مصرف روزانه خوراکی ها و نوشیدنی های شیرین در تمام دنیا و در سنین مختلف امری رایج است. اگرچه بسیاری از افراد در شمردن کالری های دریافتی روزانه خود نوشیدنی ها را محاسبه نمی کنند اما بسیاری از نوشیدنی هایی که بیرون از منزل خریداری می کنید، حاوی قند هستند و مسلم است که بر میزان کالری مصرفی روزانه شما خواهند افزود.
در دهه های اخیر و برای حل معضل مصرف بیش از اندازه شکر، چاقی و اضافه وزن که منجر به بیماری های خطرناکی چون دیابت می شوند، شیرین کننده های مصنوعی به بازار خوراکی ها راه پیدا کردند و مصرف کنندگان آن با دریافت کالری کمتر از طعم شیرین آنها لذت برده و احساس رضایت نیز داشته و دارند.اما پژوهش های اخیر نشان داده اند که قند موجود در این شیرین کننده های مصنوعی، خطراتی را نیز به دنبال دارد که از آن جمله می توان به افزایش خطر ابتلا به بیماری دیابت اشاره کرد. این اتفاق علیرغم وجود قند در آنها دیده شده و دلیل اصلی این امر نیز تداخل این قندهای مصنوعی با باکتری های شکمی است.
خبرگزاری «رودال» به نقل از پژوهشگرانی که در این زمینه مطالعاتی را انجام داده اند گزارش می دهد، موش هایی که از آب های محتوی قندهای مصنوعی همچون «ساکارین» و «آسپارتام» نوشیدند، مبتلا به عدم تحمل گلوکز شدند یعنی همان اتفاقی که با دیابت نوع دوم و سایر بیماری های متابولیک مرتبط است.در انجام این آزمایش به اثبات رسید موش هایی که از آب معمولی یا آبی که شکر طبیعی به آن افزوده شده بود، نوشیده بودند نشانه ای از عدم تحمل گلوکز در آنها مشاهده نشد. زمانی که دانشمندان در باکتری های شکمی موش ها تغییراتی را به وجود آوردند، دریافتند که نشانه های عدم تحمل گلوکز نیز با چنین تغییراتی بر طرف شد.سپس دانشمندان با توجه به نتایج بدست آمده از موش ها به بررسی وضعیت بدن انسان ها مبادرت کردند و باکتری های شکمی افراد سالمی که از شیرین کننده های مصنوعی استفاده می کردند را مورد مطالعه قرار دادند. آنها دریافتند درست پس از گذشت یک هفته نشانه هایی از عدم تحمل گلوکز در آنها دیده می شود و تغییراتی نیز در باکتری های شکمی به وجود آمد.
شیرین کننده های مصنوعی چیست؟
شیرین کننده های مصنوعی یا جایگزین های قند، مواد شیمیایی هستند که به برخی غذاها و نوشیدنی ها اضافه می شوند تا طعم شیرینی در آن ها ایجاد کنند.مردم اغلب از آنها به عنوان “شیرین کننده های قوی” یاد می کنند زیرا طعمی شبیه به قند سفره دارند اما تا چند هزار برابر شیرین تر است. اگرچه برخی از شیرین کننده ها حاوی کالری هستند، اما مقدار مورد نیاز برای شیرین سازی محصولات آنقدر کم است که در نهایت تقریباً هیچ کالری مصرف نمی کنید.
شیرین کننده های مصنوعی رایج
- آسپارتام: جز شیرین کننده های مغذی دسته بندی می شود. اما به دلیل آن که حدود ۲۰۰ بار شیرینتر از قند است، مقدار مصرف آن بسیار کم و کالری دریافتی از آن نیز ناچیز است.
- سوکرالوز :تحت نام تجاری Splenda® به فروش می رسد.ساکرالوز حدود ۶۰۰ برابر شیرین تر از شکر است. اگر چه سوکرالوز از قند (سوکروز) ساخته شده است، بدن انسان آن را به عنوان یک قند تشخیص نمی دهد و آن را متابولیزه نمی کند، بنابراین کالری ندارد.
- ساخارین: یکی از ابتدایی ترین شیرین کننده های مصنوعی است که به طور رسمی در سال ۱۸۷۹ سنتز شد و طعم شیرین آن هم تصادفا کشف شد. این ماده ۳۰۰ تا ۵۰۰ برابر شیرین تر از ساکارز است و برای بهبود طعم و مزه خمیر دندان و مواد غذایی رژیمی به کار میرود.
