است.

به نظر می رسد سندروم اردک مقدمه ای است برای مشکلات روحی جدی تر مانند افسردگی و اضطراب و مرحله اول این بیماری ها محسوب می شود که معمولا در واکنش به اضطراب بروز می کند. به هرحال سندروم اردک باید جدی گرفته شود و سریعا تحت درمان قرار بگیرد.
نشانه های سندروم اردک

واکنش آدم ها به استرس شدید متفاوت است. برخی به خوبی بر آن غلبه می کنند، اما در برخی دیگر تلاش ها بی نتیجه است. نشانه های فیزیکی استرس شدید در مبتلایان به سندروم اردک هم یکسان نیست. برخی بر اثر استرس دچار سردرد، اختلالات خواب و تمرکز می شوند و برخی دیگر احساس تنش و خشم می کنند. بعضی از افراد احساس افسردگی می کنند و برخی دچار افزایش یا کاهش اشتها (خوردن اضطرابی) می شوند.

وقتی استرس از حد معینی بیشتر شود، فرد دچار فرسودگی روانی می شود. در این حالت، او علاقه اش را به انجام فعالیت هایی از دست می دهد که در گذشته برایش هیجان انگیز بودند. فرد درمورد همه چیز بی تفاوت می شود و توان انجام همان کاری را هم نخواهد داشت که باعث اضطرابش شده است (درس خواندن).

عوامل خطر سندروم اردک

عواملی که خطر ابتلا به این سندروم را افزایش می دهند، اغلب ناشی از زندگی دانشجویی هستند، مانند زندگی دور از خانواده و انجام تکالیف و فعالیت های فوق برنامه. سابقه بیماری های روانی هم در افزایش احتمال ابتلا به این سندروم مؤثر است.

فشار اجتماعی دوران تحصیل و مقایسه پیوسته خود با دیگر دانشجویان هم بی تأثیر نیست. برخی از افراد، دانشجویان دیگر را در شبکه های اجتماعی دنبال می کنند و به گمانشان آنها با کمترین تلاش، بهترین نتایج را می گیرند!

از عوامل دیگر می توان به خانواده و دوستان و تأکیدشان بر موفقیت اشاره کرد. تعریف مداوم پدر و مادر از عملکرد درخشان فرزندشان در دانشگاه، خود می تواند به عاملی استرس زا تبدیل شود.

والدین هلیکوپتری هم احتمال بروز سندروم اردک را بیشتر می کنند. والدین هلیکوپتری به شکلی افراطی خود را درگیر زندگی فرزندشان و مراقبت از آنها می کنند. آنها به بهانه محافظت از فرزندشان، اجازه نمی دهند او سرخوردگی را تجربه کند. این کار هنگام رویارویی با سرخوردگی های اجتناب ناپذیر، به نقطه ضعف فرد تبدیل می شود. این پدر و مادرها به جای اینکه به فرزندشان یاد بدهند که از چالش استقبال کند، اغلب بر توانمندی های فرزندشان تمرکز می کنند؛ چیزی که می تواند به رنج ذهنی فرد منجر شود.

احتمال ابتلای زنان به افسردگی و اضطراب بیشتر از مردان است. این امر تا اندازه ای ناشی از تفاوت های جنسیتی و روش رویارویی زنان با فشارهای زندگی است. وراثت هم در ابتلا به افسردگی و استرس تأثیرگذار است. بنابراین دانشجویانی که در خانواده شان سابقه افسردگی و استرس دارند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری ها هستند. این عامل می تواند به سندروم اردک ختم شود.

به طورکلی، مانند بیشتر بیماری های روانی و مشکلات عاطفی، افسردگی یا اضطراب تنها یک منشأ مشخص ندارد. شرایط زیستی، روانی و محیطی در شکل گیری این مشکلات مؤثرند. ازنظر زیستی، افسردگی، اضطراب و احتمالا سندروم اردک می تواند ناشی از تغییر غیرطبیعی سطح انتقال دهنده های عصبی در بخش های مختلف مغز باشد.

