سرطان تخمدان
زنان دو عدد تخمدان دارند که در دو طرف رحم شان قرار دارد. تخمدان ها غده های تولید مثل زنان هستند که تخمک تولید می کنند و همچنین مسئول ترشح هورمون های استروژن و پروژسترون هستند. سرطان تخمدان هنگامی رخ می دهد که سلول های غیر طبیعی تخمدان شروع به تکثیر غیر قابل کنترل می کنند و موجب تشکیل تومور می شوند. در صورت عدم درمان، تومور ممکن است به دیگر بخش های بدن سرایت کند که به آن سرطان متاستاتیک تخمدان یا متاستاز سرطان تخمدان گفته می شوند.
علائم سرطان تخمدان
- ورم یا نفخ شکم؛
- احساس سیری زودهنگام پس از شروع به غذا خوردن؛
- کاهش وزن؛
- احساس ناراحتی در ناحیه ی لگن خاصره؛
- تغییر در عادات روده ای مانند یبوست؛
- نیاز مکرر به دفع ادرار.
علل سرطان تخمدان
سرطان تخمدان وقتی رخ می دهد که سلولها به سرعت تقسیم می شوند و به صورت خارج از کنترل افزایش می یابند. با این حال، اینکه چرا دقیقا این اتفاق می افتد، هنوز بر ما روشن نیست.
عوامل خطر زیر با احتمال بروز بیشتر این بیماری مرتبط هستند:
سابقه خانوادگی: زنانی که با افراد مبتلا به سرطان تخمدان یا سرطان سینه ارتباط نزدیک دارند، در مقایسه با زنان دیگر به احتمال بیشتری در معرض خطر هستند. غربالگری ژنتیکی می تواند تعیین کند که آیا شخص ژنهای خاصی که با افرایش خطر مرتبط هستند، در خورد دارد یا خیر.
سن: اغلب موارد سرطان تخمدان پس از یائسگی رخ می دهد و بویژه در زنانی که بالای ۶۳ سال سن دارد و کمترین میزان آن در زیر ۴۰ سال رخ می دهد.
تعداد موالید: زنانی که بیش از یک یا چند حاملگی کامل دارند، بویژه قبل از سن ۲۶ سالگی خطر کمتری دارند. حاملگی های بیشتر خطر را کاهش می دهد. تغذیه با شیر مادر نیز ممکن است خطر را کاهش دهد.
قرصهای ضد بارداری: استفاده ازقرصهای ضد بارداری برای حداقل ۳ تا ۶ خطر ابتلا را کاهش می دهد. هر چقدر بیشتر استفاده شود، خطر نیز کمتر ظاهر می شود. استفاده از هورمون تزریقی پیشگیری از بارداری، داروهای مدروکسی پروژسترون استات به خصوص برای ۳ سال یا بیشتر، خطر بیشتری را کاهش می دهد.
باروری یا درمان نازایی: داروهای باروری با افزایش خطر ابتلا به سرطان تخمدن مرتبط هستند بخصوص در زنانی که بیش از یک سال بدون بارداری از آنها استفاده کرده اند. کسانی که نابارور هستند نیز ممکن است خطر ابتلای بیشتری نسبت به کسانی که نازا نیستند که این ممکن است به دلیل انجام نشدن بارداری باشد.
سرطان سینه: زنانی که در آنها سرطان سینه تشخیص داده شده، شانس بیشتری برای تشخیص سرطان تخمدان دارند. به همین دلیل، زنانی که سرطان سینه در آنها تشخیص داده شده است و آنهایی که ژن BRCA1 یا BRCA2 آنها مثبت است ممکن است که برداشتن یک کیست تخمدان را به عنوان یک درمان پیشگیرانه انتخاب کنند.
هورمون درمانی: HRT یاهورمون درمانی به میزان جزئی باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان تخمدان در زنان می شود. این خطر با ادامه طولانی مدت هورمون درمانی افزایش می یابد و با توقف درمان خیلی زود به وضع نرمال بر می گردد. درمان آندروژن همچون استفاده از دارو، دانازول نیز ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهد.
