آشنایی با انواع خواص مارچوبه برای سلامتی بدن

خواص مارچوبه را می توان در علوم مختلف گیاه شناسی، دارویی، غذای رژیمی و طب سنتی مطالعه کرد. چرا که همه این علوم به خواص اعجازانگیز مارچوبه پی برده و مردم را برای درمان بسیاری از بیماری ها یا برطرف سازی بسیاری از مشکلاتشان به مصرف آن ترغیب کرده اند.
مارچوبه، منبع غنی اینولین، پورین، ویتامین های C و E، سلنیوم، منیزیم و بسیاری از مواد معدنی دیگر است. عناصر مختلف در مارچوبه جمع شده و ترکیباتی با ارزش غذایی بالا را پدید آورده اند.

از نظر نوع زیستگاه این گیاه و مناطقی که می توان مارچوبه را در آن کشت کرد باید بگوییم که این گیاه یکی از سبزی هایی است که در بیشتر مناطق دنیا امکان کشت دارد. اگرچه در تمام این مناطق باید آن را در فصل بهار برداشت کرد. به خصوص ماه های فروردین تا اواسط اردیبهشت که بیشترین حد ممکن از برداشت مارچوبه در سطح جهان میسر می شود.

تفاوتی که مارچوبه را از باقی گیاهان متمایز ساخته است، فعالیت تنفسی بالای آن است. احتمالا می دانید که گیاهان حتی پس از چیده شدن و جدا شدن از ریشه، تا مدتی زنده مانده و فعالیت های حیات خود را اجرا می نمایند. دریافت اکسیژن و آزاد سازی کربن دی اکسید از جمله کارهایی است که گیاهان بعد از جدا شدن از ریشه تا مدت زمانی آن را اجرا می کنند.

اما مارچوبه به دلیل آنکه از فعالیت تنفسی بالایی برخوردار است، زودتر از سایر گیاهان خشک شده و آب ذخیره شده در خود را از دست می دهد. از این بدنه ای سخت و محکم پیدا می کند. از این رو برای نگهداری آن به عنوان یک ماده غذایی قابل استفاده، پیشنهاد می شود که ساقه ها را با یک پارچه مرطوب پوشانده و آن را در یخچال قرار دهید. این فرآیند سبب می شود گیاه تا 48 ساعت بعد از جدا شدن از ریشه نیز زنده بماند. بدیهی است بعد از این زمان گیاه سخت شده و استفاده از آن دشوار خواهد شد.

تاریخچه مارچوبه

این گیاه بومی اکثر قسمت های اروپا، شمال آفریقا و غرب آسیا است. هنگامی که بیش از ۲۰۰۰ سال پیش برای اولین بار کشت شد، به عنوان یک داروی طبیعی استفاده می شد. فواید این گیاه خوراکی در همان سال های نخستین مشخص شد. شاید باورتان نشود اما قدیمی ترین کتاب دستور غذای باقی مانده از قرن سوم دستور پخت غذایی دارد که حاوی مارچوبه است.

فرانسوی ها در دهه ۱۴۰۰ شروع به کشت این گیاه کردند، در حالی که انگلیسی ها و آلمانی ها در دهه ۱۵۰۰ نظرشان جلب این گیاه مغذی شد. و حدودا سال ۱۸۵۰ بود که مارچوبه وارد ایالات متحده شد.امروزه چین بزرگ ترین تولیدکننده ی مارچوبه در جهان است. در ایالات متحده ی آمریکا، کالیفرنیا، میشیگان و واشنگتن تولیدکننده های اصلی این گیاه خوراکی هستند.

انواع خواص مارچوبه

فواید سلامتی مارچوبه، سلامت قلبی عروقی، بارداری سالم، بهبود باروری، رهایی از سندرم پیش از قاعدگی و بهبود سلامت استخوان است. همچنین در مدیریت شرایطی مانند دیابت، آب مروارید، روماتیسم، سل، افسردگی، بیماری های دامی و تشنج نیز مفید است. مارچوبه، بیماری عفونت های دستگاه ادراری و کلسترول خون را کاهش می دهد و همچنین برای سلامت گوارش خوب است و پتانسیل ضد سرطانی را نشان می دهد.

