انواع حکم دادگاه
بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، احکام دادگاه ها مطابق زیر می باشد:
- حکم اعلامی و حکم تاسیسی
- حکم حضوری و حکم غیابی
- حکم نهایی و حکم غیر نهایی
- حکم قطعی و حکم غیر قطعی
حکم جلب چیست؟
حکم جلب لغتی عامیانه است که در حقوق به آن قرار جلب یا دستور جلب گفته می شود؛ در اصطلاح حقوق، حکم به تصمیمی گفته می شود که قاضی دادگاه درباره دعوای مطروحه و برای فیصله دادن اختلاف صادر می کند . حکم قاطع دعوا است، یعنی با صدور آن، تکلیف دعوای مطروحه تعیین شود. با این توضیح باید گفت که دستور جلب یا قرار جلب حکم محسوب نمی شود، زیرا قاطع دعوا نیست. شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که شخصی با امتناع از پرداخت دین خود، در آستانه بالا کشیدن مالتان باشد؛ در چنین مواردی اولین فکری که به ذهنتان می رسد، گرفتن حکم جلب بدهکار است. اما یادتان باشد که این دستور در پرونده های حقوقی مانند اختلاف های مالی به آسانی صادر نمی شود و زمان بر است؛ ولی اگر پرونده کیفری باشد، قاضی سریع تر حکم جلب متهم را صادر می کند.
-
روش های صدور حکم جلب
- قرار جلب عادی
- قرار جلب سیار
-
قرار جلب عادی
در صورتی که قاضی دستور جلب را برای یک کلانتری خاص و مشخص ابلاغ می کند قرار جلب عادی گفته می شود.
-
قرار جلب سیار
چنانچه دستور جلب به همه کلانتری های حوزه قضایی ابلاغ شود به آن جلب سیار گفته می شود.
هر کدام از این دو روش ابلاغ به نحوه درخواست شاکی نیز بستگی دارد. در صورت اطلاع از محل سکونت متهم قرار جلب عادی و در صورتی که شاکی از محل استقرار و سکونت متهم یا مجرم مطلع نباشد جلب سیار صادر می شود در این صورت شاکی می تواند در هر نقطه ای از حوزه قضایی به محل مجرم پی برد با هماهنگی با مامورین انتظامی نسبت به جلب او اقدام کند. گرفتن احکام جلب در دعاوی حقوقی روند پیچیده ای خواهد داشت.
صدور حکم جلب در دعاوی حقوقی
در دعوا های حقوقی، یعنی در درخواست و دادخواست هایی که بحث از وقوع یک جرم نیست بلکه افراد برای مطالبه حقوقِ مالی و غیر مالی خود، یا اجازه دادگاه برای انجام بعضی امور، یا مشخص کردن وضعیتی خاص به مراجع قضایی (همان دادگاه ها) مراجعه می کنند، حکم جلب غالبا برای امور مالی و به خصوص هنگامی که مالی از شخصی طلب دارید کاربرد خواهد داشت. هرچند جلب در این دعوا ها به موجب درخواست محکوم له (خواهان اصلی که حکم به نفع او صادر شده است) امکان پذیر خواهد بود و بدون درخواست، دادگاه خود رأسا جلب صادر نخواهد کرد، ولی نباید چنین پنداشت که به محض صدور حکم می توان درخواست جلب محکوم علیه (شخصی که در رأی دادگاه محکوم به پرداخت وجه یا خسارتی (محکوم به) شده است) را از دادگاه نمود. صد البته که پیش از آن مقدماتی لازم است.
- ابتدا باید رأی به دلیل عدم اعتراض یا طی نمودن مراحل تجدید نظر و واخواهی (در صورت وجود) قطعی شود.
