فشار خون پایین چیست؟
فشار خون پایین یا هیپوتانسیون به این معناست که جریان خون در رگ ها، برای رسیدن به ارگان های بدن، فشار کافی را ندارد که این موضوع می تواند موجب ایجاد شوک در بدن شود. فشار خون پایین در صورتی که موجب بروز علائم دیگر نشود، مشکل ساز نیست. علائم فشار خون پایین شامل سبکی سر، سرگیجه و غش کردن(سنکوپ) می شود. علائم فشار خون پایین در هنگام تغییر وضعیت بدن از حالت خوابیده به نشسته یا از حالت نشسته به ایستاده، بیشتر نمایان می شود. شایع ترین علل پایین بودن فشار خون عبارتند از: کم شدن حجم خون، بیماری قلبی و تاثیر برخی داروهای خاص.
علل فشار خون پایین
فشار خون هرکس ممکن است به دلایل مختلف در یک زمان کاهش یابد که معمولا علائم خاصی ندارد فقط در یک سری شرایط خاص می تواند باعث مشکل شود این شرایط عبارتند از:
- کمبود های تغذیه ای
- استراحت طولانی مدت
- بارداری
- داروها
- عفونت شدید
- عکس العمل های آلرژیتیک
- کاهش حجم خون
- مشکلات قلبى
علائم فشار خون پایین
- ضعف
- سرگيجه
- تنفس تند
- تشنگي
- افزايش ضربان قلب و غش
تشخیص فشار خون پایین
اندازه گيري فشار خون، هم در حالت دراز كشيده و هم ايستاده، معمولا اولين قدم براي تشخيص فشار خون پايين است. ساير آزمايشات مانند CBC مي تواند كم خوني ناشي از كاهش فشار خون يا بالا رفتن گلبول هاي سفيد ناشي از عفونت را نشان دهد. اندازه گيري الكتروليت هاي خون نيز ممكن است كم آبي و كاهش مواد معدني، نارسايي كليوي يا اسيدوز را نشان دهد. كشت خون و ادرار نيز مي تواند عفونت خون و مثانه را نشان دهد.
تشخيص كم فشاري خون از آنجا اهميت دارد كه در فشار خون بسيار پايين و شوك، ارگان هاي حياتي مانند مغز، قلب، كبد و كليه ها خون كافي دريافت نمي كنند و اين مساله مي تواند اين ارگان ها را به سرعت دچار نارسايي و آسيب دائمي كند.
درمان پزشکی فشار خون پایین
درمان كم فشاري خون، بستگي به علت ايجاد آن دارد، به عنوان مثال، چنانچه دارويي باعث ايجاد آن شده باشد، بايد كاهش دوز يا توقف دارو، البته تحت نظر پزشك صورت بگيرد. اگر علت افت فشار خون مربوط به كم آبي باشد، با استفاده از مايعات و الكتروليت ها و در موارد حاد از طريق تزريق وريدي، اين مشكل مرتفع مي شود. همچنين در صورت كاهش خون (بر اثر خونريزي و...) از مايعات وريدي و تزريق خون استفاده مي شود. در شوك عفوني نيز مايعات وريدي و آنتي بيوتيك ها به كار برده مي شود و در موارد افزايش ضربان قلب، با استفاده از داروها يا دفيبريلاتورهاي قابل پيوند در بدن، مشكل را رفع مي كنند. همچنين مشكل آمبولي ريوي و ترومبوزوريدي، با استفاده از رقيق كننده هاي خون مانند هپادين و وارفارين برطرف مي شود. كاهش فشار خون در اثر ايستادن زياد را نيز مي توان با تغيير در رژيم غذايي مانند افزايش مصرف آب و نمك و شيريني هاي كافئين دار و استفاده از داروهايي مانند ميدودرين درمان كرد، در ضمن استفاده از جوراب هاي تنگ نيز براي جلوگيري از كاهش فشار خون موثر است.