حفظ سطح هوموسیستئین

مارچوبه به دلیل وجود ویتامین های B، مقدار هوموسیستئین بدن را در سطح مطلوب نگه می دارد. این اسیدآمینه، زمانی که اسید آمینه ای به نام متیونین در بدن تجزیه می شود، به وجود می آید. ویتامین های B، به ویژه فولات، B6 و ویتامین B12، نقش مهمی در تبدیل هوموسیستئین به سیستئین دارند و سپس در چرخه عادی میتلاسیون، سیستئین دوباره به هوموسیستئین تبدیل می شود. کمبود ویتامین B در بدن باعث بالا رفتن سطح هوموسیستئین در بدن و افزایش خطر صدمه به رگ های خونی می شود. این وضعیت موجب تشکیل لخته خون در عروق سیاهرگی، تصلب شریان و دیگر اختلال های قلبی می شود. علاوه براین، ویتامین B، سوخت و ساز نشاسته و قند در بدن را تضمین و بدین وسیله قند خون را کنترل می کند.

مفید برای زنان باردار

مارچوبه، منبعی عالی از فولات (B9) است. مصرف فقط نصف فنجان مارچوبه، ۳۴درصد از نیاز یک فرد بزرگسال و ۲۲ درصد از نیاز روزانه زنان باردار را برطرف می کند. فولات ماده مغذی مهمی است که به تشکیل گلبول های قرمز خون کمک می کند و با تولید DNA در رشد و نمو مؤثر است. بنابراین بهتر است که زنان باردار، در مراحل اولیه بارداری شان از این گیاه مغذی مصرف و رشد کامل نوزاد شان را تضمین کنند.

مصرف فولات به اندازه کافی از منابعی چون مارچوبه، سبزیجات برگ سبز و میوه می تواند جلوی نقص های مادرزادی مربوط به لوله عصبی، مانند اسپینابیفیدا (مهره شکاف) را بگیرد. نقص لوله عصبی می تواند منجر به بیماری های مختلفی شود که از این بیماری ها می توان به اشکال در یادگیری، عدم کنترل روده و مثانه و معلولیت های جسمانی اشاره کرد. درحقیقت، مصرف کافی فولات در دوران پیش از بارداری و اوایل بارداری بسیار مهم است و پزشکان معمولا برای این زنان مکمل های فولات تجویز می کنند. در ضمن فولات به دلیل ویژگی های ادرار آوری، به کاهش ورم در اثر تجمع غیرطبیعی آب در بافت های بدن کمک می کند.

رفع سندرم پیش از قاعدگی

عصاره مارچوبه به خوبی می تواند از نفخ شکم پیش از قاعدگی بکاهد. وجود مواد مغذی در مارچوبه، به مبارزه با افسردگی و خستگی و کاهش درد قاعدگی کمک می کند. همچنین در کنترل از دست دادن خون و حفظ تعادل هورمونی هنگام قاعدگی مؤثر است.

بهبود باروری

ریشه مارچوبه racemosus (معروف به شاتاواری) در طب سنتی آیورودا (هندوان) کاربرد بسیاری دارد. شاتاواری ، تقویت کننده نیروی جنسی است، هورمون ها را تنظیم می کند و باعث درمان اختلال های جنسی مردانه و زنانه می شود. همچنین، ویژگی های غلبه بر اضطراب را دارد و در درمان ناتوانی جسمی و ذهنی مردان مؤثر است. شاتاواری، همچنین تعداد اسپرم ها و مقدار حرکت آنها را افزایش می دهد. مارچوبه، سندرم یائسگی و کم خونی در زن ها را درمان می کند. در ضمن مارچوبه می تواند در بهبود کیفیت و کمیت شیر مادر و همچنین افزایش اشتهای مادران شیرده، کمک کند. در تحقیقی روی موش ها، مصرف مارچوبه، اثر مثبتی روی دستگاه تناسلی و غدد شیری موش های ماده گذاشت.