تشخیص سرطان تخمدان
آزمایشات و معاینات زیادی هستند که برای تشخیص سرطان تخمدان در زنان به کار می روند.
- معاینه لگنی: زنان باید سالانه معاینه لگنی انجام دهند تا تخمدان ها توسط پزشک معاینه شوند البته لمس تومورهای کوچک در مراحل اولیه سرطان دشوار هستند.
- سونوگرافی واژینال می تواند توده های کوچک را شناسایی کند و تشخیص دهد که توده توپر است یا کیست می باشد.
- سیتی اسکن ناحیه لگن و شکم
- آزمایش خون برای اندازه گیری آنتی ژن سرطان 125 (CA-125)
- بیوپسی: بیوپسی در واقع برداشتن نمونه کوچکی از تخمدان و بررسی آن زیر میکروسکوپ است.بیوپسی تنها راهی است که پزشک شما می تواند تایید کند که آیا مبتلا به سرطان تخمدان هستید یا خیر.
پیشگیری از سرطان تخمدان
هیچ راه قطعی برای پیشگیری از سرطان تخمدان وجود ندارد. ولی برخی عوامل، خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش می دهند. این عوامل عبارتند از:
- استفاده از داروهای خوراکی ضد بارداری، مخصوصا برای مدت بیشتر از ۱۰ سال؛
- سابقه ی بارداری؛
- سابقه ی شیردهی به نوزاد؛
- مصرف روزانه ی آسپرین.
مراحل سرطان تخمدان
مرحله ی اول: سرطان در یک یا هر دو تخمدان مشاهده شود؛
مرحله ی دوم: سرطان به سایر نقاط لگن خاصره گسترش یابد؛
مرحله ی سوم: سرطان به شکم گسترش یابد؛
مرحله ی چهارم: گسترش سرطان به خارج از شکم.
درمان سرطان تخم دان
جراحی
معمولا درمان به روش جراحی ازطریق برداشتن تخمدان ها، لوله ی فالوپ، رحم، گره های لنفی نزدیک و لایه ای از بافت چربی شکمی که سرطان اغلب در آنها گسترش می یابد، انجام می شود. همچنین پزشک تلاش می کند تا حد ممکن توده ی سرطانی را از شکم تان بردارد.
اگر سرطان تخمدان در مراحل ابتدایی تشخیص داده شود، وسعت جراحی کاهش می یابد. برای زنانی که در مرحله ی اول سرطان تخمدان قرار دارند، وسعت جراحی ممکن است به برداشتن یک تخمدان و لوله ی فالوپ آن محدود شود. با این اقدام ممکن است قدرت باروری بیمار حفظ شود.
شیمی درمانی
پس از جراحی معمولا روند درمان با شیمی درمانی ادامه می یابد تا هرگونه سلول سرطانی باقی مانده ازبین برود. داروهای شیمی درمانی معمولا به رگ ها یا به طور مستقیم به حفره ی شکمی یا هر دوی اینها تزریق می شوند.
نکته : ممکن است در برخی از زنان که سرطان تخمدان شان در مرحله ی پیشرفته قرار دارد، روند درمان ابتدا با شیمی درمانی آغاز شود.
سخن آخر
اگر سابقه ی خانوادگی ابتلا به سرطان تخمدان یا پستان داریدیا نشانه هایی دارید که باعث نگرانی تان شده اند، با دکتر درباره ی خطر ابتلا به سرطان تخمدان مشورت کنید. ممکن است پزشک تان شما را به یک مشاور ژنتیک ارجاع دهد تا جهش ژن های خاصی که با افزایش خطر سرطان تخمدان و پستان ارتباط دارند، آزمایش شود. فقط عده ی اندکی از زنان دچار جهش های ژنی منجر به سرطان تخمدان می شوند.
