اسفرزه گیاه بومی آسیا، اروپا و آفریقای شمالی است. این گیاه به تخم سفید نیز معروف است. اسفرزه گیاهی چند ساله است و ارتفاع آن به 10 سانتی متر می رسد. گل های آن ریز و سفید هستند. دانه های این گیاه خواص دارویی دارند و در طب سنتی از آن ها استفاده می شود. دانه های آن رنگی مایل به خاکستری دارند. اسفرزه با نام های اسپرزه، برغوشی، شکم پاره و سفیدخوش نیز شناخته می شود. از خواص اسفرزه می توان به افزایش حجم آن موقع جذب رطوبت اشاره کرد. هنگامی که دانه اسفرزه در آب قرار می گیرد، حجم آن نسبت به قبل چندین برابر می شود. در این حالت اسفرزه لعاب می کند. این گیاه خواص فوق العاده ای برای سلامتی دارد.
آشنایی با اسفرزه
پوسته پسیلیوم لایه بیرونی دانه های گیاه است. این گیاه عمدتا در هند، بنگلادش، و پاکستان کشت می شود. دانه ها منابع خوبی از اسیدهای چرب و نشاسته هستند و به عنوان یک افزودنی در خوراک حیوانات به کار می روند. این دانه ها از دیرباز در طب سنتی ایرانی مورد استفاده قرار می گرفته است. پوسته که به نام موسیلاج نیز شناخته می شود، نوعی فیبر رژیمی بی رنگ است که فواید بسیاری دارد. حدود 95 درصد از پوست آن از کربوهیدرات ها (کربوهیدرات ها خوب که به کاهش وزن کمک می کنند) تشکیل شده است. به خاطر طبیعت شکل ژل در صنعت غذا به عنوان عامل سفت کننده استفاده می شود.
خواص اسفرزه برای لاغری
از آنجایی که مصرف اسفرزه موجب افزایش سوخت و ساز بدن می شود، می تواند برای لاغری مفید باشد. علاوه براین، این گیاه با جذب فیبر به بدن موجب کاهش چربی هم می شود. فیبر موجود در آن با ایجاد حس در طولانی مدت باعث لاغری می شود. یکی دیگر از خواص اسفرزه برای لاغری کاهش اشتها است. گیاه اسفرزه با جذب مقدار زیادی رطوبت حجم وسیعی از معده را آشغال می کند، در نتیجه موجب کاهش میل به غذا خوردن می شود. در صورتی که اسفرزه قبل از غذا مصرف شود از پرخوری جلوگیری می کند و این برای کسانی که قصد کاهش وزن و لاغری دارند مفید است. در صورت مصرف مداوم و کاهش وزن، حتما پزشک طب سنتی مشورت کنید.
چگونگی کاهش وزن با اسفرزه
- افزایش سیری: پوسته اسفرزه از کربوهیدرات خوب یا فیبر رژیمی تشکیل شده است. حاوی دو نوع فیبر رژیمی با فیبر حلال و غیرحلال است. فیبر محلول در آب حل می شود که باعث گسترش و تشکیل لایه ژل می شود. این لایه به کاهش انتقال غذا از طریق معده کمک می کند. در نتیجه، برای مدت طولانی احساس سیری می کنید، پس مصرف مواد غذایی را محدود می کنید.
- ملین: نفخ و یبوست می تواند استرس را در بدن افزایش دهد و باعث کند شدن متابولیسم شود. اسفرزه یا پسیلیوم درمان خانگی است که سالها برای درمان یبوست به عنوان ملین مورد استفاده قرار گرفته است. فیبرنامحلول موجود در پوسته اسفرزه به جذب آب از بدن کمک می کند و در نتیجه حرکت شکمی را بهبود می بخشد.
