به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از ایسنا، در حال حاضر در کشورهایی نظیر آمریکا، فرانسه، یونان، ایتالیا و... و همچنین در کشور خودمان تجمعاتی اعتراضی علیه واکسیناسیون همگانی کرونا انجام می شود. باید توجه کرد که واکسن، فرآورده ای زیستی است که در برابر یک بیماری میکروبی مشخص، ایمنی فعال اکتسابی تولید می کند، اما تزریق آن همواره با مخالفت هایی از سوی برخی افراد و گروه ها روبه رو بوده است. مخالفت هایی که به دلایلی مانند بی اعتمادی به شرکت ها و کشورهای واکسن ساز، نگرانی از عوارض واکسن ها و عدم شناخت از محتوای این فرآورده ها و.... ایجاد می شوند. در مقابل، موافقان واکسیناسیون عمدتاً از تأثیر واکسن ها در ایمنی زایی جمعی و پیشگیری از شیوع افسارگسیخته و به تبع آن مرگ جوامع سخن به میان می آورند.
البته شیوع جهانی کرونا و مرگ روزانه تعداد زیادی از مردم در سراسر جهان، بسیاری از معادلات را به هم زد و همه کشورها در رؤیای ساخت واکسنی بودند که بتواند در برابر این مهمان شوم و ناخوانده ایستاده و جان بشر را نجات دهد. اما اکنون که این مهم محقق شده و چند واکسن کرونا بعد از گذراندن فازهای مختلف مطالعه بالینی مجوز مصرف اضطراری را از سوی سازمان بهداشت جهانی کسب کردند، باز هم عده ای با واکسیناسیون همگانی مخالفند. تجمعات اعتراضی علیه تزریق همگانی واکسن کرونا در کشورهای مختلف، دولت ها را بر آن داشت که برخی محدودیت های اجتماعی را برای افرادی که از تزریق واکسن سر باز می زنند، تعیین کنند که این موضوع نیز اعتراضاتی را در پی داشته است.
در ایران نیز وزیر بهداشت از ایجاد محدودیت یا قرنطینه هوشمند برای دوران بعد از واکسیناسیون همگانی سخن گفته است. به این معنا که با افزایش میزان واکسیناسیون در کشور، محدودیت های کرونایی به تدریج برداشته می شوند، اما برای کسانی که واکسن نزنند، محدودیت هایی وضع می شود و این افراد از برخی خدمات محروم خواهند شد. در حال حاضر هم رییس جمهور اعلام کرده است که در انجام واکسیناسیون به مرز ۵۰ میلیون رسیده ایم. با این اوصاف باید منتظر اعلام جزئیات محدودیت های ضدواکسن از سوی دولت باشیم.
حال با این شرایط، باید پرسید از منظر اخلاق پزشکی آیا می توان فارغ از حق آزادی افراد در دریافت خدمات بهداشتی و درمانی، آن ها را مجبور به دریافت خدمتی پزشکی مانند تزریق واکسن کرد که از نظر علمی هم به نفع آن ها و هم به نفع جامعه است؟.
در این زمینه دکتر علیرضا پارساپور- دبیر کمیته ملی اخلاق بالینی کشور درباره امکان اجباری شدن تزریق واکسن از منظر اخلاق پزشکی، گفت: اینکه افراد یا حتی دولت ها در مواجهه با موضوع تزریق واکسن، جانب احتیاط را رعایت کنند و حتی در آغاز مقداری بدبینانه نگاه کنند، امر غریبی نیست. در کشور ما هم در مراحل اولیه تولید واکسن کرونا، حتی نظام سلامت هم نسبت به نمونه های واکسنی که برای کووید پیشنهاد شد، با دید محتاطانه ای عمل کرد، اما در ادامه مطالعات و آماری که منتشر شد، نشان داد که آثار و برکاتی که واکسیناسیون علیه کووید، برای کشورها دارد، بیش از چیزی بود که در ابتدا پیش بینی می شد و به طور معجزه آسایی به شدت آمار بستری و مرگ را کاهش داد. هرچند که احتمال ابتلای مجدد همچنان قابل توجه بود، اما مهم آمار بستری و مرگ بود که سیستم سلامت را دچار مشکل کرده و باعث می شد که نظام سلامت زمین گیر شود.
اثربخشی واکسیناسیون علیه کرونا پذیرفته شده است
وی افزود: بر این اساس نتایج کار در کشورهایی که در واکسیناسیون علیه کرونا پیشرو شدند و با سرعت بالایی واکسیناسیون را در جامعه شان انجام دادند، این نوید را به سایر کشورها دادند که اگر بتوانید پوشش واکسیناسیون را به پوششی حدود 70 درصدی برسانید، می توانید تا حد زیادی اپیدمی و نهایتا پاندمی را مهار کرده و بحران کووید را مدیریت کنید. بر این اساس امروز دیگر در مجموع تردیدی نسبت به محاسن واکسیناسیون در مجامع علمی و نظام های سلامت وجود ندارد و اثربخشی واکسیناسیون علیه کرونا پذیرفته شده است و در کشور ما هم امری مسلم است. بر همین اساس شاهدیم که همه امکانات کشور بسیج شده تا بتوانیم واکسن را تامین کرده و پوشش کاملی برای واکسیناسیون جامعه داشته باشیم.