عوامل مؤثر در بروز افسردگی و اضطراب مانند عزت نفس پایین، تصویر منفی از خود، کمال گرایی، انتقاد بیش از اندازه از خود و احساس درماندگی در رویارویی با رویدادهای منفی، در بروز این سندروم هم مؤثرند. مبتلایان به اختلال سلوک، اختلال بیش فعالی ـ کم توجهی، کسانی که مشکلات شناختی یا یادگیری دارند و افرادی که شرکت در فعالیت های اجتماعی برایشان دشوار است، بیشتر مستعد ابتلا به افسردگی و اضطراب و درنتیجه سندروم اردک هستند.

مانند اضطراب و افسردگی، ممکن است سندروم اردک واکنشی به عوامل استرس زای زندگی باشد. برخی از این عوامل استرس زا چنین بحران هایی است: خشونت کلامی، فیزیکی یا جنسی، خشونت خانگی، مرگ عزیزان، مشکل در مدرسه، قربانی زورگویی شدن یا تحت تأثیر دوستان قرار گرفتن.

علاوه بر عوامل رایج تری که پیش تر مطرح شد، عوامل دیگری هم وجود دارند که به طور بالقوه احتمال ابتلا را افزایش می دهند، مانند فقر، قرارگرفتن در معرض خشونت اجتماعی، انزوای اجتماعی، مشکلات خانوادگی، طلاق، افت تحصیلی و پایان رابطه عاطفی.

تشخیص سندروم اردک

همان طور که گفتیم، سندروم اردک یک تشخیص تخصصی نیست؛ بنابراین به طور رسمی روش تشخیص پزشکی برای آن وجود ندارد؛ اما به طورکلی کسی دچار سندروم اردک می شود که با وجود ظاهری آرام، برای تأمین خواسته ها و کنارآمدن با شرایط جدید به شدت تقلا می کند. چنین فردی گمان می کند دیگران بهتر از او با وضعیت کنار می آیند. او همچنین تصور می کند دیگران هر حرکت او را زیر نظر دارند و حتی به عمد موقعیت هایی را ایجاد می کنند تا نظاره گر واکنش او باشند.

به دلیل اینکه این سندروم تشخیص تخصصی ندارد، گاهی اعلام می شود که این افراد مبتلا به بیماری های دیگر مانند افسردگی و اضطراب هستند.

برای تشخیص عامل ایجادکننده مشکل، درمانگر باید معاینه جامعی انجام دهد. افسردگی و اضطراب ممکن است ناشی از مسائل دیگری باشند که درنهایت به سندروم اردک منجر می شود؛ برای مثال، افسردگی یا اضطراب ممکن است ناشی از اختلال دوقطبی، اختلال استرس پس از سانحه، اختلال بیش فعالی ـ کم توجهی و اسکیزوفرنی باشد. به همین دلیل، ارزیابی دقیق و جامع برای تشخیص و ارائه درمان مناسب مهم است.

برای رد تأثیر مواد سمی یا داروهایی که اضطراب از عوارض جانبی آنهاست، مبتلایان به سندروم اردک به طور منظم آزمایش می شوند. گاهی ممکن است عکس برداری یا دیگر روش های تصویربرداری لازم باشد. در حین این کار، درمانگر می تواند اطلاعات لازم را از بیمار بگیرد تا میزان گرایش او به خودکشی مشخص شود.

درمان سندروم اردک

برای کاهش تنش و ناآرامی بیمار، درمانگر ممکن است ترکیبی از روان درمانی و دارودرمانی را به کار بگیرد که در درمان افسردگی و اضطراب به کار می رود. همچنین ممکن است درمانگر داروهای کنونی فرد (که باعث اضطراب یا افسردگی می شوند) را منع کند. گاهی ممکن است داروهایی برای کاهش عوامل زیستی استرس زا تجویز شود؛ مثلا سطح قند خون فرد مبتلا به دیابت به وسیله داروها کنترل می شود.