درمان فشار خون پایین در طب سنتی
افزایش مصرف نمک برای بالا بردن فشار خون: اگر ما همیشه توصیه به مصرف کم نمک داریم اما برای افراد مبتلا به کم فشاری خون حرفمان را پس می گیریم چون اگر شما مبتلا به فشار خون پایین باشید باید میزان مصرف سدیم را که اغلب از طریق نمک خوراکی تامین می شود، بالا ببرید. سعی کنید به هنگام بیرون رفتن از خانه مقداری تنقلات نمکی را همراه خود داشته باشید.
از نوشیدنیهای الکلی اجتناب کنید: الکل می تواند فشار خون را پایین بیاورد، بنابراین افراد مبتلا به فشار خون پایین باید از مصرف الکل خودداری کنند. فکر کنم هیچ نیازی به گفتن مضرات الکل برای شما نیست پس به این دلیل هم باید آن را کنار بگذارید.
در مورد استفاده از داروها با پزشک صحبت کنید: فشار خون پایین می تواند یکی از عوارض جانبی داروها باشد. اگر علائم فشار خون پایین پس از مصرف یک دارو شروع شد، باید در مورد این علائم با پزشک خود صحبت کنید.
ضربدری کردن پاها موقع نشستن: ضربدری کردن پاها موقع نشستن فشار خون را افزایش می دهد. برای افرادی که فشار خون بالا دارند، این نوع نشستن مشکل ساز است. در عوض افرادی که علائم فشار خون پایین دارند، ضربدری کردن پاها با حداقل زحمت، فشار خون را بالا می برد.
آب بنوشید: مصرف آب بیشتر می تواند باعث افزایش حجم خون شود که می تواند یکی از علل بالقوه فشار خون پایین باشد. همچنین می توانید از کمبود آب جلوگیری کنید و بسیاری از مشکلات دیگر از جمله سر درد ناشی از کم آبی که شرح آن برای شما داده شد.
افزایش تعداد وعده های غذا: خوردن وعده های غذایی کوچکتر و مکرر در طول روز ممکن است به فشار خون پایین کمک کند. این به این دلیل است که وعده های کوچکتر به جلوگیری از افت فشار خون مرتبط با خوردن وعده های بزرگتر و سنگین تر کمک می کند.
جوراب واریس بپوشید: جوراب واریس به کاهش میزان خونی که در پاها و اندامهای پایینی گیر می افتد، کمک می کند، بنابراین آن را به جای دیگر بدن منتقل می کند. جوراب واریس نیز برای کمک به کاهش فشار و درد ناشی از وریدهای واریسی استفاده می شود.
شوک ناشی از کاهش فشار خون پایین
بعضی افراد ممکن است فقط در هنگام ایستادن، علائم فشار خون پایین را داشته باشند. این حالت به عنوان هایپوتنشن اورتوستاتیک (فشار خون وضعیتی) شناخته می شود. به طور معمول این حالت خطرناک نیست، مگر اینکه تغییر موقعیت فرد موجب افت سریع فشار خون شود، که ممکن است منجر به غش کردن شود.
در موارد شدیدتر، فشار خون پایین ممکن است منجر به شوک شود. شوک یک عارضه جدی پزشکی است که ناشی از کاهش جریان خون در سراسر بدن است. این حالت می تواند به سلول هاى اعضای بدن آسیب برساند. علائم شوک عبارتند از:
- تنفس سریع یا کم عمق
- پوست چرب
- سردرگمی
- ضربان قلب تند
- ضربان ضعیف
سخن پایانی
تجربه کردن هر یک از علائم پایین بودن فشار خون ممکن است یک وضعیت اساسی را نشان دهد که نیازمند توجه و مراقبت پزشکی است. هر کسی که علائم و شواهد شوک را تجربه می کند باید به دنبال مراقبت های فوری پزشکی باشد چون شوک یک مورد اورژانسی تهدید کننده زندگی است.