اثرات جانبی و خطرات مواد غذایی اسیدی برای بدن

گاهي اوقات برخي از غذاهاي عادي و معمولي براي خوردن مناسب نيست. گوجه فرنگي بي ضرر، يک فنجان چاي سياه مورد علاقه شما يا يک تکه پنير بر روي نان تست مي تواند به بدن شما، به خصوص معده شما آسيب برساند. اين به اين دليل است که اسيديته برخي از محصولات بالاتر از بقيه است.

با کالری مواد غذایی مختلف بیشتر آشنابشید

غذاهای اسیدی چیست؟

مواد مختلف، از جمله مواد غذایی که ما می خوریم، مهم نیست اگر جامد یا مایع باشد، دارای pH است. در مقیاس 1 تا 14، غذاهای دارای pH کمتر از 7، اسیدی هستند.

pH 0 - سطح اسیدی بالا

pH 7 - سطح خنثی اسیدی

pH 14 - قلیایی

ایده آل، خون ما باید pH 7.35 - 7.45 باشد، که به نظر می رسد کمی قلیایی است. pH داخل شکم ما حدود 3.5 تا 5.5 است که بسیار اسیدی است.

مواد غذایی اسیدی

1- سس ها و مواد غذایی تند

سس ها و مواد غذایی تند می توانند به راحتی باعث تحریک دیواره ی مری و بروز ناراحتی شوند. مصرف زیاد مواد غذایی تند معمولاً منجر به سوزش معده می شود. اگر می خواهید دچار مشکل نشوید، تعادل را در مصرف مواد غذایی تند رعایت کنید.
pH سس چیلی: ۲/۸ تا ۳/۷

2- نوشیدنی های کافئین دار

نوشیدنی های کافئین دار مثل قهوه، چای و نوشیدنی های انرژی زا می توانند باعث رفلاکس اسید معده و سوزش معده شوند. این نوشیدنی ها مری را هم تحریک می کنند یا باعث تضعیف کاردیا یا اسفنگتر تحتانی مری (نقطه ی اتصال مری به معده) می شوند. این مسأله می تواند معکوس شدن جریان حرکت محتویات معده را به دنبال داشته باشد.
pH قهوه: ۴
pH چای سیاه: ۴/۹ تا ۵/۵
pH چای سبز: بین ۷ تا ۱۰
pH نوشیدنی های انرژی زا: ۳/۴

3- مرکبات و آب آن ها

مرکبات از دیگر مواد غذایی اسیدی هستند که اگر نمی خواهید دچار سوزش معده شوید، باید از آن ها پرهیز کنید. پرتقال و گریپ فروت ممکن است معده ی شما را تحریک کنند و باعث ناراحتی شوند.
pH لیموترش: ۲/۲ تا ۲/۴
pH گریپ فروت: ۳ تا ۳/۷
pH پرتقال: ۳ تا ۴

4- نعناع

گرچه ما اغلب تصور می کنیم سبزیجاتی مثل نعناع یا نعناع فلفلی می توانند دستگاه گوارش ما را تسکین دهند، اما این تصور درست نیست. مصرف زیاد نعناع می تواند باعث رفلاکس اسید معده و سوزش معده شود. به علاوه مصرف روزانه ی چای نعناع فلفلی، ریسک سوزش معده را دو برابر می کند. تنها کاری که باید انجام دهید کاهش مصرف این سبزی ها است.
pH چای نعناع فلفلی: ۶ تا ۷

5- گوجه فرنگی

گوجه فرنگی بسیار اسیدی است و افراط در مصرف آن می تواند باعث سوزش معده شود. برای رفع سوزش معده ی ناشی از مصرف گوجه فرنگی می توانید از آبنبات های ترش استفاده کنید. این آبنبات ها تولید بزاق دهان را بیشتر می کنند و این مسأله به رفع رفلاکس اسید معده کمک می کند، چون بزاق دهان اسیدی که از معده ی شما بالا می آید را خنثی می کند.
pH گوجه فرنگی: ۴/۳ تا ۴/۹
pH آب گوجه فرنگی: ۴/۱ تا ۴/۶
pH پوره ی گوجه فرنگی: ۴/۳ تا ۴/۵

6- الکل

نوشیدنی های الکی مثل شراب یا آبجو، باعث تولید اسید در معده می شوند و مصرف متعادل یا افراطی این نوشیدنی ها می تواند منجر به سوزش معده شود. از طرفی دیگر الکل به دیواره ی مری صدمه می زند.
pH شراب: ۲/۵ تا ۴/۵

7- مواد غذایی پرچرب و سرخ شده

مصرف مواد غذایی پرچرب از جمله مواد غذایی سرخ شده، با مخاطراتی همراه است، چون این مواد غذایی اجازه می دهند اسید بیشتری از معده به درون مری بازگردد. مواد غذایی ای که باید از آن ها دوری کنید عبارتند از:

• مواد غذایی تمام سرخ شده: سیب زمینی سرخ شده، حلقه های پیاز و چیپس
• محصولات لبنی پرچرب: پنیر (pH 5/1 تا ۵/۹)، شیر خالص (شیری که چربی آن گرفته نشده، pH 4/1 تا ۵/۳)، کره (pH 6/7 تا ۶/۹) و ماست (pH 4/4 تا ۴/۶)
• گوشت پرچرب: گوشت پرچرب گاو، گوسفند و بره (pH 5/8)
• آجیل: بادام هندی (pH 5/9) و گردو (pH 5/4)
• مواد غذایی روغنی

این چربی می تواند باعث سوزش معده شود، چون کاردیا (نقطه ی اتصال مری به معده) را آرام می کند و باعث تولید هورمون کوله سیستوکینین می شود. به جای سرخ کردن کامل مواد غذایی بهتر است آن ها را بپزید یا کباب کنید.

8- نوشیدنی های گازدار

نوشیدنی های کربناته مثل کوکا کولا، اسپرایت و فانتا شما را در معرض خطر بروز رفلاکس اسید معده قرار می دهند.حباب های درون این نوشیدنی ها درون معده ی شما گسترش می یابند، به کاردیا (نقطه ی اتصال مری به معده) فشار می آورند و اسید معده را وادار به برگشت به مری می کنند.
pH کوکا کولا: ۲/۳۷
pH فانتای پرتقالی: ۲/۸۲
pH اسپرایت: ۳/۲۴

9- سیر و پیاز

مصرف سیر به کسانی که خود از مشکل رفلاکس اسید معده رنج می برند، توصیه نمی شود. به علاوه، سیر می تواند باعث سوزش و ناراحتی معده هم شود. پیاز (به ویژه خام آن) هم در فهرست مواد غذایی خطرناک جای دارد. اگر خود دچار سوزش معده هستید و علاقه ی زیادی به ساندویچ های برگر دارید، بهتر است پیاز ساندویچ را حذف کنید.
pH سیر: ۵/۸
pH پیاز قرمز: ۵/۳۰ تا ۵/۸

10- دیگر مواد غذایی اسیدی

دیگر مواد غذایی اسیدی ای که اگر مایل نیستید سلامتی شما را تحت تأثیر قرار دهند، باید مصرف آن ها را محدود کنید، عبارتند از:

• روغن ذرت
• قند، شهد، سیروپ افرا، عسل فرآوری شده و آسپارتام
• نمک
• مایونز، سس سویا و سرکه
• غلات: برنج، ذرت و گندم

جایگزین هایی مناسب برای مواد غذایی اسیدی

در ادامه به فهرستی از مواد غذایی قلیایی می پردازیم که می توانید آن ها را به رژیم غذایی خود اضافه کنید:

• دانه های سویا
• سبزیجات: کنگر فرنگی، مارچوبه، لبو، کلم پیچ، کلم بروکلی، هویج، کرفس، گل کلم، ذرت، بادمجان، کلم کیل، تره فرنگی، کاهو، قارچ، نخود فرنگی، فلفل دلمه، سیب زمینی، کدو حلوایی، تربچه، اسفناج، جوانه، کدو و سیب زمینی شیرین.
• انواع ملون (انواعی از گیاهان که شامل هندوانه، طالبی، خربزه و غیره می شود) و موز
• جو دو سر پرک شده (بلغور جو دو سر)
• نان غلات کامل
• برنج
• بوقلمون و مرغ کبابی
• سبزیجات ریشه دار، به جز پیاز
• ماهی پخته یا کبابی، بدون هیچ گونه سس پرچرب
• سفیده ی تخم مرغ

اثرات جانبی و خطرات مواد غذایی اسیدی برای بدن

1. کاهش تراکم استخوان

برخی تحقیقات نشان داده اند که یک رژیم غذایی حاوی غذای اسیدی می تواند میزان کلسیم از دست رفته از طریق ادرار را افزایش دهد و منجر به کاهش تراکم استخوان و حتی بیماری هایی نظیر پوکی استخوان شود. در یک مطالعه منتشر شده در مجله Osteoporosis International، به شرکت کنندگان یا رژیم غذایی اسیدی یا رژیم غذایی قلیایی داده شد. نتایج نشان داد رژیم اسیدی باعث افزایش ۷۴ درصدی میزان دفع کلسیم از طریق ادرار می شود. مطالعات دیگر نشان داد که مردان مبتلا به کمبود کلسیم و مصرف کننده مواد غذایی اسیدی بیشتر احتمال دارد که تراکم معدنی کمتری در استخوان داشته باشند. pH شیر کمی اسیدی است، اما منابع دیگر کلسیم نیز وجود دارد که برای ارتقای سلامت استخوان می توانید از آن ها استفاده کنید. سبزیجاتی مانند کلم، کلم بروکلی و اسفناج همه غذاهای غیر لبنی غنی از کلسیم می باشند.

