به گزارش سرویس طب سنتی و گیاهان دارویی پایگاه خبری ساعدنیوز، گیاه گلرنگ با نام علمی Carthamus tinctorius، که در میان عموم به "زعفران مصنوعی" یا "زعفران فقرا" نیز شناخته میشود، یکی از قدیمیترین گیاهان زراعی بشر است. این گیاه یکساله با گلهای زرد و نارنجی زیبا، علاوه بر کاربرد گسترده در صنعت رنگرزی و آشپزی به عنوان یک رنگدهنده طبیعی، دارای خواص دارویی فراوانی است که از دیرباز در طب سنتی مورد توجه بوده است. امروزه نیز تحقیقات علمی بسیاری بر روی فواید این گیاه برای سلامتی، از سلامت قلب و عروق گرفته تا کنترل قند خون و کاهش التهاب، تمرکز دارند. در این مقاله به بررسی جامع خواص، مضرات و نحوه مصرف گیاه گلرنگ میپردازیم.
گلرنگ، این گیاه ارزشمند، مجموعهای از ترکیبات مفید را در خود جای داده است که به بهبود جنبههای مختلف سلامتی کمک میکند.
سلامت قلب و عروق: دانههای گلرنگ منبعی غنی از اسیدهای چرب غیراشباع، بهویژه اسید لینولئیک (امگا-6) هستند. این چربیهای سالم به کاهش کلسترول بد (LDL) و افزایش کلسترول خوب (HDL) خون کمک کرده و از این طریق در پیشگیری از تصلب شرایین و کاهش خطر بیماریهای قلبی-عروقی مؤثرند.
تنظیم قاعدگی و کاهش دردهای پریود: یکی از مشهورترین خواص گلرنگ در طب سنتی، خاصیت قاعدهآوری آن است. مصرف دمنوش گلرنگ میتواند به تنظیم چرخههای نامنظم قاعدگی کمک کرده و به دلیل خواص ضدالتهابی و مسکن خود، دردهای ناشی از سندرم پیش از قاعدگی (PMS) را تسکین دهد.
خاصیت ضد التهابی: گلرنگ حاوی ترکیباتی است که دارای اثرات ضد التهابی قابل توجهی هستند. این ویژگی، آن را به یک درمان کمکی برای بیماریهای التهابی مانند آرتریت روماتوئید و دردهای مفصلی تبدیل میکند.
کنترل قند خون: برخی مطالعات نشان دادهاند که روغن گلرنگ ممکن است به بهبود حساسیت به انسولین و کنترل سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 کمک کند.
تقویت قوای جنسی: در طب سنتی، از گلرنگ برای افزایش میل و قوای جنسی، بهویژه در مردان، استفاده میشود. گفته میشود این گیاه میتواند به افزایش تعداد و تحرک اسپرم نیز کمک کند.
سلامت پوست و مو: روغن گلرنگ به دلیل داشتن ویتامین E و اسیدهای چرب ضروری، یک مرطوبکننده عالی برای پوست است و میتواند به درمان خشکی پوست، اگزما و آکنه کمک کند. همچنین استفاده از آن برای موها به تقویت و افزایش درخشندگی آنها منجر میشود.
با وجود فواید بسیار، مصرف گلرنگ در برخی شرایط و برای بعضی افراد ممکن است مضر باشد و باید با احتیاط صورت گیرد.
دوران بارداری: مهمترین منع مصرف گلرنگ مربوط به دوران بارداری است. این گیاه به دلیل خاصیت قاعدهآوری قوی، میتواند انقباضات رحمی را تحریک کرده و منجر به سقط جنین شود.
تداخلات دارویی: گلرنگ خاصیت رقیقکنندگی خون دارد و میتواند روند انعقاد خون را کند کند. از این رو، مصرف همزمان آن با داروهای ضد انعقاد خون مانند وارفارین، آسپرین و ایبوپروفن میتواند خطر خونریزی را افزایش دهد. همچنین توصیه میشود حداقل دو هفته قبل از هرگونه عمل جراحی، مصرف آن قطع گردد.
افراد با مشکلات خونریزی: کسانی که از اختلالات خونریزی مانند هموفیلی یا زخمهای گوارشی رنج میبرند، باید از مصرف گلرنگ خودداری کنند.
واکنشهای آلرژیک: همانند بسیاری از گیاهان، گلرنگ نیز ممکن است در افراد حساس باعث بروز واکنشهای آلرژیک پوستی یا تنفسی شود.
از گلرنگ به روشهای مختلفی میتوان استفاده کرد که متداولترین آنها عبارتند از:
به عنوان رنگدهنده غذا (جایگزین زعفران): برای استفاده از گلرنگ به جای زعفران، کافی است کلالههای خشک آن را مانند زعفران بسایید و در مقدار کمی آب جوش دم کنید. پس از حدود 15 دقیقه، رنگ زیبای آن آزاد شده و میتوانید از آن برای رنگین کردن برنج، خورشت، سوپ و انواع دسرها استفاده کنید. توجه داشته باشید که گلرنگ عطر و طعم خاص زعفران را ندارد و عمدتاً برای رنگدهی به کار میرود.
تهیه دمنوش دارویی: برای بهرهمندی از خواص درمانی، میتوانید حدود یک قاشق چایخوری از گلهای خشک گلرنگ را در یک فنجان آب جوش ریخته و به مدت 10 تا 15 دقیقه دم کنید. سپس آن را صاف کرده و میل نمایید.
روغن گلرنگ: روغن استخراج شده از دانههای گلرنگ هم به صورت خوراکی در پختوپز و سالاد و هم به صورت موضعی برای پوست و مو قابل استفاده است.
گیاه گلرنگ، که به درستی "زعفران مصنوعی" نام گرفته، یک افزودنی طبیعی و ارزشمند با فواید چشمگیر برای سلامتی است. از کمک به سلامت قلب و تنظیم هورمونها گرفته تا خواص ضد التهابی، این گیاه جایگاه ویژهای در طب سنتی و آشپزی دارد. با این حال، شناخت دقیق مضرات و موارد منع مصرف آن، بهویژه برای زنان باردار و افرادی که داروهای رقیقکننده خون مصرف میکنند، برای بهرهمندی ایمن و هوشمندانه از خواص این گیاه ضروری است. با مصرف آگاهانه و متعادل، میتوان از گلرنگ به عنوان یک گنجینه طبیعی برای ارتقای سلامتی و رنگین کردن سفرهها استفاده کرد.
برای دیدن مطالب مربوط به طب سنتی و گیاهان دارویی کلیک کنید