- سوکرالوز: سوکرالوز Splenda, Nevella)) مشتق شده از کربوهیدرات سوکروز بوده و به نظر می رسد بدون تغییر از لوله گوارش عبور می کند. این شیرین کننده از لحاظ شیمیایی فعال نمی باشد و تجمع پیدا نمی کند. ارزش شیرینی آن 600 بربر شکر می باشد.
- نئوتام: نئوتام (NutraSweet) نیز حاوی فنیل آلانین و آسپارتیک اسید می باشد اما به دلیل اینکه به میزان بیشتری شیرین می باشد و مقداری از آن که استفاده می گردد قابل اغماض است نیازی به در نظر گرفتن آن نمی باشد. ارزش شیرینی نئوتام 8000 برابر شکر می باشد.
- ادوانتام: ادوانتام (Advantame) که به تازگی تایید شده است نیز حاوی فنیل آلانین می باشد.از نئوتام شیرین تر می باشد بنابراین به دلیل اینکه مقادیر بسیار کمی از آن مورد استفاده قرار می گیرد نیازی به احتساب مقادیر فنیل آلانین آن نمی باشد.
- استویا: مصرف آن در زنان باردار یا شیرده و یا مصرف آن برای بیش از 2 سال بهتر است با احتیاط صورت گیرد، زیرا شواهد در مورد ایمن بودن آن ناکافی است..استویا و میوه ی Monk هر دو شیرین کننده های گیاهی هستند.
عوارض جانبی شیرین کننده های مصنوعی
متاسفانه برخی تحقیقات نشان می دهد که شیرین کننده های مصنوعی می توانند تاثیرات مخربی بر سلامتی داشته باشند. تحقیقات دیگر نشان می دهد که اگر از سلامت خوبی برخوردار باشید، شیرین کننده های مصنوعی عوارض جانبی بدی در شما ایجاد نمی کنند. اگر تمایل دارید در مورد عوارض جانبی شیرین کننده های مصنوعی اطلاعات بیشتری کسب کنید ادامه مطلب را از دست ندهید.
1- برای سلامت دهان و دندان مضرند
مصرف شیرین کننده های مصنوعی با سلامت دهان و دندان در ارتباط است. براساس مطلعات اخیر؛ نوشیدنی های ورزشی و نوشابه های فاقد شیرینی یا حاوی شیرین کننده مصنوعی به همان اندازه نوشیدنی های قند دار خطرناک هستند. به طور معمول این نوشیدنی ها و بسیاری از آبنبات های بدون قند حاوی اسیدهایی مانند اسید سیتریک و اسید فسفریک هستند که باعث طعم دهی محصولات می شود. اگرچه این اسیدها مینای دندان را تجزیه می کنند اما پوسیدگی مشابه قندمعمولی را به همراه ندارند. آدامس های فاقد قند برای دندان ها بی ضرر محسوب می شود (اگرچه ممکن است بر سایر سیستم های بدن تأثیر بگذارد). برخی از انواع آدامس های بدون قند حتی برای دندان ها نیز مفید هستند، مانند آدامس های طبیعی ساخته شده با زایلیتول ( الکلی گیاهی، طبیعی و طعم شیرین ). این ممکن است جایگزین ایمن تری برای کسانی باشد که واکنش های ضعیفی به آدامس های بدون قند اصلی دارند.
2- روی مغز تاثیر می گذارنند
برخی از اطلاعات حاکی از آن است که وقتی از شیرین کننده های مصنوعی استفاده می کنید باعث می شود آن ها از سد خونی مغز عبور کرده و عملکرد هیپوکامپ را مختل کنند. این اتفاق باعث کاهش حساسیت به سیگنال های دریافتی، تنظیم بی نظمی رفتار های پرخوری و در نتیجه ولع و افزایش مصرف غذا خواهد شد.
3- میل به طعم شیرین را بیشتر می کنند
مصرف شیرین کننده های مصنوعی باعث باز نگه داشته شدن عملکرد جوانه های چشایی می شود. کسانی که از شیرین کننده های مصنوعی استفاده می کنند ممکن است به طعم های فوق العاده شیرین عادت کنند. این باعث می شود ذائقه آن ها تغییر کرده و لذت شان از غذاهای شیرین و طبیعی چون میوه های تازه، غذاهای سالم مانند غلات کامل یا سبزیجات کاهش یابد.
4- باکتری های بد روده را افزایش میدهند
برخی از مطالعات نشان می دهد که شیرین کننده های مصنوعی میکروبیوتای طبیعی روده را تحت تاثیر قرار می دهند یا به عبارت دیگر می توانند باکتری های بد روده را افزایش دهند. این اتفاق می تواند به چاقی و سندروم متابولیک منجر شود. از آن جا که روده ما بسیاری از هورمون های تبادلات شیمیایی بدن را ایجاد می کند اختلال در سندروم متابولیک منجر به اختلال در سلامتی و ایجاد بیماری خواهد شد.
