به گزارش سرویس اطلاعات دارویی پایگاه خبری ساعدنیوز، سرفه، یکی از شایعترین واکنشهای دفاعی بدن است که میتواند ناشی از سرماخوردگی، آنفولانزا، برونشیت یا سایر بیماریهای تنفسی باشد. اگرچه سرفه به پاکسازی مجاری هوایی کمک میکند، اما تداوم آن بسیار آزاردهنده است. شربت اکسپکتورانت کدئین یکی از داروهای رایج و مؤثری است که برای مدیریت انواع خاصی از سرفهها تجویز میشود. اما مصرف خودسرانه یا بدون آگاهی از جزئیات آن میتواند خطرناک باشد. در این مقاله، به صورت جامع به بررسی این دارو، از موارد مصرف گرفته تا عوارض و نکات ایمنی آن میپردازیم.
این شربت یک داروی ترکیبی است که از دو ماده مؤثره اصلی تشکیل شده است:
گایافنزین (Guaifenesin): این ماده یک اکسپکتورانت یا خلطآور است. عملکرد آن به این صورت است که با رقیق کردن خلط و ترشحات در مجاری تنفسی، خروج آنها را از طریق سرفه آسانتر میکند. این ویژگی برای سرفههای مرطوب و خلطدار بسیار مفید است.
کدئین فسفات (Codeine Phosphate): کدئین یک داروی ضدسرفه اپیوئیدی (مخدر) است. این ماده با تأثیر مستقیم بر مرکز کنترل سرفه در مغز، شدت و تمایل به سرفه را کاهش میدهد. این اثر بهویژه برای کنترل سرفههای خشک، ممتد و آزاردهنده کاربرد دارد.
ترکیب این دو ماده باعث میشود که این شربت همزمان برای کاهش شدت سرفه و کمک به تخلیه خلطها مؤثر باشد.
پزشکان معمولاً این شربت را برای تسکین علامتی سرفههای ناشی از شرایط زیر تجویز میکنند:
سرماخوردگیهای شدید
برونشیت حاد
آنفولانزا و سایر عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی
کاهش سرفههای خشک و دردناکی که مانع استراحت و خواب بیمار میشود.
نکته مهم: این دارو علت اصلی بیماری را درمان نمیکند، بلکه تنها علائم (سرفه) را کنترل مینماید.
آگاهی از عوارض جانبی این دارو برای مصرف ایمن آن ضروری است. این عوارض به دو دسته شایع و جدی تقسیم میشوند.
خوابآلودگی و گیجی: شایعترین عارضه ناشی از کدئین است. به همین دلیل، پس از مصرف دارو از رانندگی یا کار با ماشینآلات دقیق خودداری کنید.
تهوع و استفراغ: برای کاهش این عارضه، بهتر است شربت را همراه با غذا یا یک لیوان شیر مصرف کنید.
یبوست: کدئین میتواند حرکات روده را کند کرده و باعث یبوست شود. مصرف مایعات فراوان و فیبر غذایی میتواند به پیشگیری از این مشکل کمک کند.
خشکی دهان: نوشیدن آب به مقدار کافی در طول روز این عارضه را کاهش میدهد.
تنفس آهسته یا سطحی (دپرسیون تنفسی)
سرگیجه شدید یا احساس غش کردن
واکنشهای آلرژیک شدید مانند بثورات پوستی، خارش، تورم صورت یا گلو
تغییرات خلقی یا گیجی شدید
مصرف همزمان این شربت با برخی داروها میتواند خطرناک باشد. حتماً پزشک یا داروساز خود را در جریان تمام داروهایی که مصرف میکنید (شیمیایی، گیاهی یا مکمل) قرار دهید. مهمترین تداخلات دارویی عبارتند از:
داروهای آرامبخش و خوابآور: مانند بنزودیازپینها (آلپرازولام، دیازپام). مصرف همزمان خطر خوابآلودگی شدید و دپرسیون تنفسی را افزایش میدهد.
داروهای ضد افسردگی: بهویژه مهارکنندههای مونوآمین اکسیداز (MAOIs).
الکل: مصرف الکل همراه با این دارو میتواند عوارض جانبی مانند گیجی و خوابآلودگی را تشدید کند.
سایر داروهای حاوی ترکیبات اپیوئیدی (مخدر).
کودکان: مصرف کدئین در کودکان زیر 12 سال به دلیل خطر بالای مشکلات تنفسی جدی ممنوع است.
بارداری و شیردهی: مصرف این دارو در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمیشود، مگر با تجویز و نظارت دقیق پزشک.
بیماران با مشکلات تنفسی: افراد مبتلا به آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) یا سایر مشکلات تنفسی باید با احتیاط فراوان از این دارو استفاده کنند.
سابقه اعتیاد: به دلیل وجود کدئین، افرادی که سابقه سوءمصرف مواد یا الکل دارند، در معرض خطر وابستگی به این دارو هستند.
شربت اکسپکتورانت کدئین ابزاری قدرتمند برای کنترل سرفههای آزاردهنده است، اما قدرت آن با مسئولیت همراه است. این دارو به دلیل داشتن کدئین، پتانسیل ایجاد خوابآلودگی، عوارض گوارشی و حتی وابستگی را دارد. کلید بهرهمندی از فواید آن و در امان ماندن از خطراتش، مصرف دقیقاً طبق دستور پزشک، آگاهی از عوارض جانبی و پرهیز از مصرف خودسرانه است. هرگز دوز مصرفی را خودسرانه افزایش ندهید و در صورت مشاهده هرگونه علامت نگرانکننده، فوراً با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.
برای مشاهده مطالب مرتبط با اطلاعات دارویی اینجا کلیک کنید