بهبود دستگاه گوارش

یکی از خواص مارچوبه تاثیر مثبت آن در سلامت گوارش است. مارچوبه حاوی مقادیر مهمی اینولین است. اینولین نوعی کربوهیدرات پیچیده است که به پری بیوتیک معروف است. این ماده تا زمانی که به روده نرسد، هضم نمی شود و سپس در روده موجب رشد باکتری های مفیدی مانند لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریوم می شود. اینولین به جذب مواد مغذی در بدن کمک می کند و از خطر ابتلا به سرطان معده و حساسیت ها می کاهد. همچنین مارچوبه، به اندازه کافی برای بدن، فیبر رژیمی فراهم می کند. فقط مصرف نصف فنجان مارچوبه، ۱.۸ گرم فیبر به بدن می رساند و ۷ درصد نیاز روزمره فرد را تأمین می کند. ویژگی های ملین بودن مارچوبه، در تسهیل عملکرد روده ها، پیشگیری از نفخ و یبوست، مؤثر است. فیبر علاوه بر حفظ سلامت دستگاه گوارش، در کاهش مقدار کلسترول تأثیر دارد. در طب سنتی آیورودا، از مارچوبه برای درمان اسهال، اسهال خونی و سوء هاضمه استفاده فراوان شده است. سوء هاضمه باعث می شود سوزش معده شود و اطراف ناف او درد بگیرد. تحقیقات نشان داده است که می توان از مارچوبه racemosus در تولید داروهای مربوط به سوء هاضمه استفاده کرد.

مبارزه با تومور

مارچوبه racemosus، یا مارچوبه خودرو، حاوی مواد مغذی گیاهی مانند ساپونین است. بررسی ها نشان داده که ساپونین ویژگی های ضدسرطانی و ضدالتهابی دارد. مارچوبه همچنین به افزایش مقدار گلوتاتیون، نوعی ترکیب آنتی اکسیدانی و سم زدایی کمک می کند. همچنین از بیماری های متعددی مانند ایدز، فیبروز سیستیک، بیماری آلزایمر، کم خونی، سرطان، دیابت و انواع اختلال های قلبی-عروقی جلوگیری می کند.

مهار دیابت

مواد مغذی ضدالتهاب موجود در مارچوبه به کاهش خطر بیماری های مزمنی، مانند دیابت نوع۲، کمک می کند. این اثر مطلوب ناشی از وجود ماده معدنی کروم هم می تواند باشد. کروم نقش مهمی در تنظیم مقدار قند خون بدن بازی می کند. مارچوبه با بهبود مقدار ترشح انسولین، باعث درمان دیابت می شود.

مراقبت از چشم

مارچوبه، منبع خوبی از ویتامین A است که برای سلامت بینایی ضروری است، زیرا به دلیل دارا بودن آنتی اکسیدان، از شبکیه چشم در برابر رادیکال های بدون اکسیژن، محافظت می کند. وجود اسیدآمینه گلوتاتیون هم از بیماری های چشمی، مانند آب مروارید و شب کوری می کاهد.

درمان روماتیسم مفصلی یکی از مهم ترین خواص مارچوبه

روماتیسم مفصلی، بیماری مزمنی است که موجب التهاب در مفاصل می شود. بررسی ها نشان داده که مصرف خوراکی های غنی از فولات مانند مارچوبه، که ویژگی های ضدالتهابی هم دارند، می توانند به کاهش درد کمک کند و موجب بهبودی فرد شوند.

غنی از راتین

مارچوبه، سرشار از راتین، نوعی فلاونوئید دارای خواص ضدالتهابی، است که در درمان بواسیر و پیشگیری از لخته خون کمک می کند. همچنین خاصیت نفوذپذیری مویرگ ها را افزایش می دهد، رگ های خونی را تقویت می کند و از احتمال آسیب دیدگی محفوظ نگه می دارد. راتین همچنین از سفت شدن رگ ها با کاهش چسبندگی خون می کاهد، پرفشاری و کلسترول خون را کاهش می دهد و سلامت قلب و عروق را حفظ می کند.

