به گزارش سرویس طب سنتی و گیاهان دارویی پایگاه خبری ساعدنیوز، خاکشیر (Flixweed) با نام علمی Descurainia sophia، دانههای ریز و قهوهای رنگی است که از دیرباز در طب سنتی ایرانی جایگاه ویژهای داشته و به عنوان یک نوشیدنی محبوب، به خصوص در فصول گرم سال، شناخته میشود. اما خواص خاکشیر بسیار فراتر از یک رفع کننده عطش ساده است. این دانههای کوچک، گنجینهای از فواید درمانی برای بهبود عملکرد دستگاه گوارش، پاکسازی کبد، سلامت پوست و موارد متعدد دیگر هستند. در این مقاله، به بررسی جامع 15 خاصیت علمی و ثابت شده خاکشیر و همچنین موارد احتیاط و مضرات آن میپردازیم تا با آگاهی کامل از این هدیه طبیعت بهرهمند شوید.
دانههای خاکشیر سرشار از فیبر، موسیلاژ (لعاب) و ترکیبات ضدالتهابی هستند که مجموعهای از خواص درمانی را به ارمغان میآورند:
1. درمان دوگانه یبوست و اسهال: خاکشیر یک تنظیمکننده هوشمند برای دستگاه گوارش است. مصرف آن با آب گرم (ولرم) به دلیل تولید موسیلاژ فراوان، یک ملین طبیعی و موثر برای درمان یبوست، به خصوص در کودکان و سالمندان، محسوب میشود. در مقابل، شربت خاکشیر تهیه شده با آب سرد و کمی شکر، به دلیل خاصیت قابض بودن، میتواند به درمان اسهالهای غیرعفونی کمک کند.
2. پاکسازی و سمزدایی کبد: یکی از برجستهترین خواص خاکشیر، کمک به پاکسازی کبد و درمان کبد چرب است. این گیاه با افزایش دفع سموم از طریق ادرار و بهبود عملکرد کبد، به سلامت این عضو حیاتی کمک شایانی میکند. مصرف ناشتای خاکشیر به همراه عرق کاسنی و شاتره این خاصیت را تقویت میکند.
3. شفافیت و سلامت پوست: مصرف منظم خاکشیر به دلیل خاصیت سمزدایی و ضدالتهابی، به پاکسازی پوست از درون کمک کرده و در رفع جوش، آکنه، لک و تیرگی پوست بسیار موثر است. رطوبترسانی به پوست و کاهش خشکی از دیگر فواید آن برای داشتن پوستی شاداب است.
4. رفع عطش و جلوگیری از گرمازدگی: دانههای خاکشیر قابلیت جذب آب بالایی دارند و پس از مصرف، آب را به تدریج در بدن آزاد میکنند. این ویژگی آن را به بهترین نوشیدنی برای روزهای گرم تابستان، رفع تشنگی شدید و پیشگیری از گرمازدگی تبدیل کرده است.
5. کمک به کاهش وزن و لاغری: مصرف خاکشیر به صورت ناشتا با آب ولرم، با ایجاد حس سیری و افزایش متابولیسم بدن، میتواند به روند کاهش وزن کمک کند. فیبر بالای آن نیز در بهبود هضم و دفع چربیها موثر است.
6. تببُر طبیعی: طبع سرد و تر خاکشیر آن را به یک تببُر طبیعی و موثر تبدیل کرده است. نوشیدن شربت خنک خاکشیر به کاهش دمای بدن در هنگام تب، به ویژه در کودکان، کمک میکند.
7. دفع سنگ کلیه: خاکشیر یک ادرارآور طبیعی است. مصرف آن به همراه ترنجبین میتواند به افزایش حجم ادرار و در نتیجه تسهیل دفع سنگهای کوچک کلیه و پاکسازی مجاری ادراری کمک کند.
8. کاهش التهاب و آلرژی پوستی: خواص ضدالتهابی خاکشیر در کاهش التهابات پوستی مانند کهیر، خارش و اگزما موثر است. مصرف خوراکی آن به تسکین این علائم کمک میکند.