5- میتوانند باعث بروز دیابت شوند
شیرین کننده های مصنوعی میکروبیوتای روده را تغییر می دهند. طبق مطالعه اخیر در زمینه فیزیولوژی رفتاری، مصرف شیرین کننده های مصنوعی با اختلال در تحمل گلوکز ارتباط دارد که باعث افزایش قند خون شده و در نتیجه خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش می دهد. چنان چه مبتلا به دیابت نوع 2 هستید، شیرین کننده های مصنوعی می توانند همین تاثیرات را در روده ایجاد کنند، مدیریت سطح قندخون را دشوارتر کرده و شمت را در معرض عوارض و مشکلات جانبی دیابتی بیشتری قرار دهد.
6- با خطر ابتلا به سرطان مرتبط هستند
اولین شیرین کننده مصنوعی که در دهه 1970 ساخته شد، سیکلامات است اما بلافاصله توسط سازمان غذا و داروی کشور ممنوع شد زیرا در مطالعات حیوانات آزمایشگاهی نشان داد که باعث سرطان می شود. اگرچه این مطالعات در انسان تکرار نشده است اما محتاط بودن لازم است.
7- منجر به مشکلات متعدد دستگاه گوارش میشوند
دیس بیوز روده که اغلب با سندروم روده تحریک پذیر همراه است، بسیار شایع بوده و نه تنها منجر به نفخ شکم و درد می شود بلکه توانایی فرد را در دریافت بیشترین مواد مغذی و سلامت سیستم ایمنی بدن کاهش می دهد و در نتیجه خطر وجود اختلالات التهابی مزمن افزایش خواهد یافت.
8- کالری زیادی دارند
شیرین کننده های مصنوعی می توانند غیر مغذی باشند، اگرچه بیشتر شیرین کننده های مصنوعی زیرشاخه محصولات غیرمغذی قرار می گیرند. آن ها جایگزین های قند مصنوعی هستند که فاقد کالری و کربوهیدرات می باشند اما ممکن است از گیاهان طبیعی به وجود آمده و چندین برابر شیرین تر از قند باشند. دسته دیگر شیرین کننده های مصنوعی مغذی آسپارتام است. این شیرین کننده ها ممکن است در مقایسه با شکر کالری کمتری داشته باشند اما به غذاها کالری بیشتری اضافه کنند.
9- باعث پرخوری می شوند
آیا تا به حال توجه کرده اید که چگونه بعد از مصرف نوشابه رژیمی همراه با یک وعده غذایی ، بیش از حد معمول غذا می خورید یا بعد از اتمام وعده غذایی میل بیشتری به غذا دارید ؟ در حالی که قرار است شیرین کننده های مصنوعی به ما در کاهش کالری دریافتی کمک کنند، ممکن است عکس این قضیه رخ دهد. شیرین کننده های مصنوعی حسگرهای طعم شیرین را تحریک می کنند و میزان انسولین را به همان روشی که قند می خورید افزایش می دهند.این اتفاق باعث می شود که کالری بیشتری از آنچه از شیرین کننده مصنوعی صرف نظر می کنید، بخورید که خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را افزایش می دهد.
10- مصرف آسپارتام برای همه مناسب نیست
آسپارتام برای استفاده در مواد غذایی به عنوان یک شیرین کننده مغذی تأیید شده است. آسپارتام حاوی کالری است اما از آنجا که حدود 200 برابر شیرین تر از قند معمولی است، مصرف کنندگان احتمالاً مقدار بسیار کمتری از آن را استفاده می کنند. آسپارتام با گرم شدن، شیرینی خود را از دست می دهد، بنابراین به طور معمول در موادغذایی پخته شده استفاده نمی شود. فنیل آلانین، یکی از اجزای آسپارتام است و افرادی که به یک بیماری مادرزادی نادر معروف به فنیل کتونوریا مبتلا هستند، باید از مصرف آن خودداری کنند.
در حالی که مطالعات انجام شده در مورد عوارض جانبی شیرین کننده های مصنوعی بی نتیجه است، بسیاری از افراد گزارش می کنند که پس از خوردن غذاها یا مصرف نوشیدنی های تهیه شده با آسپارتام، دچار مشکلاتی چون سر درد، تشنج، سرگیجه، افسردگی، مشکلات گوارشی، نفخ و ...شده اند.
بهترین شیرینی های طبیعی برای افرادی که رژیم دارند