شفابخش بیماری های تخریب کننده عصب

بررسی ها نشان داده است که مارچوبه در درمان بیماری های تخریب کننده عصب، مانند آلزایمر، پارکینسون و هانتینگتون مؤثر است. اثرات مفید مارچوبه در این خصوص، به دلیل وجود فیتواستروژن های آن است که اثرات محافظتی عصب دارند. بیماری های تخریب کننده عصب، ژنتیکی یا دوره ای هستند که روی عصب های مغز انسان و بدن اثر بد می گذارند و این عصب ها توانایی بازسازی و جایگزینی ندارند.

درمان افسردگی

تحقیقات علمی، از خواص مارچوبه به عنوان داروی ضداضطراب و درمان افسردگی حکایت می کند. همچنین مارچوبه عملکرد حافظه را بهبود بخشیده، تولید و ترشح استروژن را افزایش می دهد و اثر نیروبخشی و آرام کنندگی روی سیستم عصبی دارد.

درمان صرع

بیماری صرع، نوعی اختلال مزمن است که روی مغز اثر می گذارد و فرد را دچار حمله های ناگهانی و تشنج مکرر می کند. درواقع مغز به دلیل تغییرات غیربازگشت بافت های مغز، علائم ناهنجار می فرستد و فرد دچار تشنج های صرعی می شود. ریشه های مارچوبه می تواند همچون داروی ضدصرع عمل کرده و علائم صرع را درمان کند.

درمان عفونت مجاری ادراری

بررسی های علمی نشان داده است که مارچوبه به دلیل ویژگی های آنتی اوروليتيك (anti-urolithiatic) می تواند عفونت ادراری را درمان کند. حل سنگ کلیه، میزنای یا مثانه، یا پیشگیری از تشکیل آنها را آنتی اورولیتیک گویند. همچنین مارچوبه، گیاهی ادرارآور است و حجم ادرار را افزایش می دهد و بدین ترتیب به سم زدایی بدن و بیرون راندن سموم از بدن کمک می کند. بنابر بررسی ها، اثر آنتی اوروليتيكی مارچوبه به دلیل وجود آنتی اکسیدان ها و ویتامین های ضروری C و E است. البته مارچوبه باعث می شود که ادرار بوی تند و خاصی به خود بگیرد که این کاملا طبیعی است. این مسئله به این علت است که مارچوبه به اجزای سازند ه اش، چون آمونیاک و سولفور تبدیل می شود. درواقع این ترکیبات شیمیایی فرار، به سم زدایی بدن می پردازند.

حفظ سطح کلسترول خون

بررسی ها نشان داده است که وجود آنتی اکسیدان های فراوان در مارچوبه، از تنشی اکسایشی و اختلال های دیگری مانند هیپرلیپیدمی یا هیپرکلسترولمی می کاهد. منظور از هیپرلیپیدمی، افزایش چربی خون و هیپرکلسترولمی، سطح کلسترول بالا و شکلی از هیپرلیپیدمی است. این اختلال ها، فرد را در خطر بیشتر ابتلا به بیماری های قلبی-عروقی و تصلب شریان قرار می دهد.

کاهش فشار خون

بیش از ۱/۳ میلیارد نفر در دنیا به فشار خون بالا، مبتلا هستند که این مشکل خطر ابتلا به بیماری قلبی و سکته مغزی در افراد را افزایش می دهد. بنابر بررسی ها، افزایش مصرف پتاسیم و البته کاهش نمک، روشی مؤثر برای درمان فشار خون بالاست. پتاسیم با بهبود رگ های عروقی و جذب نمک اضافه موجود در ادرار، موجب کاهش فشار خون می شود. مارچوبه سرشار از پتاسیم است و با مصرف نصف فنجان مارچوبه، می توان ۶ درصد از نیاز روزانه بدن را تأمین کرد. ترکیبات موجود در مارچوبه خون را رقیق می کند.

کاهش وزن

البته هنوز به طور علمی، ویژگی کاهش وزن مارچوبه بررسی نشده است. اما برخی از ویژگی های آن نشان دهنده اثر بالقوه مارچوبه در کاهش وزن است. به طور مثال آن بسیار کم کالری است. همچنین حدود ۹۴ درصد آن از آب تشکیل شده است که این دو ویژگی می توانند در کاهش وزن افراد مؤثر باشند.