- سپس یک برگ اجراییه به نشانی شخص محکوم فرستاده می شود و از وی درخواست می شود که میزان محکوم به را پرداخت نموده یا معادل آن مالی از هر قبیل نظیر ملک، خودرو یا هر مالی که در بازار ارزشی معادل میزان محکوم به داشته باشد معرفی نماید یا به دادگاه مراجعه نموده و ترتیبی جهت پرداخت مال معین کند یا اینکه با دادخواست اعسار خود را از پرداخت محکوم به ناتوان معرفی کند.
- اگر هیچ کدام از این حالت ها اتفاق نیفتد، شخص محکوم له باید به دنبال مالی از شخص بدهکار خود بیاید. به این منظور امروزه در دادگاه اغلب استعلامی از ثبت، بانک مرکزی و راهور ناجا برای یافتن ملک، حساب بانکی یا خودرویی از موکل باید انجام شود و دادگاه به این نتیجه برسد که مالی از محکوم علیه یافت نشده و برای دسترسی به وی برای اجرای رأی چاره ای جز صدور جلب و سپردن آن به محکوم له جهت یافتن شخص محکوم وجود ندارد. در این مرحله در صورتی که آدرس مشخص و قابل دسترسی از محکوم وجود داشته باشد یا در هر یک از مراحل دادرسی حضور یافته و آدرسی از خود معرفی نموده باشد اقدام به صدور جلب در محل مشخصی صادر می شود. در این حالت چنانچه در مدت معتنابهی (نظیر دو یا سه ماه) دسترسی به محکوم علیه میسر نشود، یا در حالتی که از ابتدا آدرس مشخصی از وی در دسترس نباشد، می توان از دادگاه درخواست صدور حکم جلب سیار را نمود.
در هر صورت دادگاه بنا به فوریت و اوضاع و احوال پرونده می تواند از ابتدا حکم جلب سیار را صادر نماید، گاهی نیز پیش از صدور هرگونه حکم جلبی، دادورز یا همان مأمور اجرای حکم با مراجعه به نشانی معرفی شده، عدم دست یابی به محکوم به در آن محل را گواهی می کند و به این ترتیب صدور حکم جلبِ سیار از ابتدا از هر نظر برای دادگاه فراهم می شود.
مرحله بعدی مراجعه به کلانتری مربوطه که بنا به موقیعت می تواند کلانتری محل زندگی شخص محکوم علیه یا محلی که فرد در آنجا دیده شده، برای اجرای جلب است. پس از ثبت دستور رییس کلانتری مربوطه یک مأمور برای دستگیری فرد در اختیار شما قرا خواهد گرفت که البته این مرحله نیز نیازمند هماهنگی های مقتضی با کلانتری مربوطه و گاهی انتظار طولانی جهت رؤیت فردی است که قصد جلب او را دارید. در آخر باید در نظر داشت در این نوع جلب، به محض پرداخت محکوم به یا معرفی مال یا ثبت دادخواست اعسار، به اصطلاح از دستور جلب رفع اثر می شود، به این معنی که دیگر امکان حبس کردن شخص از بین خواهد رفت. به موجب قوانین جدید، حتی در صورت دریافت دستور جلب به محض ثبت دادخواستِ اعسار فرد آزاد خواهد شد. در نهایت باید گفت که به طور کلی جلب در دادگاه های حقوقی به منظور به دست آوردن مال است و هر زمانی که مال از راهی وصول شود، دیگر جلب محلی از اعراب نخواهد داشت.
صدور حکم جلب در دعاوی کیفری
به طور کلی دعوای کیفری با شکایت فرد در اداره پلیس یا دادسرا آغاز می شود. به محض ثبت شکایت جهت تکمیل تحقیقات علاوه بر شاکی، متهم نیز تحت بازجویی و تحقیقات قرار می گیرد. برای حضورِ متهم ابتدا باید به نشانی ای که شاکی اعلام نموده است احضاریه فرستاده شود. حال در صورتی که متهم در نشانیِ معرفی شده حضور نداشته باشد یا به هر دلیل در دادسرا یا نزد پلیس برای توضیحات مورد درخواستِ دادسرا یا دادگاه حاضر نشود، مقامِ رسیدگی کننده اقدام به صدور جلب وی می نماید. در این مرحله جلب شخص نه به دلیل گناهکاری او یا اجرای حکمی که بر علیه اش صادر شده، بلکه به دلیل عدم توجه به دستور مقام قضایی صادر می شود.