2. تشدید رفلاکس اسید

ریفلاکس اسید، که به عنوان بیماری ریفلاکس معده یا GERD نیز معروف است، بیماری است که در آن اسید از معده خارج شده و وارده مری می شود. این بیماری علائمی مانند سوزش سر دل و درد قفسه سینه ایجاد می کند. اگر مری به درستی کار کند می تواند با عضلاتی که در انتهای خود، یعنی جایی که به معده وصل شده است دارد، می تواند جلو برگشت غذا و اسید را بگیرد. اما اگر این عضلات تضعیف شوند امکان نگهداری اسید در معده وجود ندارد. بسیاری از مواد غذایی اسیدی ممکن است با ریفلاکس، منجر به تضعیف اسفنکتر مری شوند. به عنوان مثال، نوشیدنی های کافئین دار، الکل و غذاهای پر چرب، باعث ایجاد ریفلاکس اسید می شوند. در عین حال، غذاهای قلیایی، مانند سبزیجات و میوه های غیر مرکبات، بعضی از بهترین غذاها برای رفلاکس اسید هستند و می توانند به کاهش علائم کمک کنند. علاوه بر این، تعادل PH برای مقابله با ریفلاکس اسید معده، خوردن وعده های غذایی کوچک و ایجاد تغییر در سبک زندگی لازم است.

3. ایجاد سنگ کلیه

غذاهایی که می خورید می توانند تأثیر زیادی بر pH ادرار شما داشته باشد. هنگامی که مواد غذایی اسیدی بیشتری مصرف می کنید، pH ادرار شما احتمالا اسیدی می شود. از سوی دیگر خوردن غذاهای غیر اسیدی بیشتر احتمال دارد که pH قلیایی ایجاد کند. داشتن pH اسیدی در ادرار خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می دهد. اگر سنگ کلیه دارید، محدودیت مصرف غذاهای اسیدی مانند پروتئین های حیوانی و نوشیدنی های کافئین دار ممکن است در دفع آن کمک کننده باشند. علاوه بر این، نوشیدن آب بیشتر، کاهش مصرف نمک و اجتناب از غذاهای غنی از اگزالات، می تواند در تشکیل سنگ کلیه نقش داشته باشد.

4. کمک به درد مزمن

بعضی از مواد غذایی اسیدی که موجب التهاب می شوند می توانند باعث درد مزمن شوند. در واقع، اسیدوز با علائمی مانند اسپاسم عضلانی، سردرد و درد مزمن کمر مرتبط است. در مطالعه ای که در آلمان انجام شده است، ۸۲ شرکت کننده مبتلا به درد مزمن کمر با مواد غذایی قلیایی تغذیه شدند. پس از چهار هفته علائم در ۹۲ درصد شرکت کنندگان کاهش یافت. تحقیقات بیشتر نشان داد که یک رژیم غذایی مشابه رژیم غذایی گیاهی می تواند به کاهش علائم استئوآرتریت کمک کند. بعد از رژیم غذایی، فعالیت بدنی زیاد و ترکیب برخی از ضد دردهای طبیعی می تواند به کاهش درد مزمن کمک کند.

5. تغییر سطح هورمون

تحقیقات منتشر شده در مجله European Journal of Nutrition که توسط محققان دانشگاه کالیفرنیا انجام شد نشان می دهد که اسیدوز می تواند منجر به کاهش سطح هورمون رشد در انسان شود. این هورمون هورمونی است که در غده هیپوفیز تولید می شود و مسئول تحریک بازسازی و رشد سلولی است. یک مطالعه منتشر شده در مجله Journal of Clinical Investigation، رشد گروهی از ۱۰ کودک و نوزادان مبتلا به تومورال کلاسیک ارثی یا ایدیوپاتیک را ارزیابی کرد. درمان قلیایی در سن هفت تا ۹٫۵ سالگی آغاز شد تا نتایج حاصل از رشد در طی چهار دوره مشاهده طولانی بررسی شود. در ابتدای مطالعه، شش نفر از بیماران در شروع مطالعه از رشد باز مانده بودند، در حالی که دو نفر جوان بودند و امکان رشد داشتند و دو نفر دیگر غیر اسیدوزی بودند.

محققان دریافتند که با درمان قلیایی پایدار نتایج زیر به دست می آید:

• (الف) همه بیماران به قد نرمال می رسند.
• (ب) میانگین قد ۱۰ بیمار از (۱٫۴±) ۴ تا (۳۳±) ۳۷ درصد افزایش یافت (نسبت به همجنسان و همسالان خود)
• (ج) میانگین قد ۶۹ درصد بیماران به حد مجاز پیش بینی شده رسید.
• (د) میزان رشد دو تا سه برابر شد، و قد نرمال برای نوزادان، در طول ۶ ماه پس از شروع درمان و برای کوکان،تا ۳ سال بعد از درمان حاصل شد.

هورمون رشد علاوه بر رشد و توسعه مناسب، می تواند باعث کاهش عوامل خطر بیماری های قلبی، بهبود ترکیب بدن و افزایش حافظه و قدرت شناختی شود.