اثرات جانبی مارچوبه که باید از آنها آگاه باشید

• خشکی دهان: ساقه های مارچوبه از سبزیجات طبیعی و قوی هستند. ادرار آور است و ادرار را تحریک می کند و منجر به کم آبی بدن می شود. هرچه میزان آب کمتری در بدن شما وجود داشته باشد، دهانتان بیشتر خشک خواهد بود.
• تحرک روده ای : مارچوبه گیاهی سبز درخشان و گنجینه ای از فیبر است. 100 گرم از این سبزیجات شامل 2.1 % فیبر است که 8 % ارزش روزانه توصیه شده است. مصرف بیش از حد فیبر توصیه نمی شود. فیبر رطوبت را از بین می برد و در نتیجه مدفوع را سفت می کند. بنابراین، به نوبه خود، حرکت روده ای را به طور منفی تحت تاثیر قرار می دهد.ممکن است یک مانع را در روده تان تجربه کنید، همراه با یبوست، گرفتگی عضلات و درد.
• بوی بد مدفوع از اثرات مارچوبه : این یکی از رایج ترین اثرات جانبی مارچوبه است. این سبزی سبز رنگ، حاوی یک آنتی اکسیدان است که در واقع غنی از گوگرد می باشد. گوگرد عنصری است که بوی مشخصه خود را در هر جا مورد استفاده قرار می گیرد، تولید می کند. یکی دو روز زمان مورد نیاز است تا بوی زننده اش ناپدید شود.
• برای افرادی که شرایط ادم و تورم دارند ایمن نیست: اگر نارسایی کلیه یا اختلالات قلبی شدید دارید، لطفاً در استفاده از مارچوبه دقت کنید. مطالعات نشان می دهند که این ماده مغذی گیاهی ممکن است برای افراد دارای شرایطی مضر باشد. بنابراین توصیه می شود که در چنین مواردی نظر پزشک خود را رعایت کنید تا از هرگونه عوارض پیشگیری کنید.
• نفخ شکم : غذاهایی که غنی از کربوهیدرات هستند، به ویژه فیبر رژیمی، باعث ایجاد گاز در بخش گوارشی بدن می شوند. مطالعات نشان می دهند که افراد به طور متوسط روزانه 14 بار گاز خارج می کنند.مارچوبه، گنجینه رافینوز، حاوی 3 نوع شکر پیچیده(گلوکز، فروکتوز و گالکتوز)است.این آنزیم برای شکستن این کربوهیدرات ضروری نیست، در نتیجه توسط باکتری ها تخمیر می شود و باعث ایجاد گاز اضافی می شود. گاز بیش از حد، شما را تحت محاصره آروغ زدن و نیز نفخ شکم قرار می دهد.
• کاهش ناگهانی وزن با مصرف زیاد مارچوبه : کاهش وزن یکی از عوارض نامطلوب مصرف زیاد مارچوبه است. افراد، به ویژه آنهایی که در مسیر کاهش وزن هستند، وسوسه مصرف این ساقه سبز را دارند. وقتی بیش از حد مصرف می شود، وزن به خاطر طبیعت این سبزی کاهش می یابد. با این حال، با از بین بردن آب اضافی از بدن، ممکن است شما را تحت حمله کم آبی قرار دهد. علاوه بر این، می تواند یک کاهش وزن ناخواسته هم باشد. بنابراین همیشه میزان مصرفی تان را تحت کنترل داشته باشید.
• تاثیر منفی مارچوبه بر شیردهی و بارداری : مصرف مارچوبه در دوران بارداری و شیردهی ایمن نیست. در واقع، عصاره مارچوبه برای کنترل زایمان استفاده می شود، زیرا نقشی در تاثیرگذاری بر هورمون ها دارد.شواهد علمی محکمی برای توصیه این گیاه در دوران بارداری و شیردهی وجود ندارند.

معرفی خواص برگ بو برای سلامتی بدن