آشنایی با رشته ژنتیک پزشکی و بازار کار آن

معرفی رشته ژنتیک پزشکی (ژنتیک انسانی) Master of Medical Genetics

رشته ژنتيك انساني شاخه‌اي از علوم – زيستي پزشكي است كه به بررسي ساختار سلولها از نظر كروموزومي و ژني مي‌پردازد و مي‌توان طي آن به مباحث مهمي مانند مهندسي ژنتيك، ژنتيك ايمني، ژنتيك جمعيت، ژنتيك سرطان ، ژنتيك رفتاري ، ژنتيك بيوشيميايي پرداخت. دانش آموختگان اين رشته قادر خواهند بود با همكاري در طرح‌هاي پژوهشي و با آناليز ژنتيكي سلولهاي انساني به نواقص و بيماريهاي ژني و كروموزومي بيماران پي ببرند.
 حوزه علم ژنتیک، تمام موجودات زنده است که  انسان نیز یکی از آنها به شمار می آید اما زمانی که سخن منحصراً  از انسان در میان است، شما وارد قلمرو ژنتیک انسانی شده اید. ژنتیک انسانی را معمولاً مترادف ژنتیک پزشکی در نظر می گیرند در حالی که عمومیت ژنتیک انسانی بیشتر است. در واقع ژنتیک پزشکی بخشی از ژنتیک انسانی است که ارزش طبی و پزشکی دارد. ژنتیک پزشکی بیشتر به بررسی علل ناهنجاری‌های ژنتیکی در انسان می‌پردازد و با توصیف دقیق وضعیت و علت مولکولی آن سعی در ایجاد راهکارهای جلوگیری از بروز وضعیت، تشخیص قبل از تولد و حتی درمان آن دارد. شروع این علم را می‌توان از زمانی دانست که ارچیبلد گرو موفق به ارتباط دادن یک نقص آنزیمی با یک بیماری ژنتیکی شد. این بیماری همان بیماری آلکاپتونوریا بود.  به‌سرعت بیماری‌های تک ژنی در انسان توسط ژنتیک کلاسیک کشف شدند و لیست آن‌ها روزبه‌روز کامل‌تر شدند و مشخص شد که بسیاری از بیماری‌ها در انسان ژنتیکی هستند .
امروزه ژنتیک پزشکی یکی از مهمترین شاخه‌های علم ژنتیک است که با زندگی مردم پیوند نزدیکی دارد. در تمام مراکز درمانی، بیمارستان‌ها و کلینیک‌های تخصصی حضور مشاورین ژنتیک الزامی می‌باشد. همچنین پیشرفت در حوضه‌های مختلف می‌تواند منجر به کسب موفقیت در درمان یا بهبود بسیاری از بیماری‌ها گردد. مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی در تولید داروها تحولی در ژنتیک پزشکی ایجاد نموده است. ساخت هورومون رشد، انسولین و داروهایی نظیر هیدروکسی مورفین و غیره و نیز پیشرفت در ژن درمانی در درمان بیماری‌هایی نظیر سیستیک فایبروزیس ، کمبود آدنوزین دآمیناز و استفاده از آنتی سنس RNA ها در درمان دیستروفی عضلانی دوشن بسیار امید بخش بوده است.