پارساپور با بیان اینکه در حال حاضرتلاش می شود به وسیله واکسیناسیون به عنوان یک مداخله پیشگیرانه از عوارض خطرناک بیماری کووید جلوگیری کنیم، ادامه داد: به طوری که نظام سلامت با توجه به شواهد، فکر می کند که با این مداخله می تواند از پیک های بعدی و بار بیماری در کشور پیشگیری کند و بر همین اساس همه امکانات را برای این موضوع بسیج کرده است.
بی اعتمادان به واکسن
وی گفت: با این حال طبعا همچنان درصدی از جامعه که ممکن است حتی در بین افراد علمی هم باشند، نسبت به واکسیناسیون بدبین بوده و اعتمادشان جلب نشده است. البته باید توجه کرد که مخالفت با واکسیناسیون خاص کشور ما نیست، بلکه در همه دنیا حتی در کشورهای پیشرفته، درصدی از جامعه در مقابل واکسن مقاومت دارند و کمپین ها و حرکت های ضد واکسن در این کشورها وجود دارد. بنابراین تعجب آمیز نیست که اگر بخشی از جامعه ما هم تمایل نداشته باشند که زیر بار واکسیناسیون علیه کرونا روند.
انجام هر مداخله درمانی یا پیشگیرانه منوط به اجازه فرد است، اما...
پارساپور اظهار کرد: طبق آنچه که در اخلاق پزشکی و نظام حقوقی ما وجود دارد، هر نوع مداخله ای اعم از مداخله درمانی یا پیشگیرانه، حتی اگر این مداخله نجات دهنده فرد باشد و برای حفظ سلامت و برگرداندن سلامت فرد، ضرورت داشته باشد، منوط به رضایت فرد است. بنابراین زمانی یک پزشک یا سیستم ارائه خدمت می تواند آن مداخله را انجام دهد که بیمار یا فرد در معرض یا خطر بیماری، نسبت به انجام آن رضایت آگاهانه دهد. تا وقتیکه رضایت آگاهانه را نداشته باشیم، نمی توانیم به جبر فرد را مجبور کنیم که آن مداخله برایش انجام شود. البته موارد استثناء هم وجود دارد. به عنوان مثال در اورژانس های حیاتی که خطر قطعی جان فرد مطرح است، قانون، شرع و اخلاق اجازه می دهد که اگر ترک اقدام درمانی به احتمال زیاد منجر به مرگ فرد می شود، بدون اجازه فرد و حتی علی رغم مخالفت وی می توان مداخله را انجام داد. با این حال این استثناء درباره واکسن صدق نمی کند؛ چراکه اگر فردی تمایل به تزریق واکسن نداشته باشد، نهایتا خودش را در معرض ریسک ابتلا به یک بیماری قرار داده که درصدی از آن می تواند شدید باشد و در درصد کمتری هم می تواند کشنده باشد. به نظر نمی آید تهدید بیماری کووید19 برای فرد، توجیه گر این باشد که آزادی های فردی را ندیده بگیریم. بنابراین ما با این توجیه که سلامت فرد در معرض خطر قرار دارد، حق نداریم که به اجبار او را واکسینه کنیم.
تاثیر مشهود واکسیناسیون بر کاهش مرگ های کرونالزوم صیانت از سلامت عمومی
وی تاکید کرد: با این حال حاکمیت و نظام سلامت، یک وظیفه ای هم در قبال جامعه و صیانت از سلامت جامعه دارد. تا وقتیکه تصمیم یا مخالفت فرد با یک اقدام، سلامت خودش را در معرض خطر قرار دهد، اینجا قانون، شرع و اخلاق به حق آزادی فرد احترام می گذارد، اما گاهی امتناع یا بی مبالاتی فرد از یک اقدام ضروری، افراد دیگر و جامعه را در معرض خطر قرار می دهد. این دیگر از حوزه اختیارات فرد خارج می شود و در اینجا محدودیت هایی برای آزادی فردی قائل می شویم. پیش از این هم ممنوعیت ها یا محدودیت های تردد یا الزامات استفاده از ماسک و ... را شاهد بودیم که همه این موارد در حوزه محدود کردن آزادی فردی است، اما با این توجیه که این تردد یا عدم استفاده از ماسک، می تواند بیماری را در جامعه پخش کرده و از کنترل خارج کند. با این استدلال، چنین محدودیت هایی را در پاندمی کرونا در همه کشورها دیدیم.
هیچکس نمی تواند فردی را مجبور به تزریق واکسن کند، اما....