درمانگر در درمان سندروم اردک ۲ روش عمده را به کار می گیرد: روان درمانی بین فردی و رفتار درمانی ـ شناختی. تأثیر هر دو روش ممکن است پس از چندین هفته یا ماه مشاهده شود. در موارد شدید بیماری، ممکن است به روش های جدی تر در درازمدت نیاز باشد.

روان درمانی بین فردی (IPT) شامل روش هایی است که کمک می کنند بیمار با احساسات و رابطه عاطفی خود به شکلی اثربخش کنار بیاید. درمانگر درباره ماهیت احساسات بیمار به او آموزش و به او اطمینان می دهد که اضطراب پدیده ای رایج است و اغلب افراد با درمان مناسب بر آن غلبه می کنند.

در گام بعد، به شناسایی مشکل اصلی (مثلا کمبود اعتماد به نفس یا مشکل در رابطه) کمک می کند. پس از اینکه مشکل به روشنی مشخص شد، بیمار می تواند به شکلی واقع گرایانه برای غلبه بر آنها هدف گذاری کند. درمانگر می تواند به بیمار کمک کند تا روش هایی اثربخش برای رسیدن به اهداف خود پیدا کند.

در رفتار درمانی شناختی (CBT)، هدف تغییر رویکرد و نگاه بیمار به برخی مسائل است. به عبارتی، درمانگر به بیمار کمک می کند تا افکار و باورهای ایجادکننده افسردگی یا اضطرابش را درک کند. سپس با استفاده از روش های بهبود و اصلاح رفتار، به بیمار کمک می کند که روش های سالم تر و اثربخش تری را برای غلبه بر اضطراب و غلبه بر افسردگی به کار بگیرد.

رایج ترین داروهای ضدافسردگی یا ضداضطرابی که برای درمان سندروم اردک تجویز می شوند، گروهی از داروهای بازدارنده بازجذب سروتونین (SSRI) هستند. این داروها بر سطح سروتونین مغز تأثیر می گذارند. داروهای SSRI به دلیل میزان اثربخشی و کم خطربودن، اغلب اولین انتخاب پزشکان هستند. چنانچه داروهای SSRI مؤثر نباشند، داروهایی مانند بوپروپیون، ونلافاکسین، دولوکستین و دسونلافاکسین تجویز می شوند.

پیشگیری از سندروم اردک

دفع عامل اصلی بروز سندروم (اضطراب)، روش خوبی برای پیشگیری از آن است. برگزاری جلسات آشنایی برای دانشجویان تازه وارد و آموزش روش های مدیریت و مقابله با اضطراب، روش خوبی برای رسیدن به این هدف است. اطمینان از دردسترس بودن مشاور و خدمات روان درمانی هم مؤثر است.

روش عاقلانه آن است که دانشگاه ها بر دانشجویانی تمرکز کنند که مستعد ابتلا به سندروم اردک هستند؛ مثلا کسانی که در برنامه ها و فعالیت های دانشجویی شرکت نمی کنند. بهتر است به دانشجویان اطمینان داده شود که می توانند از خدمات کمک آموزشی استفاده کنند و قرار نیست بارشان را به تنهایی به دوش بکشند.

خطرات درمان نشدن سندروم اردک

بدون درمان مناسب، سندروم اردک (و همراه آن افسردگی و اضطراب) ممکن است به مشکلات دیگر منجر شود. در موارد شدید، ممکن است بیماری به مرگ زودرس ناشی از اضطراب زیاد و گرایش به خودکشی ختم شود! بدون دریافت کمک، سندروم شدیدتر می شود و به جایی می رسد که درمان آن بدون دخالت بیرونی ممکن نیست.

افسردگی و اضطراب شدید باعث افت تحصیلی دانشجو می شود؛ چیزی که از آغاز دلیل اضطراب او بوده و برای جلوگیری از آن تلاش می کرده است. افت شدید تحصیلی می تواند باعث مشکلات خانوادگی شود. این خود باعث رنج بیشتر بیمار می شود و احتمال استفاده از مواد مخدر و دیگر روش های ناسالم را برای غلبه بر درد و رنج افزایش می دهد.