9. تقویت قوای جنسی در افراد با طبع سرد: در طب سنتی، از خاکشیر برای تقویت قوای جنسی در افرادی که دچار سردی مزاج هستند، استفاده میشود. این گیاه با بهبود گردش خون و ایجاد تعادل در بدن به این امر کمک میکند.
10. رفع بوی بد دهان: بسیاری از موارد بوی بد دهان ناشی از مشکلات گوارشی و عدم پاکسازی کامل روده است. خاکشیر با سمزدایی دستگاه گوارش و رفع یبوست، به از بین بردن این مشکل کمک میکند.
11. بهبود گرفتگی صدا: شربت خاکشیر یک نوشیدنی عالی برای نرم کردن تارهای صوتی و رفع گرفتگی صدا است، به ویژه برای افرادی که به واسطه شغل خود زیاد صحبت میکنند مانند خوانندگان و معلمان.
12. کنترل فشار خون: برخی مطالعات نشان میدهند که مصرف منظم و متعادل خاکشیر به دلیل خاصیت ادرارآوری و کمک به دفع سدیم اضافی، میتواند در کنترل فشار خون موثر باشد.
13. مفید برای سرخک و آبله مرغان: به دلیل خاصیت خنککنندگی، ضدالتهابی و ضدخارش، مصرف خاکشیر در طول دوره بیماریهایی مانند سرخک و آبله مرغان برای کاهش تب و تسکین خارشهای پوستی توصیه میشود.
14. التیام زخمها و ورمها: در طب سنتی از ضماد خاکشیر به صورت موضعی برای کمک به بهبود زخمها و کاهش ورمهای پستانی استفاده میشده است.
15. تقویت سیستم ایمنی بدن: خاکشیر حاوی آنتیاکسیدانهایی است که به مبارزه با رادیکالهای آزاد کمک کرده و میتواند در تقویت عمومی سیستم ایمنی بدن نقش داشته باشد.
با وجود خواص فراوان، مصرف خاکشیر برای همه افراد و در هر شرایطی مناسب نیست:
افراد مبتلا به ورم و زخم معده: مصرف خاکشیر به خصوص به صورت ناشتا، ممکن است باعث تحریک و افزایش اسید معده در این افراد شود.
فشار خون پایین: افرادی که به طور طبیعی فشار خون پایینی دارند، باید در مصرف خاکشیر احتیاط کنند، زیرا ممکن است منجر به افت شدید فشار و علائمی چون سرگیجه و ضعف شود.
مصرف بیش از حد: زیادهروی در مصرف خاکشیر میتواند در برخی افراد، به خصوص آنهایی که طبع سردی دارند، باعث سردرد شود.
دوران بارداری: اگرچه مصرف متعادل آن ممنوع نیست، اما به دلیل اثرات احتمالی بر دهانه رحم، توصیه میشود زنان باردار، به ویژه در سه ماهه اول، قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنند.
شستشوی ناکافی: حتماً قبل از مصرف، خاکشیر را به خوبی بشویید تا گرد و غبار و سنگریزههای آن کاملاً جدا شوند، در غیر این صورت میتواند برای کلیهها مضر باشد.
خاکشیر بدون شک یکی از ارزشمندترین گیاهان دارویی در طب سنتی است که فواید گستردهای برای گوارش، کبد، پوست و سلامت عمومی بدن دارد. کلید بهرهمندی از این خواص، مصرف صحیح و متعادل آن است. توجه به نحوه آمادهسازی (با آب سرد یا گرم) برای دستیابی به هدف درمانی مورد نظر و آگاهی از موارد منع مصرف، به شما کمک میکند تا با اطمینان کامل از این نوشیدنی گوارا و پرفایده لذت ببرید و سلامتی خود را بهبود بخشید.
برای دیدن مطالب مربوط به طب سنتی و گیاهان دارویی کلیک کنید