پارساپور گفت: محدودیت هایی هم که در زمینه واکسن ذکر می کنند، از همین سنخ است. هیچکس نمی تواند فردی را مجبور به تزریق واکسن کند، اما می تواند یکسری محدودیت ها را برای فردی که واکسن نزده، از باب صیانت از سلامت جامعه، در نظر بگیرد و دسترسی وی را از برخی خدمات اجتماعی محدود کند. این اقدام نه به خاطر مجازات فردی است که واکسن تزریق نکرده، بلکه هدف، صیانت و پیشگیری از ابتلای جامعه است که کاملا قابل توجیه است. فردی که معتقد است واکسن برایش مفید نیست، نباید اجازه داشته باشد که به سلامت آحاد جامعه لطمه بزند. وقتی فرد یک اقدام مناسبی را انجام نمی دهد، آسیب آن متوجه خود فرد است و باید پاسخگو باشد، اما وقتی دولت به چنین فردی اجازه دهد که در مجامع و محل های شلوغ یا در وسایل حمل و نقل و مراکز عمومی و ... حضور داشته باشد، بی توجهی این فرد موجب آسیب به بقیه شده و در اینجا دیگر دولت باید پاسخگو باشد. اگر خدایی نکرده پیک ششمی ایجاد شود، دولت باید در قبال افکار عمومی پاسخگو باشد که چرا کنترل لازم را انجام نداده است.
پارساپور اظهار کرد: در دنیا تا یک مرحله ای کشورها واکسن کافی در اختیار نداشتند و برای تزریق واکسن اولویت بندی انجام شده بود. حال اگر کسی بر اساس اولویتش واکسن را تزریق نمی کرد، افراد دیگر در انتظار بودند و آنها واکسن را تزریق می کردند. هدف هم این بود که 70 درصد جامعه واکسینه شوند. بنابراین در فاز اجرای اولویت بندی و زمانیکه مطالبه و تقاضای واکسن در جامعه بیش از عرضه است، این محدودیت ها معنا پیدا نمی کند. در این فاز محدودیت ها عمومی است. مانند منع تردد شبانه یا تعطیلی سالن های سینما و...، اما وقتی به فازی می رسیم که عرضه واکسن متناسب و حتی بیش از نیاز جامعه است و هرکس که در جامعه اراده کند، می تواند واکسینه شود، در این موارد دولت برای واکسیناسیون در انتظار مردم است. در اینجا آحاد جامعه واکسینه شدند و بار خطر ابتلا و بیماری شدید از دوش جامعه برداشته شده است. بنابراین ضرورتی به تداوم محدودیت های عمومی نیست، اما باید درصد بالایی از جامعه ایمن شده باشند. اگر این درصد به دلیل عدم همکاری بخشی از جامعه تامین نشد، دلیلی ندارد که دولت محدودیت ها را برای عموم جامعه ادامه دهد، بلکه آن را برای گروهی خاص که واکسن نزدند، اعمال می کند که موضوعی منطقی است.
چگونگی تشویق جامعه به واکسیناسیون
وی درباره چگونگی تشویق جامعه به واکسیناسیون از مسیرهای ایجابی، گفت: مشکل ما این است که اعتمادآفرینی را به خوبی انجام ندادیم. از ابتدایی که موضوع واکسیناسیون علیه کرونا مطرح شد، بحث اعتماد آفرینی نسبت به آن نیز عنوان شد. درست است که ما به آزادی بیان و مطبوعات معتقدیم، اما در شرایط خاصی اظهارنظرهای ناصوابی از سوی افرادی که صلاحیت نداشتند مطرح و متاسفانه از سوی برخی رسانه ها به نوعی حمایت شد. این موضوع باعث می شود که مردم هم دچار تردید شوند. گاهی یک فرد ضدواکسن تریبون پیدا کرده و در رسانه ای معتبر، ذهنیت را نسبت به واکسن مخدوش می کند. چنین اقدامی خطرناک است و می تواند تلاش ها را ناکام کند. قطعا ایجاد محدودیت گام آخر است و اولین گام اعتمادسازی است. باید توجه کرد که یک سر اعتمادسازی این است که تریبون را در اختیار فردی که صلاحیت علمی ندارد، قرار ندهیم و در درجه دوم هم درباره اثربخشی واکسن در کشورهایی که واکسیناسیون را به نحو مطلوبی انجام دادند، صحبت کنیم.
کاهش بستری و مرگ ناشی از کرونا با واکسیناسیون
پارساپور گفت: بستری و مرگ ناشی از کرونا، در کشورهایی که واکسیناسیون را به خوبی پیش بردند، به شدت کاهش یافته است. حتی در کشور خودمان هم میزان خطر بستری و مرگ در جمعیت واکسینه شده، بسیار کاهش یافته است. ماه های سیاه اسفند 1398 و بهار 1399، بخش های آی سی یو و بیمارستانی مملو از افراد سالمند بود. زیرا سالمندان بیشتر در معرض خطر ابتلا به کووید شدید بودند، اما به محض واکسینه کردن سالمندان شاهدیم که رنج سنی افراد بستری در بیمارستان ها کاهش یافته است. به نظر می رسد عامل اصلی این تغییرناشی از پوشش واکسیناسیون افراد سالمند بوده است.