- بهبود پروفیل لیپید: استفاده از پوسته اسفرزه می تواند به بهبود پروفیل خونی و توزیع چربی کمک کند. محققان نیوزلند مطالعه ای روی 47 شرکت کننده 15 ساله انجام دادند. شرکت کنندگان 6 گرم اسفرزه را به مدت 6 هفته مصرف کردند. ترکیب بدن آن ها، حساسیت انسولین، پروفیل چربی و فشار خون اندازه گیری شد. فیبر موجود در پوسته اسفرزه به شرکت کنندگان کمک کرد تا کلسترول و چربی بد )را (تا 4 %)کاهش دهند).
- کاهش کلسترول: استفاده از پوسته اسفرزه به کاهش کلسترول کمک می کند. دانشمندان دانشگاه ایالتی واشنگتن آزمایشی را با هفت شرکت کننده انجام دادند. آن ها 3 هفته اسفرزه مصرف کردند. در پایان هفته سوم، کلسترول کلی به طور قابل توجهی پایین بود. پوست اسفرزه نیز ممکن است در کاهش کلسترول در زنان یائسه موثر باشد.
- بهبود گلوگز هومئوستازیس: فیبر محلول در پوسته اسفرزه نه تنها سیری را افزایش می دهد بلکه هومئوستازیس گلوکز را افزایش می دهد. در مطالعه ای، بیمار دیابتی نوع 2 به مدت 8 هفته اسفرزه را مکمل قرار دادند که سطح انسولین، گلوکز و متابولیسم را بهبود می بخشد.
- پاکسازی روده: همان طور که قبلا ذکر شد، فیبرنامحلول موجود در پوسته آب را از بدن به داخل روده بزرگ می کشد که به اضافه کردن مدفوع کمک می کند. این کار به پاک سازی روده با بهبود حرکات روده کمک می کند. و زمانی که تمیز شد، سوخت و ساز بهبود خواهد یافت و به شما کمک خواهد کرد تا کالری را برای انرژی بسوزانید.
- کاهش گلوکز خون: با افزایش سطح سیری در بدن اسفرزه به کاهش سطح گلوکز خون کمک می کند. این امر به نوبه خود از ترشح انسولین در خون جلوگیری می کند. تحقیقی که در مجله پزشکی بریتانیا منتشر شد نشان داد که با توجه به کند شدن زمان انتقال غذا، سطح گلوکز خون به طور ناگهانی بعد از غذا افزایش نیافته است.
عوارض اسفرزه
اسفرزه دارو گیاهی بی خطر و کاملا ایمن است. اما مصرف بی رویه اسفرزه و استفاده نادرست از آن (عدم نوشیدن آب کافی همراه با اسفرزه) ممکن است سبب مشکلات تنفسی شود. افرادی که جراحی روده انجام داده اند باید در مصرف اسفرزه احتیاط کنند. در صورتی که به نفخ معده مبتلا هستید بهتر است ابتدا مقدار کمی اسفرزه مصرف کنید و دوز آن را به مرور زمان افزایش دهید. طبع اسفرزه سرد و تر است. به همین دلیل افراد سرد مزاج باید با احتیاط بیشتری آن را مصرف کنند. این افراد می توانند از خواص اسفرزه همراه با نبات یا عسل بهرمند شوند. تاکنون اطلاعات دقیقی در مورد مصرف تخم سفید در دوران بارداری و شیردهی به دست نیامده است. بنابراین خانم های باردار و شیرده بهتر است در این دوران از اسفرزه استفاده نکنند.
سخن آخر
گیاه اسفرزه سرشار از فیبر و پروبیوتیک است و برای کنترل بیماری های بیماری دیابت، بهبود وضعیت پوست، تقویت چشم، کاهش وزن، یبوست و بواسیر، کاهش کلسترول و... موثر و مفید است. اما مصرف بیش از حد آن با بروز عوارض جانبی همراه است و موجب درد شکم، حالت تهوع، تنگی نفس و جوش پوستی می شود. در صورت ابتلا به مشکلات کلیوی حتما قبلا از مصرف این دارو گیاهی با پزشک خود مشورت کنید.
رژیم غذایی برای دموی مزاج ها
