پوسیدگی نوعی خرابی دندان است و زمانی اتفاق می افتد که میکروب ها (باکتری ها) ی دهان، اسید های خورنده تولید کنند که باعث تجزیه دندان شوند و رفته رفته باعث ایجاد سوراخی در دندان می شوند که به آن کرم خوردگی دندان نیز می گویند.اگر پوسیدگی دندان به موقع درمان نشود، می تواند باعث درد، عفونت و از دست رفتن دندان شود.
هر دندان شامل سه لایه است:
– لایه سخت بیرونی که مینای دندان نامیده می شود
– لایه میانی که دنتین نام دارد
– به مرکز دندان پالپ (pulp) گفته میشود. این قسمت شامل اعصاب و عروق خونی است.
هر قدر لایه های بیشتری تحت تأثیر پوسیدگی قرار بگیرند، آسیب بیشتری رخ می دهد.
علائم
کرم خوردگی دندان ، بسته به وسعت و محل آن در دهان، علائم و نشان های متفاوتی دارد. وقتی کرم خوردگی دندان در مراحل اولیه اش باشد ممکن است اصلا علائمی از خود نشان ندهد و همراه با بیشتر شدن پوسیدگی، نشانه ها و علائمی از خود بروز بدهد مانند:
- دندان درد، درد های خود به خودی و بدون دلیل خاصی.
- حساس شدن دندان.
- درد های خفیف یا شدید هنگام خوردن چیز های شیرین، داغ یا سرد.
- ایجاد حفره یا سوراخ قابل رویت در دندان.
- ایجاد شدن لکه های قهوه ای، سیاه و سفید رنگ روی سطح دندان.
- احساس درد هنگام گاز زدن غذا.
عوامل خطر پوسیدگی دندان
هرکس می داند که دندانش در معرض پوسیدگی و ایجاد حفره می باشد اما موارد زیر این ریسک ها را افزایش می دهد :
محل دندان :
پوسیدگی اغلب در دندان های عقبی بیشتر است چرا که این دندان ها ریشه های ضخیم تری دارند و اجزای بیشتری از مواد غذایی را به خود جذب می کنند و در نتیجه آن ها سخت تر و راحت تر می پوسند .
غذا ها و نوشیدنی های خاص :
موادی مثل بستنی ، شیر، عسل ، شکر، نوشابه، میوه های خشک ، کیک، کلوچه شکلات های سفت و چیپس می تواند پوسیدگی دندان را جلو بیاندازد .
تنقلات :
میان وعده ها معمولا شامل نوشیدنی های قند دار و تنقلات مضر می باشد که باکتری ها را به جان دندان می اندازد .میکروب های موجود در پلاک میکروبی از قند موجود در غذاها استفاده کرده و آنرا به اسید تبدیل می کنند. این اسید مینای دندان را حل کرده و پوسیدگی آغاز می شود. هرچه مواد قندی بیشتر و در دفعات زیادتر مصرف کنیم و مواد قندی چسبنده تر و از نوع قند ساکاروز (قند معمولی) باشند، پوسیدگی بیشتر ایجاد میشود.
غذا دادن به نوزاد هنگام خواب :
زمانی که هنگام خواب نوزاد به او بطری پر از شیر بدهیم یا هر مایع دیگری حاوی قند یا بدون آن را بدهیم ، باعث می شود که مواد تشکیل دهنده آن روی دندان او بماند و باکتری های روی دندان از آن تغذیه کنند و در نتیجه پوسیدگی دندان در او افزایش می یابد.
مسواک نزدن به اندازه کافی :
اگر دندان خود را سریعا بعد از نوشیدنی و غذا تمیز نکنید، پلاک ها به سرعت روی دندان شما تشکیل می شود .
استفاده نکردن از فلوراید :
فلوراید حاوی مواد معدنی مفید است که به جلوگیری از حفره های دندانی کمک می کند . فلوراید حاوی مواد موجود در خمیر دندان و دیگر شوینده های دندانی می باشد .