هدف و رسالت رشته

علم‌ ژنتیک‌ در ایران‌ هنوز در حال پیشرفت و رشد است‌ و باید تلاش‌ بسیار کرد و کاستی‌ها را جبران‌ نمود و موانع‌ را از میان‌ برداشت‌ تا بتوان‌ شاهد رشد روزافزون‌ این علم‌ در ایران‌ بود. البته‌ این‌ به‌ آن‌ معنی‌ نیست‌ که‌ در کشور ما تحقیقات‌ ژنتیکی‌ انجام‌ نمی‌گیرد و فارغ‌التحصیلان‌ این‌ رشته‌ جذب‌ هیچ‌ مرکزی‌ نمی‌شوند، بلکه‌ سازمان‌های‌ مختلفی‌ هستند که‌ به‌ فعالیت‌های‌ تحقیقاتی‌ ژنتیکی‌ می‌پردازند که‌ از جمله‌ می‌توان‌ به‌ مراکز مختلف‌ وزارت‌ جهاد کشاورزی‌، مراکز پژوهشی‌ وزارت‌ علوم‌، انستیتو پاستور، مرکز ملی‌ تحقیقات‌ مهندسی‌ ژنتیک‌ و تکنولوژی‌ زیستی‌ اشاره‌ کردبرداشتن گام‌های اولیه اما اصولی و ضروری و درواقع ایجاد بخشی از زیر ساخت‌های لازم در راستای پیشگیری، تشخیص و درمان اساسی بیماریهای ژنتیکی از مهمترین چشم انداز این برنامه آموزشی به حساب می‌آید. درواقع، انتظار آن است که دانش آموختگان این رشته به نحو شایسته بتوانند، به توانایی‌ها و کارآمدی‌هایی که در بخش‌های پیشین و نیز اهداف کلی که در ادامه آمده است؛ در عرصه عمل نایل آیند.

زمینه های فعالیت در بازار کار

الف) آموزشی: 

طراحی و تدوین و اجرای برنامه­های آموزشی مرتبط برای دانشجویان در دانشگاه­ها در صورتیکه فرد عضو هیئت علمی دانشگاه باشد.

ب) پژوهشی:

-طراحی و اجرای پروژه­های مرتبط با ژنتیک
- مشارکت در پروژه­های دانشگاهی، بین دانشگاهی و ملی در صورت نیاز

ج) خدماتی:

- ارائه خدمات تخصصی در مراکز تحقیقاتی ژنتیکی
-ارائه مشاوره به محققان، مراکز و مراجع مرتبط
- مسئول فنی آزمایشگاه ژنتیک
- همکاری در مطب پزشک به عنوان مشاور

د) تولیدی:

- همکاری در تهیه و تولید

معرفی دروس امتحانی

ژنتيك (انساني و پزشكي، پايه و مولكولي)     ضریب 5
زيست شناسي سلولی و مولكولی                 ضریب 2
بيوشيمي                                                ضریب 2
زبان                                                      ضریب 2

عنوان رشته هایی که میتوانند در کنکور این رشته شرکت کنند

کارشناسی زیست شناسی (همه گرایشها)، بیوتکنولوی گرایش صنعتی، ویروس شناسی، انگل شناسی پزشکی، ژنتیک، بیوشیمی، ایمنی شناسی، میکروب شناسی، تغذیه، علوم آزمایشگاهی، مامایی، دکترای عمومی گروه پزشکی، دکترای حرفه ای دامپزشکی و علوم آزمایشگاهی

آینده تحصیلی

این رشته در 2مقطع کارشناسی ارشد و دکتری در ایران پذیرش دارد.
فارغ التحصیلان این رشته گزینه های انتخابی بسیارمتنوعی برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری دارند،
وزارت علوم: دکترای زیست شناسی (کلیه گرایش ها)
وزارت بهداشت: دکترای رشته های ژنتیک انسانی، بیولوژی تولید مثل، پزشکی مولکولی، علوم اعصاب، مهندسی بافت، نانو فناوری پزشکی، ایمنی شناسی پزشکی، زیست فناوری پزشکی، علوم سلولی کاربردی، خون شناسی آزمایشگاهی و علوم انتقال خون، نانوفناوری دارویی، انفورماتیک پزشکی (مجاز برای تمامی رشته های ارشد علوم پزشکی)، سلامت در بلایا و فوریتها (مجاز برای تمامی رشته های ارشد علوم پزشکی)، سلامت و رفاه اجتماعی (مجاز برای تمامی رشته های ارشد علوم پزشکی)، اپیدمیولوژی )مجاز برای تمامی رشته های ارشد علوم پزشکی(، مددکاری اجتماعی (مجاز برای تمامی رشته های ارشد علوم پزشکی به شرط داشتن کارشناسی مددکاری)، گفتار درمانی (مجاز برای تمامی رشته های ارشد به شرط داشتن کارشناسی گفتار درمانی)