دادخواست حکم جلب وجود ندارد
اگر شما هم از آن دسته افراد هستید که نمی دانید دادخواستی به نام دادخواست حکم جلب در پرونده های حقوقی وجود ندارد، باید بدانید که کسی نمی تواند به دادگاه مراجعه کند و دادخواست حکم قرار جلب در امور حقوقی بدهد؛ فقط زمانی که حکم قطعی صادر شد، می توانید درخواست دستور جلب بدهید، بنابراین باید صبر کنید تا پرونده به مرحله اجرا برسد.
همچنین نحوه اجرای این قانون در پرونده های حقوقی برای همه محکومیت های مالی از قبیل مهریه، نفقه، چک و… به یک شکل است و تنها تفاوتی که دارد، این است که در دادخواست شکایت خود، نوع درخواستتان را می نویسید.
اجرای حکم جلب
متهم پس از دستگیری به دلیل حکم جلب، نزد مقام قضایی برده شده و به محض حضور در دادسرا و ادای توضیحات مورد نظر آن مقام قضایی، اگر اتهام به وی منتسب نباشد یا اساسا در مظان اتهام نباشد (به عنوان مثال به عنوان شاهد یا مطلع حاضر شود) از جلب، رفعِ اثر خواهد شد. در غالب موارد در این مرحله نیز دستور جلب در صورت وجود شاکی، در اختیار وی قرار می گیرد تا مُشتَکی عنه را نزد مراجع قضایی حاضر کند. این گونه جلب در خصوص شاهد یا فردی که به عنوان مطلع توسط مقام قضایی احضار می شود ممکن است اتفاق بیفتد. یعنی اگر فردی به عنوان شاهد یا مطلع به دادسرا دعوت شود و عذر موجهی برای عدم حضور خودش در موعد مشخص شده نداشته باشد، جلب خواهد شد. البته هیچ شخصی را نمی توان به گفتن حرفی مجبور کرد اما به دلیل نادیده گرفتن دستور مقام قضایی ممکن است این اشخاص نیز جلب شوند.
چند نکته درباره حکم جلب
- شاکی باید به مهلت برگ جلب توجه نماید و اگر مهلت منقضی شده باشد مامور قادر به اجرای آن نیست.
- باید توجه داشت برگ جلب صادره فقط در حوزه قضایی صادر شده اعتبار دارد و برای ماموران کلانتری لازم الاجرا است و چنانچه شاکی دستور قضایی خارج از آن حوزه را به ضابطان ارائه کند ماموران حق دستگیری متهم را ندارند.
- درصورتی که در برگ جلب اشاره به ساعت انجام آن نشده باشد فقط از طلوع آفتاب تا غروب می توان نسبت به دستگیری فرد اقدام کرد.
- اگر برگ جلب صادره دستوری در خصوص ورود به منزل یا مخفیگاه متهم یا محکوم علیه قید نشده باشد، ماموران نمی توانند وارد چنین مکان هایی شوند و درخواست و اصرار شهروندان خلاف قانون است.
- کپی برگ جلب فاقد اعتبار قانونی می باشد و فقط با اصل آن اقدام جلب فراهم می شود.
- ارائه کننده برگه جلب باید شاکی یا وکیل قانونی وی باشد و هنگام درخواست باید اصل کارت ملی خود را نشان دهد.
- ماموران کلانتری حصول یا عدم حصول جلب متهم یا محکوم علیه را به مقام قضایی گزارش می کنند و هرگونه اقدام متعاقب با دستور قضایی انجام خواهد گرفت.
دستور موقت و ویژگی های آن چیست؟