کودکان و افراد سالخ ورده :
پوسیدگی دندان در بین این دو گروه بیش از بقیه می باشد . در بین این دو، کودکان در معرض خطر بیشتری هستند .
دهان خشک :
خشکی دهان به دلیل کمبود بزاق می باشد که همین بزاق از پوسیدگی دندان جلوگیری می کند . مواد موجود در بزاق حاوی اسیدهای مبارزه کننده با باکتری های دهانی هستند و داروهای خاص نیز می تواند این بزاق را کاهش دهد .
سوزش معده :
سوزش یا رفلاکس معده نیز می تواند اسید بیشتری را در دهان شما به جریان بیاندازد و در نتیجه این اسید ها به دشمنانی برای دندان شما تبدیل شوند و پوسیدگی آنها را جلو بیاندازند .
مشکلات پوسیدگی دندان شامل موارد زیر است:
- درد
- ورم دندان
- باد کردن لثه
- دندان آسیب دیده یا شکسته
- مشکلات جویدنی
- تغییرات خاص در دندان
هنگام شدید شدن پوسیدگی علائم زیر در فرد دیده می شود:
روش های متعدد برای درمان بزاق غلیظ چیست؟
- همیشگی شدن درد
- کاهش وزن یا مشکل شدید در غذا خوردن و جویدن
- از دست دادن دندان
- دمل دندانی
اختلالات و بیماریهای دهان و دندان
الگوهای بیماری در سراسر جهان به سرعت در حال تغییر است که با تغییرات سبک زندگی ارتباط نزدیکی از جمله رژیم غذایی سرشار از مواد قندی و شیرین، استعمال دخانیات و افزایش مصرف الکل دارد؛ علاوه بر تعیین کننده های محیطی-اجتماعی، بیماریهای دهان ودندان ارتباط زیادی با عوامل شیوه زندگی که خطری برای بیشتر بیماریهای مزمن و همچنین عوامل حفاظتی از قبیل در معرض فلوراید کافی و بهداشت خوب دهان و دندان است، دارد.
بیماریهای دهان و دندان که از دامنگیرترین و شایعترین بیماریهای بشر به خصوص در بین کودکان جهان است، یکی از مهمترین مشکلات مربوط به بهداشت عمومی است؛ تاثیر آنها بر افراد و جوامع به عنوان نتیجه درد و رنج ، اختلال در عملکرد و کاهش کیفیت زندگی قابل توجه است؛ علاوه بر این درمان، بیماریهای دهان ودندان بسیار پرهزینه است و در بسیاری از کشورهای صنعتی چهارمین بیماری پرهزینه برای درمان است.
امروزه میلیونها نفر از کودکان به هردلیلی از بیماریهای دهان و دندان، مشکلات روانی، عاطفی و یادگیری ناشی از بیماریهای درمان نشده دهان و دندان رنج می برند، زیرا آنها به موقع خدمات پیشگیری، آموزشی و درمانی را دریافت نمی کنند؛ ازجمله این بیماریها می توان به پوسیدگی دندان، بیماری پریودنتال(بیماری شدید لثه)، سرطان دهان، بیماریهای عفونی دهان، ترومای ناشی از آسیبها و ضایعات ارثی و... اشاره کرد که مهمترین آنها، پوسیدگی دندان و بیماری پریودنتال هستند.
بیماریهای دهان ودندان اگر چه تا حد زیادی قابل پیشگیری هستند اما هنوز هم بسیاری از مردم در سراسر جهان از درد و ناراحتی ناشی از این بیماریها رنج می برند، این بیماریها نه تنها بر فرد(از طریق درد و ناراحتی) و تاثیر گسترده بر سلامت عمومی و کیفیت زندگی وی، بلکه بر جامعه به طور کلی از طریق سیستمهای بهداشتی و هزینه های مرتبط اقتصادی تاثیرگذار است و بار قابل توجهی را بر افراد، خانواده ها و جامعه تحمیل می کند.
